prawo ziemskie nadane jej od Kazimierza Ja giellończyka i jego następców. W 1598 r. wy szła t. z. korrektura pruska, obejmująca zmia ny i dodatki do prawa ziemskiego. Szlachta apelowała do sądów nadwornych królewskich, wyłamując się z pod trybunału piotrkowskie go. Miasta rządziły się prawem chełmińskiem, odwołując się do sądów nadwornych królewskich. Urzędnik albo senator pruski winien być według przywilejów krajowych obywate lem pruskim. Dla tego stany miały często za targi z królem gdy tenże oddał urzędy nieosiadłym w ziemi obywatelom. Ci więc musieli się wystarać o indygenat pruski. Pospolite ruszenie pruskie nie było zobowiązane wycho dzić za granice Prus, dla tego szlachta królom nieraz odmawiała pomocy ob. Starożytności pol. , Poznań 1852, art. Generał pruski i Prusy Królewskie. Kś. Fr. Prusy Wschodnie Nowe, niem. NeuOst Preussen, była ta nazwa urzędowa dana prowincyom polskim zabranym przez Prusy na mocy traktatów podziałowych z 25 września 1793 r, i 3 stycznia 1795 r. Nazwą tą objęto ziemię dobrzyńską, obszar województwa i biskupstwa płockiego, większą część Mazowsza ziemie zakroczymska, ciechanowska, różanska, nuri ska, łomżyńska, wizneńska, większą część wojew. trockiego, małą część Żmujdzi po lewym brzegu Niemna. Wisła, Bug i Niemen były naturalnymi granicami tej nowej prowincyi, od Niemirowa nad Bugiem o 3 mile od Brześcia aż do Grodna ciągnęła się 30 milowa powyginana linia graniczna od posiadłości rossyjskich. Ziemię dobrzyńską i wojew. płockie, już w 1793 r. oderwane, zaliczono pierwotnie do Prus Południowych lecz od 1796 r. włączono je w skład NowoWschodnich Prus. Prowincyą tę rozdzielono na dwie kamery płocką i białostocką. Według przybliżonego obliczenia Holsche miała płocka kamera 350 mil kwadr. , 48, 975 dymów 1796 i licząc po 6 dusz na jeden dym, 293, 950 mk. , białostocka zaś 565 mil kwadr. , 88, 911 dym. i 512, 785 mk. Ogółem 915 mil kwadr. i 806, 735 mk. Gdy w 1807 r. utworzone zostało księstwo warszawskie w skład jego weszła cała kamera płocka, zaś kamerę białostocką na mocy traktatu tylżyckiego 7 lipca 1807 r. rozdzielono między księstwo a Rossyą, która otrzymała tak nazwany obwód białostocki. Prusy Południowe, niem. Sued Preussen, była to prowincya pruska utworzona z polskich prowincyi zabranych w 1793 i 1795 r. Części zajęte w 1773 r. nosiły nazwę Prus Zachodnich. Dopiero po tak znacznym przyroście obszaru utworzono odrębną prowincyą. Pilica i Wisła były jej naturalnymi granicami. W skład tej prowincyi weszły wojew. poznańskie, gnieźnieńskie, kaliskie, sieradzkie z ziemią wieluńską, rawskie, łęczyckie, brze skokujawskie, inowrocławskie bez ziemi do brzyńskiej i część Mazowsza na lew. brzegu Wisły z małym kawałkiem na prawym. Z części woj. krakowskiego częstochowski pow. utworzono Nowy Szląsk. Prowincyą cała dzieliła się na trzy kamery poznańską, kaliską, warszawską i 38 powiatów. Poznań ska kamera miała 408 1 2 mil kwadr. , kaliska 332 mil a warszawska 218 mil; Nowy Szląsk zaś 41 mil. Ogółem było 999 1 2 mil. kwadr. Miast znajdowało się 235. Poznańska kamera miała 120 miast 32 królew. , 88 szlach. , w nich 22, 387 dm. , z tych 787 murow. , 1317 dachówką a 20, 283 gontami lub słomą kry tych, 2978 pustych placów, 273 kośc. , 175. 416 mk. 465 zakonników, 85 zakonnic, 10, 415 wojsk. , 34, 811 żydów. Kaliska kamera miała 64 miast, w nich 405 murow. , 7746 drewn. domów, 78 kośc, 51 kaplic, , 40 klaszt. męzk. , 8 klaszt. żeń. , 1157 pustych placów, 72, 609 mk. Warszawska kamera miała 51 miast; Warszawa posiadała 3619 dm. 39 kośc. , 48 gmachów publicz. , 117 pałaców, 63, 359 mk. cywilu. 9724 żydów i 11, 232 wojsk. W po zostałych 48 było 33, 519 mk. dwóch niezna na cyfra mieszkańców i 4488 dm. w trzech nie podana cyfra. W 10 tylko miastach było więcej niż 1000 mk. a jedno tylko Łowicz miało więcej niż 2000. Br. CA. Prusy 1. niem. Adl. Prussy, dok. Prussen, Pruschin, Pruessen, 1499 Pruschin, 1438 Prewssen, 1516 Prussi, dobra szlacheckie, pow. chełmiński, st, pocz. , tel. i kol. Wąbrzeźno odl. 3 klm. , paraf. katol. i ew. także Wąbrzeźno. W 1868 r. 10 bud. , 3 dm. , 52 mk. , 32 kat. , 20 ew. ; 142, 14 ha roli orn, i ogr. , 17 łąk; czysty dochód z gruntu 2463 mrk, hodowla bydła holend. rasy. W dok. napotykamy P. po raz pierwszy r. 1438 jako dobra graniczące z Cymbarkiem i Wroniem ob. Gesch. d. Kr. Culm von Schultz, I, str. 201 i Woelky Urk. B. d. Bist. Culm str. 454. W 1499 r. poświadczają nobilis Laurentius Pyarkorsky una cum Joanne fratre amitali de Dambrowka przed sadem w Wąbrzeźnie że majętność swą w Prusach, obejmującą 7 włók, sprzedali biskupowi chełmińskiemu Mikołajowi pro septem sexagenis, którą to sprzedaż poświadcza sąd ławniczy w Wąbrzeźnie, r. 1546 ob. Urk. B. des Bist. Culm von Woelky, str. 600. R. 1516 poświadcza sąd w Chełmży, że Mikołaj Ponkoczky dobra Prusy sprzedał bisk. chełmińskiemu za 30 grz. pośledniej monety ob. Woelky, l. c, str. 671. Biskupi chełmińscy puścili potem te dobra w wieczystą dzierżawę. W 1667 r. zastał tu wizytator Strzesz 2 działy Nobilium Pruskich; każdy płacił mesznego 2 kor. żyta i tyleż owsa str. 400. Inwentarz biskupstwa chełm. z r. 1733 zawiera o P.

Prusy Południowe

Prusy Wschodnie

Prusy