Rabski Potok, wypływa w obrębie gm. Rabego, w pow. Lisko, w Karpatach, z Działu bagnistego 816 mt. ; spływa krętym korytem w kierunku płn. wsch. przez obszary gm. Rabego i Huczwicy, gdzie z lew. brzegu zabiera Huczwiczkę i na granicy Baligrodu z Bystrem wpada do Hoczewki z lew. brzegu. Długość biegu 7 1 2 klm. Źródła leżą 795 mt. , ujście 460 mt. n. p. m. Nad praw. brzegiem wznoszą się szczyty Michałów 810 mt. i Piaski 782 mt. , nad lewym zaś Wysoki dział 990 mt. , Żebrak 711 mt. i Milikówka 710 mt. . Przy ujściu Huczwiczki do R. leży tracz wodny; nad górnym biegiem R. tracz parowy na wysok. 603 mt. n. p. m. Br G. Rabskówka, grupa zabudowań w obrębie Raby Niźniej, pow. limanowski. Br. G. Rabszany, dobra, pow. wiłkomierski, par. Kowarsk, własność Butlerów, mają 1400 dz. ziemi dworskiej. Rabszczyzna, wyniosłość w pow. newelskim, pokryta lasem sosnowym, przerzynająca drogę z Połocka do Newla, w pobliżu dóbr Turyczyn, stanowi dział wodny rzek spływających z jednej strony ku Dźwinie, z drugiej ku Łowaci i zatoce Fińskiej. Środkowe wzgórze stanowi Pieczanowska Hora. J. Krz, Rabsztyn, obecnie fol. z ruiną zamku, pow. olkuski, gm. Rabsztyn, par. Olkusz. Leży w pobliżu drogi bitej z Wolbromia do Olkusza, na skalistej górze, wznoszącej się śród płaskowzgórza olkuskokrakowskiego i górującej nad okolicą. Obok ruin zamku, dotąd okazale i malowniczo się przedstawiających, mieszczą się tu zabudowania folwarczne. W 1827 r. było 5 dm. , 45 mk. Cały obszar wyżyny olkuskiej, nieprzedstawiający warunków korzystnych dla hodowli bydła i rolnictwa, był własnością książęcą, zaludniającą się powoli bardzo w czasach historycznych. Niemiecka nazwa wskazuje na niemieckich założycieli pierwotnej osady. Zamek zapewne zawdzięcza swój początek Toporczykom, którzy posiadają w tych stronach rozległe dobra i przez naśladownictwo zapewne dość częste u ówczesnych panów obyczajów i sposobu życia niemieckich baronów, , wybrali sobie R. za siedzibę, od której przyjęli nazwisko. Obronne z natury położenie także sprzyjało awanturniczym upodobaniom ówczesnych panów małopolskich. Toporczykowie z Rabsztyna zostają w ścisłych związkach z Leliwitami z Melsztyna. W połowie XV w. Książ Wielki, dawne dziedzictwo Melsztyi skich, należy do Jana Rabsztyńskiego, a za to współcześnie w Rabsztynie siedzi Spytko z Melsztyna, wyznawca hussytyzmu, który za napad zbrojny na zgromadzony w Korczynie dwór i radę królewską, został ukarany śmiercią a majątek jego uległ konfiskacie. Król jednakże złagoi dził wyrok i oddał Rabsztyn pozostałej wdowie i synom. Ozy R. był pierwotnie grodem królewskim, czy też dopiero przez konfiskatę stał się starostwem, niewiadomo. Marcin Bełza, jeden z rajców krakowskich, skazanych za zabójstwo Andrzeja Tęczyńskiego, tu odsiaduje więzienie Paprocki, Herby Ryc. , 885. Według regest. pobór, z 1581 r. należą do zamku rabsztyńskiego wsi Kosmołów, Zederman, Sienniczno w par. Przeginia, Bogucin, Pomorzany w par. Olkusz, Gołczowice par. Chechło, Starostą jest Seweryn Bonar, trzymający także w dzierżawie wsi królewskie Osiek i Zimnodół Pawiński, Małop. , 30, 31. W 1587 r. głośmy z męztwa Hołubek urządził tu zasadzkę na posiłki spieszące Maksymilianowi Niemiec. Porozumiawszy się z górnikami olkuskimi, jednocześnie z dwóch stron zaatakował je śród lesistej zapewne drogi, rozproszył, zabrawszy wielu jeńców i tabor niemogący uciekać po tutejszych piaskach i kamieniach. Zygmunt III oddawał R, dwom z kolei ulubieńcom swoim, miłośnikom cudzoziemczyzny, z artystycznemi usposobieniami, którym R. dla malowniczego położenia był zapewne pożądaną rezydencya. Obdarowanymi byli Mikołaj Wolski, marszałek nadworny, i Zygmunt Myszkowski, marsz. w. kor, , który przebudował znaczną część zamku. Smutny stan gmachu przedstawia nam lustr. 1660 r, Zamek na skale przyrodzoney, complectitur latifudium nie małe, ktory od Szwedow na ustępowaniu spalony iest. Propugnacula pierwsze od mostow ktore są dwa, wały staroświeckie sypane z fosami sutemi do bramey wiezdney, ktora tylko iedna iest. Pokoie po obu stronach kosztowne, ale w ruinę poszły. Trzecia strona naiwięksa, ktorą niebosczyk P. Myszkowski Marsz. W. K. z gruntu wymurował, o 40 circiter plus minus pokoiach, ta iako tylko z fundamentu wywiedziona była, w murze tylko samym stoi. W 1713 r. nadał August II ststwo Aleksandrowi Dominikowi hr. na Pieskowej Skale i Żywcu Wielopolskiemu i jego małżonce Ludwice Maryi Sapieżance, marszałkównie w. lit. Żychliński, Złota Ks. , IX, 189. Lustr, z 1765 r. podaje Wjeżdżając do zamku, brama, nad tą rezydencya spustoszała. W dziedzińcu po prawej stronie wieża na skale bez przykrycia, w niej pokojów spustoszałych 4. Rezydencya quondam o 3 kondygnacyach spustoszała, same mury tylko stoją, częścią poobalane. Stajnie i insze pomieszkania spustoszało; studnia w skale wykuta, murami obalonemi zawalona. Ostatnia lustr, z 1789 r. opiewa Zamek na skale wystawiony spustoszały, połowa jego tylko murów, rozwaliny stoją na drugiej połowie dach do reszty spada, przez co już pokoje pognieły. Rezydencya Starosty z izbami,

Rabski Potok

Rabski

Rabskówka

Rabszany

Rabszczyzna

Rabsztyn