Krzeszkowice, wś, pow. szamotulski, 21 dm. , 236 mk. , 8 ew. , 224 katol. , 5 żydów, 71 analf. Poczta i tel. w Ottorowie o 5 kil, st. kol. żel. w Szamotułach Samter o 16 kil. Krzeszna mała 1. niem. KI. Kresin, os. do W. Krzeszny, pow. kartuski. Dawniej wła sność oo. kartuzyan w Kartuzach. 2. K. wielka al. Kruszyn, Krusin, niem. Gr. Kresin, włośc, wś, pow. kartuski, nad jez. Ostrzyckiem. Wraz z przynależną Krzeszną M. obej muje obszaru roli ornej 2 włóki, gbur. 4, ew. 44, dm. 5. Parafia Gorecin, szkoła i poczta Szymbark. Odległość od Kartuz 2 1 2 mili. Da wniej była to własność oo. kartuzyan, którzy tu mieli karczmę ostatni jej przywilej pocho dzi z r. 1610. Rząd pruski wydał wieś na wła sność osadnikom. Kś. F. Krzeszów, ob. Krzeszew, Krzeszów 1. os. miejska, dawniej miasto, nad rzeką Sanem, pow. biłgorajski, gm. i par. Krzeszów. Odległy od Biłgoraja w. 30, od Tarnogrodu w. 28, od Janowa w. 35, od Lublina w. 112. Rzeka San, już spławna pod Krzeszowem, przybywa z Galicyi; od wsi Łazowa do K. stanowi granicę Królestwa Polskiego na przestrzeni dwóch mil, a tuż za K. , o dwie wiorsty powyżej, powraca znów do Galicyi. Pod K. , przy zwykłym stanie wód, San ma głębokości 4 łokcie, szerokości 130 łokci. Podczas wezbrań, głębokość dochodzi do 12 łokci, szerokość do 400 łokci. Przeprawa z Galicyi do miasta odbywa się na promach i innych statkach przewozowych. Przewóz ma taryfę klasy 3ej i należy do kasy miejskiej. Na głównym trakcie, prowadzącym tędy z Galicyi, znajduje się komora klasy IIej. Nadto, do 1870 znajdował się w K. magazyn solny, dla soli rządowej dostawianej Wisłą z Krakowa i Sanem w górę rzeki od Zawichosta. Po rzece Sanie pod Krzeszowem idą transporta drzewa i zboża z Galicyi, kierujące się ku Wiśle, a zarazem spławia się zboże krajowe w ilości około 20000 korcy rocznie, oraz miski gliniane miejscowego wyrobu, przeszło tysiąc kóp rocznie. Ogólna rozległość K. , wraz z gruntami miejskiemi, wynosi zaledwo 150 morgów; miasteczko leży w nizinie, ściśnięto od wschodu i północy znacznej wysokości górami, na których rozciągają się sady obfitujące w śliwki, wyborowe węgierki, i orzechy włoskie, doskonale hodujące się, dzięki pozycyi zakrytej od północy górami, a odkrytej na południe. Granice terytoryum miejskiego są od południa i zachodu rzeka Ban, od wschodu wieś Działy, od północy wieś Kamionka. K. od najdawniejszych czasów stanowił królewszczyznę, jako starostwa krzeszowskie, które, wraz z innemi okolicznemi dobrami narodowemi, otrzymał w nagrodę wielkich swych zasług Jan Zamoyski, i wcielił do założonej przez siebie Ordynacyi Zamoyskich. Katarzyna z ks. Ostrogskich Zamoyska, wdowa po Tomaszu kanclerzu w. k. , w 1640 r. wyjednała dla K. przywilej Władysława IV, podnoszący K. do rzędu miast, nadający mu prawo magdeburskie i inne przywileje. Dominium directum dotąd należy do Ordynatów hr. Zamoyskich, którzy, oprócz dochodów z wydzierżawiania prawa propinacyi, do 1866 r. pobierali jeszcze czynsze, opłaty żarnowego i łojowego, kanon od procederów kramarskich. Miasto prowadzi od wielu lat proces z Ordynacyą hr, Zamoyskich o prawo wolnego wrębu w lasach ordynackich, dotąd jeszcze ostatecznie nierozstrzygnięty. Ludność K. wzrasta stopniowo choć powoli. W r. 1836 było ogółom dusz 1088, w 1860 r. 1212, którzy wtedy rozpadali się na mężczyzn 550, kobiet 662, obecnie dochodzi 1800 dusz. Podług spisu 1860 r. w liczbie ogólnej 1212 ludności znajdowało się żydów męźczyzn 336, kobiet 390; podług zajęć szewców 15, krawców 9, bednarzów 10, stolarzów 4, kowali 3, zdunów 6, stelmach 1, garbarzy 2, rzeźników 10, piekarzów 2, szklarz 1, waciarz 1, mularz 1, malarz 1, olejarz 1, kupców 2, kramarzów 6, przekupniów 28, handlarzy soli 14, szynkarzów 4, flisów 40, nauczycieli żydowskich 8, wyrobników 50. Ludność posiada mało ziemi, więc w zimie zajmuje się rękodzielnictwem, a wiecie zarobkiem przy ładowaniu i spławie zboża ze śpichlerzy na statki. Cechów było trzy szewcki, bednarski i garncarski. Jarmarków dotąd odbywa się w K. 6 na rok, a targi tygodniowe we wtorki i piątki, na które ludność okoliczna dostawia zboże, bydło, trzodę, płótno i t. p. w średniej ilości. W r. 1860 było w K. domów 168, murowanych 10, drewnianych 158, dwa zajazdy, komora celna, magazyn solny, posterunek straży pogranicznej. Magistrat obecnie kancelarya wójta gminy. Nad Sanem śpichrz murowany i cztery drewniane, mogą pomieścić do 30000 korcy zboża, szkoła elementarna, ulic cztery Kościelna, Janowska, Nadsańska i Sieniawska. Kościół katolicki wzniesiony w XVI wieku, poświęcony został w 1596 r. ; po spaleniu odbudowany w 1642 r. przez Katarzynę Zamoyską; obecny z drzewa, na podmurowaniu, wzniesiony po zniszczeniu poprzedniego w 1728 r. Cerkiew tutejsza zdawna istnieje, w 1693 r. odbudował ją Jan Zamoyski; obecna z 1790 r. Par. K. dek. biłgorajski, daw. tarnogrodzki, ma 3747 dusz. Jest też cerkiew. Gmina K. należy do sądu gm. okr. II w Potoku górnym, ma obszaru 12488 mr. i 5767 mk. 1867. W skład gm. wchodzą Krzeszów os. i wsie Bystre, Jasiennik, Kamionka, Krzeszów górny, K. dolny, Kustrawa, Nowawieś, Podolszyaki ordynackie, P. plebańskie, Sigielki. 2. K. Górny

Krzeszkowice

Krzeszkowice

Krzeszna

Krzeszów