du wielkiej urodzajności gruntu wydaje wy borne rezultaty. Oprócz zbóż wszelkiego ro dzaju, jest tu znacznie rozwinięta uprawa ro ślin strączkowych, oleistych, lnu, konopi, chmielu, tytuniu, kukurydzy, pieprzu turec kiego; melony i arbuzy rosną na polach. Z po między drzew owocowych odznaczają się tu tejsze wiśnio, tworzące częstokroć rozległe lasy. Hodowla bydła, a zwłaszcza koni, wo łów i owiec, stoi na wysokim stopniu. Równie kwitnie przemysł i fabryki w związku z rol nictwem będące, jak gorzelnictwo, garbar stwo, fabryki wyrobów wełnianych, łoju, sa letry, konfitur i cukrownictwo. Przemysł pod niósł się zwłaszcza po wykończeniu sieci dróg żelaznych południoworossyjskich. Z miast gubernii pod względem historycznym zasłu guje na wzmiankę Perejasław, jedno z najda wniejszych miast Rusi południowej, niegdyś stolica udzielnego księstwa perejasławskiego. Pod względem handlowym ważne zajmuje miejsce Kremeńczug, jako główny skład to warów Dnieprem spławianych. Pod wzglę dem administracyjnym gubernia dzieli się na 15 powiatów połtawski, chorolski, hadziacki, kobelacki, konstantynogradzki, kremeńczucki, łochwicki, łubeński, mirgorodzki, perejasławski, piriatyński, przyłucki, romeński, zieńkowski i zołotonoski. W gubernii znajduje się 4518 miejscowości zaludnionych, w tej liczbie 17 miast, 33 miasteczek, 699 siół, 27 słobód, 2 kolonie, 979 wsi i 2625 folwarków czyli chutorów. Historycznie miejscowość zajmo wana przez gub. połtawską znaną jest od cza sów Nestora, podług którego zamieszkiwało tutaj zdawna plemię słowiańskie Siewierzan; za czasów Olega weszła w skład państwa ru skiego i w epoce podziałów była znacznie osiadła. Zniszczoną przez Mongołów, zajęła około 1351 r. Litwa i przyłączyła do swoich krajów, potem należała do Polski, która w 1476 r. utworzyła z niej ks. kijowskie i wojewódz two. W 1654 r. stanowiła część Małorossyi, tak zw. Hetmańszczyznę, od 1667 r. podwła dna Rossyi. W 1796. r. składała gub. małorossyjską, od 1802 roku pod teraźniejszą na zwą. opisy liczne, pomiędzy innymi Obłeuchowa, Stat. opis. połtaw. gub. 1856; Mar kiewicza, O narodonasielenii połtaw. gubernii 1855 i inne. J. Krz. Pułtowce, wś, pow. winnicki, ob. Półtowce. Pułtowicze w dok. , wś, pow. Winnicki, ob. Półtowce, Pułtowski Niżny i Wyżny, dwie grupy zabudowań w obr. Brzyny, w pow. sądeckim. Pułtusk, 1203 r. Poltowsko, 1232 Poltovsck i Peltovsck, 1366 r. Polthowsk, 1538 Pultowsco, miasto powiatowe gub. łomżyńskiej, nad rz. Narew, na prawym brzegu, poniżej ujścia rzeczki Pełty w dok. z 1366 r. Polthew, pod 52 41 8 szer. płn. i 38 53 dług. wschod. , wznies. 257 st. n. p. m. , odl. 54 w. od Warszawy, 84 w. od Płocka, 94 w. od Łomży a 24 w. od najbliższej stacyi dr. żel. nadwiślańskiej w Nasielsku. Drogi bito łączą P. z powyższymi punktami. P. posiada obecnie trzy kościoły katolickie i jedną kaplicę, cerkiew prawosławną, kościół ewangielicki, synagogę, szpital na 35 łóżek obsługiwany przez siostry miłosierdzia, dom schronienia dla ubogich, progimnazyum męzkie do 150 uczniów, szkołę początkową męzką, szkołę począt. żeńską, dwie szkoły początk. ogólne, drugi okrąg zjazdu sędziów pokoju dla gub. łomżyńskiej, sąd pokoju okr. III dla P. i Nasielska, urząd powiatowy, urząd miejski, st. tel. i poczt. , przystań na Narwi dla wywozu zboża i przywozu soli. Z zakładów fabrycznych istnieją tu dwa browary piwne z prod. roczną na 8000 rs. , młyn parowy, tartak, dystylarnia. Stała ludność miasta wynosi obecnie 9046, w tem 4143 katol. , 75 prawosł. , 59 ewang. , 13 filipinów, 4756 żyd. W 1827 r. było 262 dm. , 3755 mk. ; w 1864 r. 305 dm. , 6816 mk. Dochód miasta w 1860 r. wynosił 3178 rs. , w 1877 r. 16, 532 rs. Miasto leży w nadrzecznej dolinie, przerzniętej dwoma ramionami Narwi, której wylewy zatapiają niekiedy sam rynek. Dokoła podnosi się poziom, tworząc wyniosłą krawędź doliny rzecznej. Okolica lesista, malownicza. Miasto samo po wielkim pożarze z 1875 r. odbudowane na nowo z muru, składa się przeważnie z jednopiętrowych domów. Szerokie ulice brukowane, wysadzone kasztanami przeważnie, z chodnikami asfaltowymi. Jest to starożytna osada, po Płocku najważniejsze miasto na zawiślańskim Mazowszu. Jak Płock był kluczem Mazowsza dla państwa Piastów a zarazem ogniskiem kultury zachodniej, tak Pułtusk jest najdalej ku wschodowi posuniętą strażnicą, panującą nad rozległym obszarem puszcz nadnarwiańskich i nadbużańskich a zarazem ogniskiem religijnego i umysłowego życia dla tych rozległych obszarów. Prawdopodobnie jeszcze w epoce przedchrzesciańskiej istniała tu znaczniejsza osada, w której skupiały się religijne, sądowe i handlowe interesa ludności puszcz okolicznych. Na górze po za miastem, na której stoi kościół św. Krzyża, istniało cmentarzysko a wedle tradycyi i świątynia pogańska. Znajdowano tu często groby z popielnicami. Biskupi płoccy, otrzymawszy zapewne już w XI w. rozległy obszar nadnarwiański na swe uposażenie, zwrócili uwagę na istniejący tu gród, jako twierdzę przeciw napadom Prusaków i Jadźwingów i założyli zapewne jednocześnie jeśli nie parafią to kapelanią z kaplicą przy grodzie. Brzegi Narwi i Pełtwi Pełty były już na początku XIII w.

Pułtowce

Pułtowce

Pułtowicze

Pułtowski

Pułtusk