ła początkowa. W 1827 r. K. wś rząd. miała I 103 dm. , 426 mk. ; obecnie kol ma 81 dom. 600 mk. ; folw 2 dm. , 11 mk; os. odl 7 w. od folw. 1 dom, ; os. 2ga 3 dm. , 20 mk. ; os. 3cia karcz. 3 dm. ; prob. 1 dom. Por. Grabień. Par. K. dek. wieluński 1600 dusz. Br. Ch Krzyworzeka, mała wieś na praw. brzegu rzeczki i n. , blisko jej ujścia do Raby, 258 m. npm. , w pow. wielickim. Sama wieś i ładny piętrowy dworek leżą w równinie, ale okolica od płd. jest podgórską i leśną. Do obszaru pos. wiek. należą dwa folwarki w sąsiednich wsiach. K. jest dawną osadą, w XV w. była dziedzictwem Trzycieskich, razem z Czyrminem i Raciechowicami, teraz Maryi z Nowakowskich Fihauserowej. Posiadł, wiek. ma 49 mr. roli; mniej. 200 mr. Należy do par. rzym. katol w Raciechowiocch a urzędu poczt, i sądu pow. w Dobczycach; graniczy na zach. z Mirzeniem, na płd. z częściami Raciechowic, na płn. z Kędzierzynką a na wsch. z Czasławiem. Mac. Krzyworzeka, znaczny strumień podgórski, nastaje w obrębie gm. Wierzbanowej, w pow. wielickim, kilku strugami leśnemi, wytryskującemi na północnym stoku Wierzbanowskiej góry 778 m. szt. gen. , a łączącemi się na gór nym końcu wsi Wierzbanowej. Płynie w kie runku północnym doliną międzywzgórzystą, pomiędzy domostwami wsi Wierzbanowej, Wi śniowej i Poznachowic Dolnych. Odtąd zrasza już to łąki, juzteż brzegi lasów, tworząc aż do swego ujścia granicę gmin. Od wsch przyty kają gminy Poznachowice Górne, Raciechowi ce, Krzyworzeka, Kędzierzynka i Stadniki; od zach. zaś Glichów, Czasław, Dobczyce i Skrzyn ka. Na obszarze gm. Winiar uchodzi z praw. brz. do Raby. Prawy brzeg doliny tego poto ku tworzy pasmo wzgórzy, ciągnących się od płd. na płn. z szczytami Ciecieniem 835 m. , Księdza górą 649 m. , Grodziskiem 623 m. i Raciechowską górą 434 m. , na której płn. zach. stoku rozpościera się las Skrzydło, przy pierający do samej rzeki. Nad zachodnim brze giem wzniosły się daleko niższo wzgórza, jak Swinna góra 528 m. , Górki 419 m. , Działy 396 m. i Czasławskie lesiste wzgórza 392 m. . Z praw. brz. przyjmuje krótkie bezimien ne dopływy; z lew. zaś brzegu zasilają go zna czniejsze strumienie, jak Kobiolnicki potok, Marka, Lipnik z Granicznym i Czerwinem, wreszcie Olszanicki. Źródła leżą na wysokości 550 m. , ujście 230 m. npm. Długość biegu 17 kil Wzdłuż zachodniego brzegu ciągnie się droga tymbarskodobczycka. Br, G. Krzywosącza, ob, Kalisz, t. III, str. 689. Krzywosąd, dawne przezwisko, stanowi źródłosłów nazwy Krzywosądz. Br. Ch. Krzywosądowo 1. wś, pow pleszewski; 18 dm, , 147 mk. ; 7 mm. , 140 katol; 50 analf. Poczta i tel w Sobótce o 4 kil; st. kolei żel Biniew o 10 kil 2. K. , dom. , 1365 mr. rozl; 7 dm. , 103 mk. ; 3 ewan. , 100 katol; 41 analf. Krzywosądowo, Krzywozadowo i Krzywoszadowo. Nomenklatury te wymienia Lib. ben. Łaskiego w par. Kościelnawieś i Kuczków. Krzywosądza lub Krzywosądz, wś, pow. nieszawski, gm. Sędzin, par. K. Graniczy na zach. z wsią Smarglin, na płd. z wsią Dobre, od wsch. z wsiami Bodzanowem i Czołpinem, od płn. zaś dotyka bagien Bachorzy. Wody tej rzeczki, wypływającej z Gopła w okolicy Kruszwicy, tworzyły niegdyś w tem miejscu szerokie wylewy i trzęsawiska. Na wiosnę szczególnie trudna tu była pomiędzy wioskami komunikacyą. Zapobiegając tej niedogodności, Wincenty Modliński, podkomorzy brzeskokujawski, dziedzic Krzywosądzy, własnym kosztem zbudował groblę w poprzek Bachorzy od K. do wsi Sędzina. Dzieło to, uznane za pożyteczne dla dobra i wygody publicznej, nagrodzone zostało przez króla Stanisława Augusta, który za koszta poniesione w tej pracy ofiarował Modlińskiemu wieś Piołunowo. Osuszone tym sposobem znaczne przestrzenie ziemi zarosły wkrótce krzewami i łoziną, a gnieżdzące się w nich wilki czyniły wielkie spustoszenia w okolicy. Uczyniono obławę w r. 1835, na której zabito 20 wilków, resztę wypłoszono i odtąd dzikie to zwierzę nieznane zupełnie w okolicy K. , labo w lasy dosyć jeszcze zamożnej. Gdy w roku 1855 kosztem obywateli miejscowych wykopano kanał, daleko sięgające bagna Bachorzy zamieniły się na łąki i pastwiska, z których K. i okoliczno wioski korzystają. K. należała niegdyś do starożytnej rodziny Krzywosądów h. Niesioba, którzy r. 1228 z Konradem księciem Mazowsza i Kujaw podpisać mieli akt nadania krzyżakom ziemi chełmińskiej i innych. Są wzmianki o tej rodzinie i później jeszcze bo r. 1580 Maks. Borucki Kujawy, str. 124, wieś jednak jest niezawodnie dawniejszą od familii Krzywosądów, bo dyplomy urzędowe z XIV w. czynią różnicę między starą i nową Krzywosądza antiqua et nowa Crzivosandza; różnica ta dawno zatarta. Jej dziedzice wysokie w kraju dostojeństwa piastowali, Jak Wojciech który r. 1362 był wojewodą brzeskim, Przybysław r. 1433 cześnikiem kujawskim Rzyszczewski Codex diplom. i II, str. 735 i 852. W XVI w. K. była już w ręku Zakrzewskich, do których zapewne drogą działów małżeńskich przeszła, Potem mieli ją Niemojewscy, od których r. 1720 dobra te kupił Joachim Modliński, i odtąd są własnością jego rodziny. W r. 1789 K. posiadał Aleksander Modliński, 1883 r. jest własnością Józefo Modlińskiego. Rozległość wsi tej wynosi gruntu włók 424 2, z których dla dziedzica włók 40, a dla włościan21 2; lasu włók 15, Ludności 290 dusz Krzyworzeka Krzyworzeka Krzywosącza Krzywosąd Krzywosądowo Krzywosądza