dlem zajmowało się 495 męż. , 116 kob. , przyprzez rajców miejskich w r. 1471 ib. , str. 142; miejskiem spisy mieszczan z wieku XVII i XVIII, kamienic i placów, ale miasto składało się z rozmaitych jurysdykcyi, a magistrat spisywał tylko ludność, kamienice i domy należące do jego jurysdykcyi. W regestrze panów mieszczan przemyskich z r. 1600 podano imiona bez nazwisk, z dodaniem rzemiosła, 170 mieszczan według dzielnic miasta Rynek, ulica Lwowska, Grodzka, Wodna. Na Władyczu zapisano tylko 3 obywateli, inni bowiem mieszkańcy zostawali pod jurysdykcyą władyki. Na Wale za Farą mieszkało 9 mieszczan między jurysdykcyami starościńskiemi. W XVII wieku osiadała tu wielka liczba szlachty, zakupując kamienice i dworki przedmieszczan. Według regestru 1650 r. było 38 gruntów chłopskich na Błoniu w ręku szlachty, a 22 osiadłości w ręku starych posiadaczy Błońszczanów. Oprócz tego znajdowały się na Błoniu dworki szlacheckie z własnemi jurysdykcyami i dworki jurysdykcyi bonifratrów i jezuitów. Według rewizyi z roku 1660 było w P. 85 domów w rękach żydów, a w każdym, z nich mieszkało po 2 do 5 gospodarzy. W 1671 r. było kamienic i domów płacących podatek w P. wraz z miastem żydowskiem, z wyjątkiem Władycza, 262. Według konskrypcyi z r. 1700 było tylko 130 dymów. Wzrost P. w XIX w. przedstawią następujące liczby. W r. 1830 było 7538 mk. ; w 1850 r. 9500 mk. ; 1860 r. 10, 140 mk. ; 1870 r. 859 dm. a 15, 185 mk Spis z 31 grudnia 1880 r. wykazuje 1208 dm. a 22, 040 mk. Podług wyznania było 9563 rz. kat, 4712 gr. kat. , 7645 izrael. , 120 innych wyznań. Podług narodowości 18, 839 Polaków, 1659 Rusinów, 1177 Niemców, 76 innych narodowości. Umiejących czytać i pisać 7764 4292 męż. a 3472 kob. ; umiejących tylko czytać 828. Niewidomych było 23, głuchoniemych 16, umysłowo niedołężnych 11, obłąkanych 53 3 męż. a 60 kob, w szpitalu. Osób stanu duchownego 152 męż. a 36 kob, ; urzędników czynnych 149; nauczycieli 56, nauczycielek 19; wojskowych 1373; literatów i redaktorów 3; aktorów, muzyków, śpiewaków i tancmistrzów 20 męż. , 3 kob. ; malarzy i rzeźbiarzy 9 męż. , 1 kob. ; architektów i inżynierów cywilnych i geometrów 7; adwokatów i notaryuszów 22; lekarzy 27; sług czynnych w służbie rządowej lub autonomicznej 60; żandarmerya, straż bezpieczeństya, straż skarbowa i inne straże publiczne zatrudniały 60 mężczyzn; właścicieli gospodarstw rolnych było 72 męż. , 14 kob. ; dzierżawców gospodarstw rolnych 13; przemysł i rzemiosła zatrudniały samoistnie 701 męż. , 159 kob. , oprócz tego 11 zawiadowców i kierowników, 860 robotników i 86 robotnic; hantem zawiadowców i kierowników 43 męż, 33 kob. , robotników zaś 135 męż. , 19 kob. ; zakłady pieniężne i kredytowe wraz z bankierami przedstawiały samoistnych 8 męż. i 1 kob. , urzędników 3, robotników 2; przewóz lądowy podróżnych i towarów zajmował 20 męż. , 3 kob. , urzędników 171 a robotników 286; właścicieli domów i rent było 468 męż. , 159 kob. ; emerytów 71 męż. , 100 kob. ; zakłady naukowe i dobroczynne zatrudniały 8 osób; służących było 302 męż. , 1431 kob. ; wyrobników 1041 mężczyzn, 685 kobiet. Bliższe szczegóły podaje monografia Hausera str. 55 do 69; 80 do 82; 176 do 179; 232. Przemysł i handel. O rozwoju rzemiosł świadczą liczne cechy, których 18 zawiązało się w P. szewców akta od r. 1386, rzeźników od r. 1400, kowali od r. 1471 a łącznie z niemi wchodzili tu ślusarze, miecznicy, kotlarze, szychterze, iglarze, zegarmistrze, blachownicy, płatnerze, pancernicy, rygmacherowie, naglarze, błonarze i nożownicy; uździarzy i siodlarzy od r. 1482; kuśnierzy od r. 1509; stolarzy od r. 1537 należeli stolarze, bednarze, stelmachowie i kołodzieje; piekarzy od r. 1558 należeli piekarze, piernikarze, opłatnicy, krochmalnicy, tatarczusznicy, babiarze, pampusznicy, kręplarze, mączarze i krupiąrze; krawców od r. 1561; browarników od r. 1561; cyrulików od r. 1574; tkaczy od r. 1578; czapników od r. 1580; kupców od r. 1591; cech połączonych złotników, malarzy, i konwisarzy od r. 1625; przedmiejski cech garncarzy od r, 1634; muzyków od r. 1754; murarzy od r, 1798 i cieśli od r. 1798. Każdy cech miał jedna z baszt powierzoną swej pieczy i był obowiązany bronić jej w razie potrzeby. W tym celu każdy mistrz wstępujący do cechu był obowiązany złożyć w cechu półhak lub muszkiet i pewną ilość prochu i ołowiu. Broń i amunicyą składano w właściwej baszcie o organizacyi cechów ob. Monografią Hausera, str. 28 i Przegląd bibliogr. archeol. , Warszawa, 1881. t. I, str. 109. Z ważniejszych dokumentów przechowały się przywilej Andrzeja, ststy ruskiego, wydany w r. 1386 z upoważnienia Władysława ks. Opolskiego, nadający katolickim szewcom te prawa, których używają szewcy lwowscy, pod warunkiem, że z każdego straganu opłacać będą rocznie po jednym fertonie, lub razem 4 grzywny do kasy księcia A G. Z. , t, VI, str. 1. Przywilej Piotra, bisk. przemyskiego, z r. 1437, nadający bractwu szewców przemyskich odpust 40 dniowy, a potwierdzony w r. 1480 przez biskupa Jana ib. , str. 26. Dokument wystawiony w r. 1480 przez rajców przemyskich a potwierdzający szewcom ich prawa cechowe ib. , 195. Potwierdzenie statutu kowalów

Przemyśl