wilejski, o 27 w. od m. Wilejki, 1 okr. adm. , przy byłej drodze pocztowej z Wilna do Mińska, 5 dm. , 61 mk. Krynica, wś o 20 w. od Grodna, przy byłym trakcie handl. z Grodna do Wilna i Kowna. Krynica, po łotew. Krejnica, wś w pow. lucyńskim, par. rundańskiej, własność Waldenów, dawniej Finkenaugenów. Krynica, ob. Rundany. Krynica, ob. Judrany Krynica Kniaża, ob. KniażaKrynka. j Krynica, wś i miejsce kąpielowe, w pow. j sądeckim, w okolicy górzystej i lesistej. Tak wś jak i zakład kąpielowy leżą w wąskiej dolinie górskiego potoku K. , płynącego od Słotwin z lasu Huty, który zazwyczaj się tylko sączy, ale w czasie deszczów wzbiera bardzo wysoko, unosi wielkie głazy i wyrządza znaczne szkody. Ten potok łączy się z drugim potokiem, płynącym od góry Czerteża na północ od zakładu kąpielowego, a z Czarnym potokiem u wsi, poczem przyjąwszy jeszcze kilka innych potoków, uchodzi do Popradu pod Muszyną. Doliną tego potoku prowadzi gościniec od Muszyny przez zakład kąpielowy, Słotwiny, Krzyżówkę, Nową wieś, Łabowę, a dalej doliną Rostoki do Nowego Sącza, W samym zakładzie stanowi wał tego gościńca ochronę źródeł od zasypania żwirem przez wezbraną rzekę. Dolina wsi jest 487 m. npm. wzniesiona, zakład leżący na północ od wsi ma znacznie wyższe położenie 595 m. Okolica jest bardzo piękną i przedstawia z sąsiednich gór bardzo obszerne widoki; jestto kraina Pod hala, gdzie leżą orne ziemie, aczkolwiek jałowe i wymagające pracowitej uprawy, obszerne łąki, ostatnie sady drzew owocowych i zimowe mieszkania ludzi. Niższe wzgórza okrywają lasy liściaste, dolinę sprowadzona włoska topola i już skarłowaciałe buki; wyższe wzgórza pokrywają gromadnie drzewa szpilkowe, szczególniej sosna, świerk i limba jeszcze; mało tu jest nagich skał, które można widzieć tylko na zabrzeżach rzek; z ziół wiele macierzanki i rozchodników. Po obudwu stronach doliny piętrzą się coraz wyżej góry, zrazu wydające się tylko pagórkami, mianowicie, idąc od północy ku południowi po zachodniej stronie Uzdy Werch 813 m. , Palenica 807 m. i Szczawiana góra 687 m. ; od wschodu Czerteż 866 m. i Bradowice 817 m. npm. Wieś ma podług spisu ludności z 1880 r. 1879 mk, z których 56 przebywa stale na obszarze więk. posiadłości; według wyznania ma być 1537 gr. katol. , 275 rzym, katol. , 5 akatol. i 280 izrael. , f. j. 2097 osób. Znajduje się tutaj okazała cerkiew gr. katol. parafialna z r. 1865 75, sąd powiatowy okrąg 19448 dusz r. 1880, notaryusz, urząd pocztowy i telegraficzny i szkoła ludowa. Kasa pożyczkowa gminna ma 1741 zł. w, a. kapitału. Pos. więk. funduszu religijnego składa się ze 155 mr. roli, 32 łąk i ogr, , 57 pastw. i 768 mr. lasu; pos. mniej. 2488 roli, 573 łąk i ogr. , 658 pastwisk i 564 mr. lasu. Uposażenie parocha gr. katol, stanowi 205 mr. roli, 29 łąk i ogrod. , 110 pastw. , 61 mr. lasu, młyn, tartak i dodatek do kongruy 27 zł. i 32 ct. w. a. Parafia należy do dyec przemyskiej, dekan. muszyńskiego, i liczy wraz ze Słotwinami po rusku Sołotwiny 1697 katol. Krynicę założył Danek z miasta Tylicza w r. 1547 jako sołtystwo wołoskie na dwóch łanach sosnowego lasu, , który mu biskup krat. wykarczować pozwolił. Do r. 1772 należała K. wraz z 30 wsiami i miastami Tyliczem i Muszyną do biskupów krakowskich, poczem cesarz Józef II utworzył z tych dóbr osobne państwo karneralne muszyńskie, przeznaczając dochód na fundusz religijny. Zakład zdrojowy powstał w końcu zeszłego stulecia, jakkolwiek dwa źródła w teraźniejszym zakładzie, źródło w Słotwinach i wsi, były oddawna mieszkańcom K. znane i przez nich używane. W r. 1784 spostrzegł te źródła, położone śród jodeł i sosen na pochyłości góry Źródlanej, komisarz obwodowy 8tyx von Saubergen, wykupił je od wieśniaka razem z domem o 3ch izbach za 230 złr. i zwrócił uwagę rządu ale już Rzączyński o K. wspomina. Wkrótce rozeszła się sława wody kwaśnożelazistej i nim jeszcze zbadano jej skład chemiczny, gromadziły się tutaj setki ludzi, szukając ulgi w cierpieniach cielesnych. Pierwszy badał tę wodę prof. i radca budowniczy Haquet. Później, bo w r. 1806, wysłano tam komisyą złożoną ze starosty sądeckiego von Riedelswald, inspektora domen Nossberga, inżyniera bar. Molla, Adama Rhima i prof. uniwersytetu krakowskiego dr. med. J, A. Schultesa. Komisya zastała jedno źródło z wodą do picia i jedno używane na kąpiel, łazienkę i dwa murowane domy, przytem uznała potrzebę znacznych wkładów na upiększenie, pobudowanie domów i drogi, któraby zarazem była groblą ochraniającą źródło używane do kąpieli, a które biło przy samym potoku. Skutkiem tej komisyi utworzono stałą posadę zdrojowego lekarza w K. i zbudowano lepszo łazienki i domy. Stałym lekarzem był do r. 1830 dr. Stirba, potem na czas kąpielowy doktorowie Sporn, Berggrüu i Czamkowski; około 1840 r. zaczął zakład upadać. Dr. Sohultes zrobił rozbiór chemiczny i opis wód wydał w Wiedniu Ueber die Mineralquellen zu Krynica etc. Wien 1807. Rozbierał tylko dwa źródła Heleny i Karola, Wynik był taki w 32 łutach znaleziono chlorku wapna 0. 37 granów, chlorku sody 0. 61, węglanu wapna 12. 16, węglanu żelaza 0. 33, krzemionki 0. 17, istoty ziemiożywicznej 0. 32, istoty wyciągowej 0, 18 gm, wreszcie gazu węglowego cali sześć. Krynica Krynica