skim, 14 w, kwadr. rozległe podług Strielbickiego. Puleny, wś, pow. poniewieski, w 4 okr. pol. , o 73 w. od Poniewieźa. Pulewna Wola, wś, pow. pułtuski, ob. Pulwy i Polewna Wola, Pulima 1. zaśc. szl. nad jeziorem t. n. , pow. wileński, w 3 okr. pol. , o 36 w. od Wilna, 5 dm. , 56 mk. kat. 2. P. , zaśc. , pow. wileński, ob. Piotrzyszki. Puliny, dawniej Czertow les, Czertolescy, Czartolesy, Czortolesy, mko u źrodłowisk rzeki Tenki, pow. żytomierski, blizko granicy pow. nowogradwołyńskiego zwiahelskiego, otoczone wzniosłymi, rozległymi lasami, o 35 w. od Żytomierza st. poczt. i tel. , o 19 w. od Horoszek, 20 w. od Wilska, w 1 okr. pok. do spraw włośc, w 2 rew. powołanych do służby wojsk. W 1870 r. było tu 130 dm. , 390 mk. płci męz. dziś około 800 mk. , w tem 38 żydów; 14 sklepów, 32 rzemieślników, fabryka świec. Znajduje się tu cerkiew, kościół katol. , dom modlitwy żydowski, zarząd gminy; odbywają się dość ożywione jarmarki. Kościół katol. par. p. w. św. Jana Nepomucena, wzniesiony w 1796 r. i tegoż roku konsekrowany przez ks. prałata Janowskiego, posiada cudowny obraz Zbawiciela. Par. katol. , dek. żytomierskiego, 10971 wiernych, kaplice w Baranach, Pohostowie i Dawidówce dawniej i w Szczerbinach. Uroczyska noszą nazwy rzeczka Uliczanka, rz. Teńka, potok Czerniawka, Makowe błoto, Sitnikowe błoto; w gruntach kureńskich las Worotyszczy i las Domasznik; wś Czeretianka, Sokołów al. Ilińsk, Nowosielica, Wałek al. Stare zamczyszcze, gdzie kopiec ścienny Puliński, Babie horodyszcze, uroczysko Mutyszcze. W lasach tutejszych pełno jest zabytków z czasów przedhistorycznych. Między innemi zasługują na uwagę liczne horodyszcza, z których jedne, według tradycyi ludowych, były przeznaczone dla mężczyzn, drugie dla kobiet. W pobliżu P. znajduje się jedno z horodyszcz babich, ma ono kształt czworobocznego okopu. Za czasów Rusi kijowskiej temi miejscami szła walna droga z Wołynia i z Litwy do Kijowa, którą książęta ruscy, szarpiący się z sobą ustawicznie, nieraz zbrojnie przebiegali, przedzierając się przez rozpościerające się dokoła nieprzebyte na pozór bory i lasy. W 1150 r. za uciekającym z Kijowa Izasławem, w. ks. kijow. , Jerzy Suzdalski w ślad drużynę swą posyła, która goni za nim aż do Czertow lesa, ale niedognawszy wraca z niczem. W następnym roku 1151 ów z Kijowa wygnany Izasław, przez tenże Czertow les spiesznie prowadzi swoje pułki na Kijów, który z Jerzego Suzdalskiego rąk odbiera. W 1231 r. Władysław, bojarzyn halicki, z pułkami Andrzeja królewicza stacza bój u Białobrzeża i z lasu Czertowa pędzi za nimi aż do rzeki Derewenny I pat. letopis, 280, 285, 511. Czy jednak nazwą Czertow les oznaczano wonczas samą tutejszą przestrzeń leśną, czy też imię to przywiązywano zarazem do jakiegoś siedliska ludzkiego, latopisy o tem milczą. Zresztą, gdyby nawet i była w tych miejscach jaka tego nazwiska osada, to ta prawdopodobnie musiała być wyplenioną, albowiem Baty po zburzeniu Kijowa w 1240 r. , jak wiadomo, tą okolicą właśnie posuwał się w głąb kraju, wszystko po swej drodze burząc i niszcząc. Jednakże z tego spustoszenia nazwisko uroczyska wybrnęło, i widzimy że za czasów litewskich Czartolesy występują już jako osada czyli dwór, a posiedzicielem takowego w pierwszej połowie XV w. jest Kalenik Miszkowicz, protoplasta rodu Tyszkiewiczów. Jaką drogą Czartolesy czyli Czartolescy przeszły w posiadanie tego ostatniego, nie wiemy, ale prawdopodobnie, że skutkiem darowizny przez w. ks, Swidrygiełłę, który temuż Kalenikowi w 1437 r. nadał w tej samej okolicy nader hojną posiadłość, jako to sioło Borkowcy, Słobodyszcze, Michejewicze, Chodorkowiczy, Jejkowiczy, a w pow. owruckim sioła Ostafiewo, Walkowiczy, Demodkowiczy, Wiszczy i Kusopiczy Ad. Boniecki, Poczet rodów, str. 355. Z dóbr, które w pow. żytomirskim leżały, z czasem wytworzył się obszerny kompleks włości, zwanych Berdyczowszczyzną, jednakże Czartolescy z tą ostatnią nigdy jednej całości nie stanowiły. Kalenik Miszkowicz miał trzech synów Senka, podskarbiego i podkanclerzego w. ks. Swidrygiełły 1450, Iwaszka, ożenionego z Nastazyą Zienkówną, i Tyszkę, potomstwo którego wzięło imię Tyszkiewiczów. Trzej ci bracia musieli się podzielić ojcowizną, gdyż Iwaszko Kalenikowicz zapisał część swoją w Czartolescach żonie swej Nastazyi Zienkównie, który to zapis Aleksander Jagiellończyk potwierdził. Następnie Nastazya dobra te zastawiła ks. Konstantemu Ostrogskiemu, a akt tego zastawu król Zygmunt w 1513 r. potwierdził Boniecki, Poczet rodów, str. 255. Jednakże część zastawiona w Czartolescach musiała być spłaconą, kiedy w 1544 r. posiada już Czartolescy w całości Wasyl Tyszkiewicz Tyszka, wwoda smoleński, ożeniony z Aleksandrą ks. Czartoryską, za którą wziął Łohojsk. Pomimo niedostępności lasów, wśród których Czartolescy były położone, Tatarzy i tu zapuszczali swoje zagony, jakoż czytamy w opisie zamku żytomirskiego z 1544 r. , że ludzie na tych sełyszczach nesmieli pered Tatarami żyti i zwykle ustępowali do swoich horodni, znajdujących się na zamku żytomirskim, kędy też całą swą unosili własność. Jednakże lu Puleny Puleny Pulewna Wola Pulima Puliny