jąć, jakim sposobom tak ogromne bogactwa było można utracić, wpadło na myśl, że djabeł został spadkobiercą Górków, co tem podobniejszem do prawdy się wydawało, że Górkowie odstąpili wiary ojców i jako odstępcy z tego świata poschodzili. Łukaszewicz przypuszcza, że kościół katolicki parafialny zawdzięcza także początek Mikołajowi herbu Łodzią biskupowi poznańskiemu, zmarłemu w Ciążeniu r. 1382. Podług zaś wizyty Zalaszowskiego z r. 1696 kościół ten stanął dopiero r. 1437. Bo rzędu kolegiat wynieśli kościół w r. 1493 Uryel Górka, biskup poznański, i Mikołaj, brat jego, ówcześni dziedzice K. , ustanawiając przy nim 12 księży, t. j. proboszcza, kustosza i 10 kanoników, 2 prebendarzów. Niewiadomo kiedy przestał być kolegiatą. Wizyta Zalaszowskiego z r. 1696 nazywa go jeszcze ecclesia collegiata Kurnicensis, synod zaś Stanisława Hozyusza w roku 1728 złożony, umieszcza go już pomiędzy zwyczajnemi kościołami parafialnemi. Gdy za panowania Zygmunta Augusta synowie Andrzeja Górki, generała wielkopolskiego, porzucili wiarę ojców, jeden z nich Stanisław, dziedzic K. , oddał około r. 1556 kolegiatę kurnicką swoim nowym spółwiercom, powierzając zarząd jej apostacie Marcinowi Czechowiczowi, zmarłemu w Lublinie ministrem socyańskim. W ręku lutrów pozostał kościół do r. 1592, t. j. do śmierci Stanisława Górki. Następny dziedzic Andrzej Czamkowski, katolik, przywrócił kościół katolikom, przystawiwszy do niego nową kaplicę r. 1603. Starożytny kościół kurnicki całkowicie przebudować kazała w drugiej połowie XVIII w. dziedziczka Teofila z Działyńskich Potulicka. W r. 1838 pożar pochłonął tę nową świątynię, i wtedy Tytus Działyński podług planu architekta Lanci wzniósł na nowo kościół. Następujące jeszcze, dawniejsze pomniki utrzymały się w kościele. Trzy nagrobki Łukasza, Andrzeja i Stanisława Górków, wyobrażające rycerzy z marmuru w postawie na boku leżącej, na ręku opartych, opatrzone łacińskiemi napisami. Szczegóły dotyczące Łukasza a pod noszące jego zasługi około kościoła nie zgadzają się z prawdą, gdyż, jak wiadomo, gorliwym był protestantem i prześladował kościół katolicki; ale Czarnkowscy zapewne kazali dopiero w kilkadziesiąt lat po śmierci pomnik wznieść i chcieli zatrzeć pamięć herezyi przodka. Czwarty pomnik na prawej stronie ołtarza wielkiego w kaplicy jest nagrobkiem z nowszych czasów na cześć Teofili z Działyńskich 1mo voto Szołdrskiej, 2do voto Potulickiej, zmarłej r. 1790. W kaplicy w murze jest wreszcie kamień ciosowy w kształcie tablicy z napisem łacińskim, z którego widzimy, że Jan Czamkowski, kasztelan międzyrzecki i t. d. kazał tę kaplicę wystawić r. 1603. W ostatnich czasach złożono do sklepów kościelnych zwłoki w wielu kierunkach zasłużonego pier wszego prezesa Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego, hr. Tytusa Działyńskiego, i w lat kilkanaście później zawcześnie zgasłego, osta tniego po mieczu potomka, hr. Jana Działyńskiego. Oprócz kościoła farnego był niegdyś jeszcze w K. kościół św. Ducha, który stał w rynku. Wspominają o nim różne wizyty, pomiędzy niemi wizyta Zalaszowskiego z r. 1696. W r. zaś 1784 podług wizyty Rydzyńskiego już tak był zrujnowany, że się w nim nabożeństwo nie odprawiało. Do parafii kurnickiej należał także kościół w Pierzchnie, gnieździe rodu wielkopolskiego Pierzchlińskich h. Leszczyc, którzy go zapewne wysta wili. Kościół tem już istniał w XV w. , gdyż biskup poznański Stanisław miał go r. 1437 wcielić do kurnickiego. W następnych czasach kilkakrotnie podupadał przez niedbalstwo ple banów; w w. XVIII tak już był zniszczony, że go musiano rozebrać; w r. 1774 raz jeszcze był wystawiony przez Potulicką z Działyń skich, starościnę borzechowską, dziedziczkę K. , Bnina i t. d. Pod miastem na półwyspie jezio ra bnińskiego znajduje się wał czyli szaniec w kształcie półksiężyca. Na początku usypana większa wyniosłość, dalej w jeziorze jest wzgó rze porosłe sitowiem, nad brzegiem skorupy, a w wodzie pale. Kurnickie dobra mają 26, 080 mr. rozl. ; należą do nich następujące folwarki, leśnictwa i wsie daty statystyczne tych miejscowości wymienione już lub wymie nią się pojedyńczo, wedle porządku alfabetycz nego. Folwarki 1 BninProwent, 2 Dziećmierowo, 3 Czołowo, 4 Runowo, 5 Szczodrzykowo; b leśnictwa 1 Czmon, 2 Drapałka, 3 MieczewoCzołowo, 4. Zwolno; c wsie i dominia 1 Biernatki, 2 Dachowe, 3 Gądki, 4 Kromolice, 5 Pierzchno, 6 Prusinowo; do dóbr wreszcie się liczą dwa jeziora 1 Bnińskie i 2 Kurnickie pod Skrzynkami. M. St. Kurniki, wś rząd. nad rz. Narocz, pow. święciański, 4 okr, adm. , o 72 w. od Swięcian, 4 dm. , 24 mk. 1866. Kurniki 1. wś, pow. uszycki, gm. Osłamów, par. Jołtuszków, na granicy pow. mohylowskiego, ma 90 dm. , 780 mk. , 726 dzies. ziemi włośc. 240 dzies. dworskiej. Należała do Trzecieskich, dziś do Brzozowskich. 2. K. , wś, pow. proskurowski nad rz. Medwedówką, gm. Sarnów, par. Zawalijki. Ma 136 dm. , 708 mk, w tem 70 jednodworców, 660 dzies. zie mi włościan. Ziemi dworskiej Komarów 209 dzies. , Leszczyńskich 404 dz. , Topolnickich 45 dz. Wś bezleśna Kamień wapienny. 3. K. al. Kurnik, przys. , pow. winnicki, gm. i par. Tywrów, 59 dm. , należy do Szerszni hr. Hejdena; niegdyś Ign. Sobieszczańskiego. Dr. M.

Kurniki

Kurniki

Kurniki