wania dóbr szlacheckich Ritterschaftsgüter w K. , z którego to. prawa coraz bardziej korzystał. Jeśli Bühren odtąd stale nazywany Bironem marzył już w owym czasie o tronie kurlandzkim, miał jeszcze wiele trudności do zwalczenia. Ferdynand pomimo swych lat 75 w r. 1730 wstąpił w stan małżeński z księ żniczką SachsenWeissenfels a Maurycy hrabia Saski przeniósł się z Paryża na dwór petersburski, by użyć wpływu cesarzowej Anny na własną korzyść Co więcej, gdy zgrzybiały Ferdynand 20 lutego r. 1732 przyjął lenno w Warszawie za pośrednictwem posła; w akcie przy tej sposobności spisanym wyrażono najwyraźniej, że K. , po wygaśnięciu linii męskiej Kettlerów już nigdy na prawie lennem oddawaną nie będzie. Wszelako książę Ferdynand nie dawał nadziei zostawienia po sobie potomka, a podróż Maurycego do Petersburga nie odniosła pożądanego skutku. Tymczasem cesarzowa Anna w r. 1732 rozkazała posłowi swemu Galicynowi objawić rycerstwu kur landzkiemu, iż nigdy nie zezwoli na wcielenie K. do rzpltej po wygaśnięciu Kettlerów, co jakkolwiek nowe zawikłania za sobą pociągnęło, nie myślano wszakże zawczasu o przystąpieniu do elekcyi przyszłego księcia. Gdy w dniu 4 maja r. 1737 umarł w Gdańsku w 82 roku życia ks. Ferdynand, można było się spodziewać, że na tron kurlandzki znajdzie się już nie jeden aspirant. Jakoż wdowa po księciu brunświckim Eleonora siostra niedoszłego księcia K. Fryderyka Wilhelma Kettlera, co umarł w r. 1711 zaraz po ślubie z Anną Iwanówną proponowała na książąt K. jednego ze swych synów, a landgraf hessenhom burski, Frydryk Jakób, zalecał sam siebie na władcę K. Największe wszakże szanse odkryły się teraz dla oberhofmajstra cesarzowej Anny, znanego nam już Jana Ernesta Birona, któremu niegdyś sam August II w r. 1733 robił widoki na to księstwo, a syn i następca jego król August III własnoręcznem pismem z 22 lutego r. 1736 do starania się o tron kur landzki tajemnie zachęcał. Gdy więc cesarzowa Anna w dniu 11 marca 1787 napisała do najwyższych radców K. , iż w przypadku zwołania elekcyi akredytuje na niej jako swego pełnomocnika pana Butlera, szambelana dworu rosyjskiego, trzęsącego w owym czasie całą K. , pismo to już najzupełniej wystarczyło, by zdecydować rządzących rzekomo w imieniu króla polskiego najwyższych radców do zwołania rycerstwa kurlandzkiego na t. zw. braterską konferencyą na dzień 24 czerwca tegoż roku, w którym hr. Ernest Biron jednogłośnie obrany został na księcia K. i Semigalii. Biron, jakkolwiek złożył natychmiast w ręce swej dobrodziejki urząd oberhofmajstra jej dworu, jako niezgodny z pozycyą samodzielnego księcia, pozostał wszakże dalej doradcą tejże monarchini, która mu darowała liczne swe kurlandzkie dobra i posiadłości. A gdy Maurycy Saski w październiku tegoż roku wysłał emisaryuszów do K. , aby tam jego prawa do tronu kurlandzkiego przypomnieli, ci zatrzymani zostali zanim nawet dosięgli Mitawy. Biron odznaczał się talentem administracyjnym w licznych swych dobrach prywatnych, których dochody zdołał nadzwyczajnie pomnożyć. Że zaś zwykle musiał przebywać w Petersburgu, u boku swej dobrodziejki, wystarano się dlań od króla polskiego formalnego pozwolenia, , módz rządzić Kurlandyą z nadnewskiej stolicy. To też niezwykłą była potęga tego nowokreowanego lennego książątka, a ze śmiercią cesarzowej Anny 17 paźdz. 1740 nie tylko nie osłabła ona, ale raczej się podwoiła. Cesarzowa bowiem przeznaczyła następstwo po sobie nowonarodzonemu synowi swej siostrzenicy Anny Karłówny, w. księciu Iwanowi, w czasie małoletności którego Biron miał być regentem całego cesarstwa rosyjskiego. Lecz tylko przez jeden miesiąc cieszył się on tą nieograniczoną władzą. Antagonista jego, hr. Münnich, zdołał się zaopatrzyć w pełnomocnictwo, siłą którego w nocy z 18 na 19 listopada tegoż roku zaaresztował regenta wraz z całą jego rodziną. Aresztowanych odesłano niebawem do twierdzy Szlisselburskiej, a stamtąd, po nader krótkiej indagacyi, w której im zdradę stanu zarzucano, wyprawieni zostali na Syberyą matkę zaś małoletniego Iwana, w. ks. Anną Karłównę, ogłoszono regentką cesarstwa. Ta niebawem objawiła Kurlandczykom, że Ernest Biron już przestał być ich księciem i domagała się zwrotu nie tylko wszystkich dóbr, jakiemi go była wyposażyła cesarzowa Anna Iwanówna, lecz nadto rozmaitych rzekomych zaległości, należnych tej zmarłej cesarzowej, jako wdowie po Frydryku Wilhelmie. W niemałym kłopocie był przeto król August III, któremu Rosya takowem postępowaniem aż nadto wyraźnie wykazała, kto właściwie kreował księcia Birona, co się przecie liczył lennikiem rzpltej. Wszystko było w ciągłej niepewności, gdy nagle nastąpiła nowa zmiana W nadnewskiej stolicy. W dniu 25 listopada r. 1741 wstępuje tam na tron Elzbieta i manifestem niebawnie wydanym unieważnia wszelkie rozporządzenia byłego rządu, Birona zaś odwołuje z Syberyi i osadza go nad brzegami Wołgi w Jarosławiu, skutkiem czego K. w ciągu lat kilkunastu do r. 1758 pozostawała bez żadnego księcia. Rządzili nią najwyżsi radcy, rzekomo w imieniu króla polskiego, właściwie zaś zawsze jedynie pod wpływem ówczesnego rosyjskiego ministrarezydenta Butlera, a w ciągu tego całego okresu nie zbywało wcale na nowych pretendentach do tronu kurlandzkiego; Słownik geograficzny. Tom TV. Zeszyt 48 58

Kurlandya