wel 1836. Bułhakowa Opisanie kiew. akademii, St. Petersb. 1843; Żurawskiego Obozrenje Kiewa etc, Kiew 1847; Maksymowicza Pałomnik Kiew. 1845; Bielińskiego Kratk. opis. desiatinnoj cerkwi Połtawa 1849; Murawiewa Kiew i eho swiatyniaKiew 1864; Semenliowskiego Kiew i eho swiatyniaKiew 1864; tegoż Galereja Mew. widow 1857; Nik. Zakrewskiego Letopis i opis gorod. Kiewa Moskwa 1856; tegoż Opisanije Kiewa Moskwa 1868; Sbornik materjałow dla istor. topografji Kiewa i eho okrestn. Kiew 1874. A. Rogowicza; Ob otnositelnoj drewnosti peszcer Wiz Kirył. monast. w. Kijewlaninie N. 114 rok 1876; tegoż Istor. zapiska o botaniczeskom sadie Uniwersyteta św. Władymira w osobnej odbitce. Prócz tego Mómoire extrait du journal d un voyage fait au printeraps de 1787, dans la partie męmdionale de la Russie, par Boulogne et Barth; Johann Wilhelm Mollers Doctor der Arzneikunde Hofrath des vestorbenen Kónigs voa Pohlen, und Mitglied der naturforschenden Gesellschaft in Westphalen, Reise von Yolhynienund Cherson in Russland, im Jahre 1787 Hamburg 1802; Voyages de Minde an Angleterre par la Perse, la Russie et la Prusse, fait en 1817 par le lieutenatitcolonel Johnson, trad. de Fangi. Paris 1817, , denx vol. JanaHerbiniusza Religiosae Kijovionses cryptae siva Kijovia subterranea, Jona 1675 Russica, H. 572. Sementowskiego Kiew, oho świątynia, 6 uzupełn. wydanie Kijów 1881. Kiew i eho okrestnosti. Adres Kalendar na 1881 sostawił N. Taranowskij. Pantiuchow Statist, i sanitarn. oczerki Kiewa, 1875. Czernyszew Putiewoditel po Kiewie, 1875; Kiew i eho predmiestija po perepisi 2 marta 1874, K. 1875. Edward Rulikowski. Gubernia kijowska. Rozległość 44. 806 wiorst kwadr. Ludność 2, 144, 276 w tem 78, 109 katol. a r. 1879 było 277, 497 izr. . Stanowiła własność rzplitej do końca zeszłego wieku, kiedy kraj ten wcielono do Rossyi, a województwo kijowskie na gubernią zamieniono. Z powodu długiego zostawania pod rządem polskim, gubernia kijowska i dziś jeszcze, u lu du pogranicznych gub. połtawskiej i chersońskiej, polską się nazywa J. Funduklej. Opis statystyczny gubernii kijowskiej. Kijów 1852 r. , t I, karta 2. Dzisiejsza gub. kijow. , utworzona r. 1797 z ziem i miast oderwanych od Polski, liczyła 12 powiatów i 532, 793 głów płacących podatki. Ostateczne zaś uorganizowanie t. j. wcielenie miasta Berdyczowa nastąpiło r. 1846. Gubernia dzieli się na 12 powiatów, mianowicie kijowski, wasylkowski, radomyski, skwirski, berdyczowski, lipowiecki, taraszczański, kaniowski, czerkaski, czehryński, zwinogródzki i humański. Graniczy na północ z mińską gub. , na wschód rz. Dnieprem, z guber. cziernihowską i połtawską, na południe z chersońską guber. , na zachód wołyńską i podolską gub. Kijow, gub, tworzy nieforemną figurę podługowatą, której największa długość w kierunku biegu rzeki Dniepru wynosi 57 mil, największa za szerokość na południowym jej krańcu 33 m. Pod względom zaś położenia geograficznego, za wiera się ona między 51 29 i 48 28 szer. , 46 i 50 30 długości wschodniej. Pod względem topogr, , północna część gubernii stanowi dalszy ciąg obszernego bagnistego Polesia, idącego od Mozyrza i Rzeczycy w guber. mińskiej i obejmującego w kraju tutejszym pow. radomyskiego i 1 2 powiatu kijowskiego. Cala ta powierzchnia, około 700 mil kw. , jest pokryta lasami, bagniskami i nizinami. Część środkowa przedstawia wyniosłe płaszczyzny, poprzecinano miejscami przez parowy i doły, tudzież przez pasma gór i pagórków z lasami pomieszanych; w południowej nareszcie części napotykają się obszerne stepy urodzajne. Wyniosłości, w różnych kierunkach kraj przecinające, podzielone być mogą na wewnętrzne i nadbrzeżne; te ostatnie idą wzdłuż Dniepru na całej jego długości w guber. kijowskiej. Wewnętrzne zaś stanowią odnogi pasma Karpat, wchodzących tu z pogranicznych Wołynia i Padola. Odnogi te, widocznie skierowane na południowschód, przechodzą Berdyczów. Machnówkę, Lipowiec, Piatyhary, Zwinigródkę i Ztotopol do gub, chersońskiej, której cały pas północny, przyległy do gub. kijowskiej, spoczywa na granitowej podstawie tejże formacyi. Najwynioślejsze miejsce znajduje się w pow. berdyczowskim, między samem m. Berdyczowem i m. Machnówką, w okolicach basojnu rzeczki Hnyłopiaty, wynosząc blisko 160 sążni nad poziom morza; wówczas, gdy średnia wysokość gubernii nie przewyższa 35 sąż. nad poziom morza. Wyniosłość ta rozgranicza zarazem basejny Bohu i Dniepru, dając początek mnóstwu rzeczek spadających, jak do jednej, tak do drugiej rzeki. Do Dniepru wpadają Prypeć, Teterew, Łosionka, Irpień, Stuhna, Roś, Olszanka, Taśmina; do Bohu Sob, Sieniucha, Desna mała. Do każdej z tych rzek wpadają inne, jak np. do Prypeci Usza, do Teterowa Irsza, Zdwiż; do Irpeni Upawa; do Rosi Kamionka, Rastawica i t. d. , tak, że liczba wszystkich rzek i rzeczek wpadających do Dniepru i Bohu, a także do ich dopływów, wynosi 552. W ogóle wierzchowiny wszystkich tych rzeczek są bagniste, wszystkie ich zakręty zwrócone ku północy, mają z lewej strony brzeg znacznie wzniesiony, przy kierunku zaś południowym prawy brzeg wyższy od lewego. Na wiosnę wylewy tych rzek w miejscach niższych zrządzają znaczne szko Kijów