465; Gościniec albo krótkie opisanie Warszawy z okolicznościami jej dla kompanii dworskiej, przez Adama Jarzembskiego, muzyka J. K. M. i budowniczego ujazdowskiego Warszawa, 1643, streszczone prozą w Pamiętn. o dawnej Polsce Niemcewicza, t. III; O bitwie ze Szwedami w 1656 r. i jej opisach strategicznych niemieckich, współczesnych, pisał Konst. Górski w Bibl. Warszaw. 1887 r. styczeń marzec; opis szturmu z 1794 r. podają raporty Suworowa, zeznania Wawrzeckiego w komisyi petersb. , wydane w zbiorze prac Rossyj. Tow. historycz, Cztienia. .. z 1867 r. ; pamiętniki Kitowicza i Zajączka. W 1836 r. wydał J. Słowaczyński, Praga, rys historyczny Paryż. O zabytk. archeol. okolic P, ob. Wiad. archeol. , Warszawa, 1873 r. , str. 70. Dzieje kościołów P. , podał Pamiętnik religijnomoralny Warszawa, 1854, t. XXVI, 232. Historyą parafii P. , W. Sułkowski, , Gazeta Warszawska z 1884 r. , No 243 248. O kościołach P. pisał J. Bartoszewicz Kościoły Warszawskie, Warszawa, 1856 r. . Tyg. Illustr. z 1863 r. t. VIII, 282 i 1868 r. t I, 161. 2. P. Nowa, osada, przedmieście Warszawy, należy do gminy Brudno, w pow. warszawskim, a do par. katol. Praga, zajęło obszar po za walem miejskim w stronie północnowschodniej Pragi, dotyka od połud. wschodu dworca i stacyi dr. żel. warsz. pe tersburskiej, na północowschód graniczy z częścią wzgórzy piasczystych Łysych gór, na których w ostatnich czasach także wiele domów pobudowano. Na północ dotyka gruntów zajętych pod esplanadę cytadeli Warszawskiej a raczej fortu Śliwickiego, na płd. zachód zaś dotyka przedmieścia Pragi. Przedmieście to powstało na obszarze dóbr Targówek, mianowicie jednej z kolonii, utworzonych około 1844 r. , przez ówczesnego właściciela tych dóbr Józefa Noskowskiego. Kolonia ta oznaczona 12, obejmowała 12 mr. i 20 prętów i nabytą została około r. 1861 przez Ksawerego Konopackiego, który korzystając z sąsiedztwa ze świeżo wzniesionym dworcem kolei warsz. petersb. na gruntach tejże wsi Targówka, wytknął na swej kolonii ulice i rozdzielił ją na place, na których liczni nabywcy pobudowali w krótkim czasie domy po większej części drewniane. Początkowo płacono za place około 20 kop. za łok. kwadr. , z czasem jednakże ceny się podniosły tak, że około 1880 r. sprzedawano łokieć po 2 ruble i wyżej, zwłaszcza gdy Towarzystwo Warszawskiej fabryki stali zakupiwszy od właściciela dóbr Targówek obszar, obejmujący 31 mr. 18 pręt. , zbudowało tam wielką fabrykę stali, przerabiającą żelazo surowe w aparatach Beasemera i zatrudniającą znaczną liczbę robotników. Obecnie N. P. liczy 263 dm. a na obszarze zajętym przez fabrykę stali 17 dm Ludność stała wynosi 4211 dusz, lecz ogólna ludność jest znacznie większą, z powodu iż mieszka tu znaczna liczba robotników przybywających z okolic i zapisanych do ksiąg niestałej ludności. Najważniejsza dźwignia korzystnego rozwoju osady, fabryka stali, jest obecnie stopniowo zwijana, z powodu przenoszenia takowej w głąb cesarstwa. Produkcya tej fabryki ulegała w ogólnej cyfrze nagłym przeskokom. Gdy w 1879 r. wartość wyrobu wynosiła 1, 069, 753 rs. a ilość robotn. 896 330 cudzoziem. , to w 1880 r. wyprodukowano za 5, 076, 785 rs. przy udziale 1037 robotn. 114 cudzoziem. . Zagranicznego surowca użyto za 1, 472, 479 rs. , krajowego za 268, 000 rs. , zarobek robotników wynosił 420, 000 rs. Wartość machin i budowli fabrycznych wynosiła w 1879 r. 1, 062, 460 rs. Drugi zakład wyrobu stali w pobliskiej wsi Brudno zajmował w 1880 r. 100 robot. 55 cudzoz. i wyrobił za 49, 800 rs. Na Nowej P. mieści się urząd wójta gminy Brudno, apteka i liczne sklepy obok drewnianych, pobudowano dość domów murowanych. Od murowanych, piętrowych i dwupiętrowych domów dziwnie odbijają szerokie, proste lecz nie brukowane i nie oświetlone ulice, piaszczysto lub błotniste na przemiany. Zamierzone wcielenie przedmieścia w obręb Warszawy zostało powstrzymanem z powodu znacznych wydatków, jakichby wymagało uporządkowanie i utrzymywanie osady, która ponosi obecnie niewielki tylko ciężar opłat gminnych. Szczegóły tyczące innych przedmieść P. podano pod właściwemi nazwiskami tych osad ob. Grochów, Pelcowizna. Ogólna ludność P. wraz z przedmieściami wynosi w przybliżeniu 40 do 50, 000. Sama ludność katolicka parafii pragskiej wynosiła w 1884 r. 28, 000 a do tego trzeba zaliczyć prócz dość znacznej ludności niestałej, jeszcze znaczny procent żydów i należących do innych wyznań chrześciańskich. 3. P. , os. młyn. nad rz. Mrożycą, pow. brzeziński, gm. MrogaDolna, par, Kołacinek, 1 dm. , 28 mk. , 24 mr. ziemi dwor. 4. P. , kol. i os. nad rz. Ner, pow. łęczycki, gm. i par. Poddębice, odl. od Łęczycy 26 w. ; kol. ma 31 dm. , 234 mk. ; os. ma 1 dm. , 7 mk. 5, P. , wś włośc. , pow. kozienicki, gm. i par. Zwoleń, odl. od Kozienic 27 w. ma 12 dm. , 116 mk. , 198 mr. włośc. ; garbarnia i olejarnia. 6. P. fol. , pow. iłżecki, gm. i par. Sienno, odl. od Iłży 19 w. a 2 1 2 w. od Sienna; leży na wzgórzu, ma 14 dm. , 83 mk. , 568 mr. ziemi dwor. 7. P. , wś, pow. konecki, gm. i par. Gowarczów, odl. od Końskich 9 w. , ma 10 dm. , 114 mk. , 2310 mr. ziemi dwors. , 23 mr. włośc. W 1827 r. było 10 dm. , 97 mk. Fol. P. wchodzi w skład dóbr Gowarczów. 8. P. , wś nad

Praga