Pułkowniczy, las we wsi Krymki w połudn. części wsi, pow. czehryński. Pułkownikowo, fol. , pow. nieszawski, gm. Osięciny, par. Kościelna Wieś, ma 79 mk. , 446 mr. Pułkowo Wielkie al. Duże, niem. Gross Pulkowo, około 1400 Gr. Polkau, 1445 Gr. Polkaw, Gr. Polkaw, wś, pow. brodnicki, st. p. Wrocki, par. kat. Łobdowo, pół mili odl. , ew. Golub, szkoła kat. w miejscu; 3263 76 magd. mr. W 1868 r. 122 bud. , 55 dm. , 463 mk. , 417 kat. , 46 ew. Leży nad traktem brodnicko toruńskim. Za czasów krzyżackich należało do komturstwa golubskiego. R. 1408 występuje Hanusz z Ryńska, piszący się też Hans von Polkaw z Pułkowa; brat jego Mikołaj z Ryńska był chorążym chełmińskim, znany z bitwy pod Grunwaldem, w której się odłączył od hufców krzyżackich ob. Kętrz. , O ludn. pol. , str. 127. R. 1667 pobierał ztąd proboszcz w Łobdowie od każdej osadzonej posiadłości gburskiej ex quolibet agro culto 1 korzec żyta i tyleż owsa ob. Wizyt. Strzesza, str. 361 b. Dawniej posiadała ta wieś własny kościół. Księgi szkodowe Krzyżaków z r. 1414 opiewają, że kościół tutejszy poniósł w ostatniej wojnie szkodę wynoszącą 1000 grzyw. P. obejmowało wtedy 70 włók, wyrzą dzoną wówczas szkodę oszacowali Krzyżacy na 3000 grzyw. , 7 ludzi zabrano, 1 człowieka zabito, 30 włók było pustych. R. 1445 ko ściół tutejszy jeszcze istniał, bo ówczesny bi skup chełmiński Jan Morgenau rozporządził, aby parafianie tutejsi zeszli się na synod do Kurkocina ob. Utracone kościoły przez kś. Fankidejskiego, str. 70. Kś. Fr. Pułtawa, właściwiej Połtawa, małoruskie Piwtawa, w dawnych latopisach Łtawa, miasto gubernialne przy ujściu Połtawki do Worskli i przy drodze żel. CharkówElizawetgrad, pod 55 29 płn. szer. a 46 26 wsch. dłg. , odległe jest o 606 w. od Petersburga a 624 w. od Moskwy. otoczona bulw arami, posiada szerokie i proste lecz niebrukowane po większej części ulice, ma 19 cerkwi, seminaryum duchowne, gimnazyum, piotrowskie gimnazyum wojskowe, dwa teatry i liczy 41035 mk. w 1881 r. . Plac publiczny zdobi piękny spiżowy pomnik Piotra W. , wzniesiony w 1809 r. przez cesarza Aleksandra I. Rzemiosła i przemysł niezbyt rozwinięte główniejsze fabryki łoju i wyrobów tabacznych, znaczny natomiast handel, zwłaszcza na jarmarku ilińskim, trwającym od 10 lipca do 10 sierpnia st. stylu. W 1876 r. dochody miasta wynosiły 203, 329 rs. , rozchody zaś 218, 532 rs. Podług Siemienowa w 1865 r. było w P. 665 katol. Osada starożytna, wspominana w latopisach pod 1174 r. jako sioło ziemi perejasławskiej, w XV w. należała do Litwy, następnie do Polski. W XVII w. wchodziła w skład dóbr zadnieprskich ks. Jeremiego Wiśniowieckiego i podług inwentarza dóbr tych miała 812 gospodarzy osiadłych i 11 kół młyńskich Stecki, Wołyń, II, 230. Po 1648 r. stała się miastem pułkowem Kozaków, , poczem na mocy traktatu andruszowskiego w r. 1667 odstąpiona Rossyi. W dziejach upamiętniła się P. zwłaszcza wielkiem zwycięztwem, odniesionem 27 czerwca 7 lipca 1709 r. przez Piotra I nad Karolem XII, królem szwedzkim. Bitwa ta, zakończona zupełną porażką Szwedów, liczebnie zresztą znacznie słabszych 24, 000 Szwedów przeciwko 60 70, 000 wojska rossyjskiego, miała niesłychane znaczenie. Zakończyła ona wojnę północną, złamała potęgę Szwecyi i wyniosła Rossyą na stopień pierwszorzędnego mocarstwa. O P. znajdują się liczne wzmianki w dokumentach ogłoszonych przez kijowską kom. archeol. , wyliczone w Skorowidzu Nowickiego str. 639 i 640. Pułtawski połtawski powiat ma na przestrzeni 2978, 7 w. kw. 163, 573 mk. , zajmujących się rolnictwem. Powierzchnia równa, miejscami wzgórzysta, grunt urodzajny, gliniasty. Znaczniejsza rzeka Worskla; bagna zajmują 29 w. kw. , lasy 10, 7 ogólnej przestrzeni. Pułtawska połtawska gubernia, jedna z gubernii małoruskich, graniczy na północ z gub. czernihowską, na wschód z kurską i charkowską, na połud. wschód i południe z ekaterynosławską, chersońską i kijowską, i zajmuje 43, 775, 8 w. kw. Jestto przeważnie równina w niektórych tylko miejscowościach wzgórkowata, zroszona Dnieprem z jego licznymi 242 rzek, rzeczek i strumieni dopływami, z których ważniejsze Suła, Psioł, Worskla, Oreł, Trubeż i in. Dniepr przepływa w gubernii 340 w. i jest jedyną rzeką spławną i żeglowną, ważną pod względem handlowym. Na wybrzeżach jej znajdują się w wielkiej. ilości pelikany, łabędzie, dzikie kaczki i bekasy, w wodach zaś mnóstwo ryb, połów których stanowi ważne źródło dochodu mieszkańców. Pod względem geognostycznym gubernia nie odznacza się rozmaitością; granity przechodzą na lewy brzeg Dniepru, formacya kredowa natrafia się we wschodniej części pow. konstantynogrodzkiego, zresztą większą część zajmuje formacya trzeciorzędowa eoceńska. Klimat umiarkowany, średnia temperatura roczna 4 17. Liczba mieszkańców wynosi 2, 418, 871, przeważnie Małorusów, pomiędzy którymi przebywa wielu Wielkorossyan, Greków, Niemców i żydów, którzy zagarnęli prawie wyłącznie cały handel Podług Kalendarza Hurlanda za 1879 80 rok było w gubernii 53, 964 żydów. Mieszkańcy zajmują się głównie rolnictwem, które, jakkolwiek stoi na niskim stopniu, jednakże z powo Pułkowniczy Pułkowniczy Pułkownikowo Pułkowo Pułtawa