i K. Dolny, wś, pow. biłgorajski, gm. i pat. Krzeszów. W 1827 r. K. Górny miał 96 dm. i 782 mk. , Z. Dolny 92 dm. , 616 mk. Krzeszów, Dolny i Górny, wś, pow. żywiecki, na północ od gościńca suskożywieckiego, od Suchy na zachód 7 kil. , w dorzeczu Skawy, nad dopływami pot. Sikorówki, uchodzącej do Strzyszawki, w okolicy górskiej. Obszar K. graniczy od północy z Tarnawą górną, od wschodu z Śleszowicami górnemi, Tarnawą dolną i Strzyszawą, od południa ze Stryszawą i Kukowem, a od zachodu z Lasem i Rzykami. Północnozachodnia granica ciągnie się grzbietem górskim Na Beskidzie zwanym przez szczyt Leskowiec 922 m. szt. gen. aż po szczyt Jaworzynę 890 m. szt. gen. . Część północnowschodniej granicy tworzy rzeczka Tarnawka, dopływ Skawy. We wschodniej części obszaru wznosi się szczyt Żurawnica 734 m. szt. gen. , w zachodniej Czarna góra 791 m. szt. gen. , w północnowschodniej zaś szczyt Koźle 564 m. , od niego na zachód lesista Harańczykowa góra 620 m, szt. gen. . Wieś sama rozłożyła się nad potoczkiem bezimiennym, płynącym na południowy zachód, a uchodzącym w Kukowie do Sikorówki od lew. brzegu. Część wschodnia zwie się K. górnym, część. zachodnia K. dolnym. Między obiema częściami są zabudowania folwarczne i dworskie. Oprócz tego są rozrzucone grupy domów, noszące osobne miana. I tak mamy w połd. wsch. części, u płd. stóp Żurawnicy, I grupę domów zwaną Podołami; u północnych j zaś stóp tej góry Zarąbki; w półn. części obszaru, u półn. podnóży Harańczykowej góry Zubokówkę; od niej na połud. zach. Targoszów i Słonkówkę. Na południe od Targoszowa nad potokiem Sikorówką wznosi się leśniczówka. W półn. zachodniej części, z pod grzbietu granicznego Na Beskidzie 805 m. szt. gen. bierze początek pot. Sikorówką z kilku strug leśnych. Połączenie ich leży 547 m. npm. Koło leśniczówki nad tym potokiem młyn Obszar więk. pos. obejmuje roli ornej 140, łąk i ogr. 7, pastw. 67, lasu 117 mr. ; mniej. pos. roli ornej 1574, łąk i ogr. 243, pastw. 902, lasu 163 mr. ; dm. 360, mk. 2361 186. 9 roku. Według obliczenia z roku 1880 mk. 2321. We wsi kościół parafialny drewniany, p. w. św. Katarzyny, założony r. 1611 przez Piotra Komorowskiego, hrabię na Orawie, i uposażony przez tegoż polem i lasem. W r. 1668 poświęcał go Tomasz Oborski, biskup laodycejski. Do r. 1635 osobne stanowił probostwo; przecież od tej daty do r, 1782 był filią do Suchej, gdyż roku 1628 prawo prezenty ustąpił Komorowski na instancyą ks. Marcina Kłoczyńskiego, przełożonego konwentu Bożego Ciała w Krakowie, konwentowi kanoników lateraneńskich w Suchej. W r. 1635 powstało tu bractwo św. Anny, a 1668 zyskała ta świątynia dzisiejszą postać, W inwentarzu z roku 1752 czytamy, iż wtedy były tu obrazy św. Anny i św. Szczepana, które piszący ów in wentarz nazwał staroświeckiemi. W obrębie wsi jest 6 kaplic prywatnych murowanych. Do parafii należą Targoszów i Kuków. We dług szem. dyec. tarn. z r. 1880 należy doń w miejscu 3109 dusz rzym. katol. , a z Kukowa 1312, razem 4421; oprócz tego 30 żydów. Według szem, dyec. krak. z r. 1883 cała pa rafia liczy 4605 dusz rzym. katol. , 52 źydów. Patronat spełniają sukcesorowie po Aleksan drze hr. Branickim; st. poczt. w Suchej, sąd pow. w Ślemieniu, szkoła jednoklasowa o 1 nauczycielu. Br. G. Krzeszowice, wś wyglądająca na schludne miasteczko, w pow, chrzanowskim, z pięknym nowożytnym pałacem hr. Potockich i siedzibą zarządu obszernych dóbr tęczyńskich, ma piękny gotycki kościół nowszej fundacyi i kaplicę na cmentarzu, sąd powiatowy okrąg z 26047 mk. , szpital pod nadzorem Sióstr miłosierdzia obsługiwany przez lekarza i chirurga, aptekę, stacyą kolei ces. Ferdynanda, urząd pocztowy i telegraficzny, wielkie zakłady strycharskie i garncarskie, jako też wyroby z glinki ogniotrwałej, którą na tygle do hut szklanych w całej Galicyi rozsyłają. Szpital mający głównie na celu pielęgnowanie chorych górników pracujących w kopalniach do dóbr tęczyńskich należących utrzymuje skarb krzeszowicki, a dom ubogich dla 12 osób obojej płci ma zakładowego majątku 1458 dukatów i 13850 zł. pol. Te obiedwie humanitarne instytucye założyła znana z dobroczynności w r. 1843 Zofia z hr. Branickich hr. Potocka. Jest tu szkoła ludowa dwuklasowa, ale rozgłos zyskały sobie K. źródłami siarczanem i żelazistem i rzadką pięknością okolicy. K. leżą nad Krzeszówką, uchodzącą z lewego brzegu do Rudawy, 303 m. npm. , przy gościńcu z Krakowa do Olkusza i przy drodze żelaznej cesarza Ferdynanda, o 25 kil od Krakowa, 387 od Wiednia, 14 od Trzebini. Na północy i południu wznoszą się niewielkie wzgórza, porosłe sosnowemi lasami, na wschód i zachód leżą otwarte pola. Ziemia rędzinowa pokrywa na pagórkach tylko 4ca lową warstwą zbite drobnoziarniste wapienno skały, ale uprawa jest tak staranną, że pola wydają się najbujniejszym ogrodem, W pobliżu Krz. znajduje się wielka chmielarnia a w którąkolwiek. stronę się zwrócimy, znajdujemy czarującą okolicę, bo blisko leżą Tenczyn z ruinami zamku, Tenczynek z licznemi zakładami fabrycznemi, Ojców, Grodzisko, Pieskowa skała, Dębnik i Czarna. Podług spisu ludności z r. 1880 mają K. 2061 mk. , z których 457 przebywa stale na obszarze wiek. własności. Pos. więk. wynosi 257 mr. , a mn.

Krzeszów

Krzeszów