Kłosy z 1886 r. , Nr. 1099. P. par. dek. opatowski, 1310 dusz. Br. Ch. Ptlikene, fol. , pow. rossieński, gm. kielmeńska, o 24 w. od Rossień. Ptowo, dok. Ptove, osada w ziemi przemęc kiej, istniała między r. 1210 i 1379. Włady sław Odonicz w 1210 r. nadał P. i inne Winemarowi, opatowi porteńskiemu. dla klasztoru cystersów. W 1278 r. Bolesław i Przemysław, potwierdzając uposażenie klasztoru w Wieleniu, wymieniają P. między wsiami nadanemi. W 1379 r. Jan, opat wieleński, potwierdzająckupno sołtystwa wijewskiego, przywołał na świadków sołtysów z wsi klasztornych Osłonina, Moch i Ptowa. Sołtys ptowski mienił się Górskim czyli z Górska, wsi także kla sztornej, w tejże okolicy. Można domyślać się Ptowa w dzisiejszej Olejnicy, wsi klasztornej leżącej między Górskiem a Radomirzem, na wschodniem wybrzeżu jeziora Brenne; nazwa Olejnica jest nowszą od osady, którą dziś oznacza. E. Cal. Ptur al. Pturek, Pturskie jezioro, pow. szubiński, na zachód od Barcina, 4 klm. długie, 2 klm. szerokie, łączy sie z całą siecią jezior ciągnącyrch się na przestrzeni około 16 klm. i od Chomiąży Szlacheckiej po pod Pturek i Ptur. Na wybrzeżach jeziora osiadły wsie Młodocin, Kierzkowo, Wójcin, Wolica, Knieja, Pturek i Ptur. Przez jezioro płynie Noteć. i Ptur al. Ptur Wielgie niem. Pturke, wś, pow. szubiński, o o klm. na zachód od Barcina, przy wyjściu Noteci z jeziora Pturskiego, par. kat. ; Barcin, prot. Łabiszyn, poczta w Barcinie, st. dr. żel. w Złotnikach o 18 klm. ; ma wraz z Pturkiem 21 dm. , 239 mk. 33 kat. , 206 Prot. . P. znany już był w r. 1369 Kod. Wielkop. , 1610; około 1580 r. składał się z 10 łanów osiadłych i 9 rybaków; właścicielami byli Niemojewscy. Około r. 1830 wcielono do P. pograniczny Pturek, który odtąd nie tworzy odrębnej gminy. Większą własność z obszarem 122 ba posiada Otto Muetzell. E. Cal. Pturek 1. dawniej Pturzec, osada, pow. szubiński, o 4 klm. na zachód od Barcina, na płn. zachod. wybrzeżu jez. Ptur. Nie tworzy odrębnej całości od r. 1830. W r. 1583 posia dał tam Maciej Sierski 2 łany i 2 zagrodn. 2. P. , ob. Ptur. jezioro. E. Cal. Ptuszacze, wś nad rz. Ptyczą, pow. bo bruj ski, w 3 okr. pol. hłuskim, w pobliżu go ścińca z fol. Krynki do wsi Radutycze, ma 5 osad; grunta lekkie, łąki obfite. A. Jel. Ptuszkij wś, pow. orszański, gm. Chłystowo, ma 24 dm. i 193 mk. , z których 5 zajmuje się stolarstwem. Ptycz, białoruskie Pcicz, rzeka w gub. mińskiej, lewy dopływ Prypeci. Zrasza powiaty miński, ihumeński, bobrujski i mozyrski, a w nich 14 gmin, na przestrzeni 363 wiorst, czyli przeszło 54 mil podług Zielińskiego, 0pis gub. mińskiej, t. I 205 210; Stukenberg podaje przeszło 300 w. ; opis rz. P. z 1830 r. 244 w. , raport zaś urzędowy naczelnika okręgu komun. podany przez Zielińskiego, 1. c. tylko 180 w. Zaczyna się we wzgórzystej zachodniej stronie powiatu mińskiego, w okolicy wsi i folwarku Norejki al. Ernestowszczyzna, stanowiącej punkt najwyższy wodorozdziału, z którego wpływają rzeczki i strumienie w dwie różne strony, ku Bałtykowi i morzu Czarnemu, za pośrednictwem Niemna i Prypeci. Początkowo P. ma kierunek prawie północny, który zmienia się na wschodni o 10 w. od źródła, pod wsią StareSioło, kędy rozlana w staw około 1 w. długi i na 1 6 w. szeroki, porusza młyny. Koryto w górnym biegu ścieśnione ciągle między wzgórzami jest dość wązkie, ma spadek znaczny. Niepodobno wyliczać wszystkich wsi i dworów, koło których P. przepływa; jej okolice w pow. mińskim i ihumeńskim są mocno zaludnione i posiadają najdawniejsze bodaj sadyby stron tutejszych, o czem świadczą nadbrzeżne kurhany, okopiska i horodyszcza lub kamienie pamiątkowe i stacye krzemienne przedhistoryczne. Zaznaczmy jednak miejscowości ważniejsze. W pow. mińskim Papiernia, z fabryką papieru zwyczajnego, poruszaną siłą wody; wś i dobra Ptycz młyn, wś i dobra NowyDwór młyn, wś Wołoczkiewicze, po za którą Ptycz przecina tor dr. żel. moskiewskobrzeskiej pomiędzy st. Mińsk i Fanipol, a następnie płynie w ciągłych skrętach pod wsią Leckowszczyzna, dalej przepływa pod Przyłukami i przeciąwszy dawny trakt pocztowy mińskokojdanowski przepływa przez dobra Rusinowicze młyn i folusze i Samochwałowicze młyn i folusze; od folw. Ignatycze porusza duży młyn i folusze, pod folw. Piaciewszczyzna młyn z krupiarnią, a pod Annopolem rozlana w staw ma młyn, folusze i tartak. Odtąd aż po za Samuelów młyn, stanowiąc granicę pow. mińskiego i ihumeńskiego na przestrzeni prawie mili, wpływa w pow. ihumeński w obrębie dóbr Bacharewicze, Do tego miejsca Ptycz zasila się jedynie drobnemi rzeczułkami i krynicami wytryskającemi z okolicznych wzgórz, dopiero od Bacharewicz, przyjąwszy w siebie z prawej strony Osokę, a z lewej Bierczukówkę, rozszerza nieco koryto pod Hrebnią i ma młyn; pod Dudziczami obraca młyny i folusze. Dalej dotyka wsi Ozieryczyn młyn, folusz, pytel. Za Ozieryczynem zasila się od lewego brzegu bagnistą rzeczką Użanką al. Uszonką, płynie ku Woroniczom, miejscu urodzenia Michała Szyszki. Nieco poniżej na obszarze dóbr Citwa, w uroczysku zwanym św. Jan, przez wązką bagnistą odnogę, oddzielającą się od lewego brzegu, daje początek rzece Citewce,

Ptlikene

Ptowo

Ptur

Pturek

Ptuszacze

Ptuszkij

Ptycz