w 1860 r. było 534 dm. 56 murow. i 3882 mk. w tem 153 żydów, obecnie 25 ulic, 553 dm. 72 murow. , 5455 mk. 810 żydów, 4 większe sklepy i 29 drobnych. Do miasta należą folwark, łąki i obszar lasu. Dochód kasy miejskiej wynosił w 1860 r. 8242 rs. a w 1877 r. 12869 rs. Ratusz miejski uległ spalenia w pożarze 1878. Miasto posiada kilka przedmieść Krakowskie, Grobla, Zakręcie, Zasław. Pierwotnym zawiązkiem K. był istniejący tu od wieków gród warowny, jakie zwykle spotykamy w punktach zbiegu większych rzek. Wznosił się on nad brzegami Wieprza. Kazimierz W. miał wznieść tu zamek murowany, a dla zabezpieczenia fos zamkowych od braku wody w razie opadnięcia poziomu Wieprza kazał wykopać staw, podobnie jak w KorczynieNowem meiście. Nad stawom tym pod osłoną zamku zaczęła się tworzyć osada, która otrzymała miano Krasnego stawu, choć istniała na gruncie wsi Szczekarzowa. W 1394 r. Władysław Jagiełło dał Stanisławowi z Kozio wójtostwo w Szczekarzowie prawem dziedzicznom z przywilejem na założenie miasta na prawie magdeburskieift. Istniał wtedy już zapewne kościół parafialny pod wezw. W. Swiętych, który uposażył Jagiełło w 1410 r. Król ten, złamawszy nogę na łowach w puszczy białowieskiej, leczył się tu przez kilka tygodni w 1426 r. Na prośbę Stanisława z Przybysławic wójta szczekarzowskiego potwierdził Kazimierz Jagiellończyk przywilej ojca. w 1462 r. dla miasta zwanego także Krasnym Stawem. Na podniesienie miasta wpłynęło wiele przeniesienie katedry biskupiej chełmskiej z Hrubieszowa w 1490 r. , przez biskupa Macieja z Łomży. Zygmunt I ustanowił tu skład soli w 1518 r. z pozwoleniem pobierania od niej pewnej opłaty dla miasta. Gdy w pożarze 1524 r. zniszczały wszystkie papiery i przywileje miejskie, tenże król potwierdził dawne nadania, a przytem udzielił mieszczanom prawo warzenia piwa, palenia wódki i szynkowania wszelkich napojów; dochód z mostowego na rzecz rajców przeznaczył. W 1510 r. uwolnił mieszczan od dawania podwód. Mioszczanie wschodniego obrządku otrzymali w 1542 r. od Zygmunta Augusta pozwolenie na budowę cerkwi, która z muru, w stylu gotyckim, wzniesioną została nad Wieprzem niedaleko zamku. Tenże król zwołał tu w 1558 r. zjazd senatorów i szlachty, lecz dla nielicznego zebrania przeniesiono obrady do Piotrkowa. Stefan Batory w 1578 r. zabronił żydom osiadać w mieście, a chrzościan obu obrzędów porównał co do prawa piastowania urzędów miejskich, Lustracya z 1564 r. pokazuje, iż K. miał 205 domów murowanych, 73 ogrodów, 24 jatek rzeźniczych, tyleż szewckich. W 1588 r, w zamku tutejszym osadzony został pod strażą Marka Sobieskiego arcyksiążę Maksymilian, wzięty do niewoli przez Jana Zamojskiego pod Byczyną; tu siedział on cały rok, odbierając wizyty nawiedzającego go Jana Zamojskiego, a po wyzwoleniu i samego Zygmunta III. Król ten, obok zatwierdzenia dawniejszych przywilejów zalecił, by każdy kupiec jadący z Wołynia i Podola przez Chełm, Horodło, Hrubieszów obierał drogę na K. i zatrzymywał się w nim z towarami przez cztery dni. W 1619 roku i 1621 r. , przedłużając dawniejsze zwolnienia od podwód, zabronił żądać ich bez zapłaty. Jan Kazimierz uwolnił K. od kwaterunku wojsk. Nietylko miasto ale i pojedyncze korporacye otrzymywały liczne odrębne przywileje. Cechy tutejsze mają swe z XVI wieku urządzenia i swobody. Szewcki, rzeźniczy z 1568, krawiecki z 1562, ślusarski, kowalski, siodlarski, złotniczy i mieczników z 1566, kuśnierski z 1605, płócienniczy z 1637 r. Mimo ta już na początku XVII w. zaczyna się upadek miasta; w 1616 r. lustracya znajduje tylko 140 domów. Morowo powietrze, wojny szwedzkie, ucisk starostów, z którymi miasto długie spory wiodło, zniszczyły resztę pomyślności. Zamek poszedł w ruinę; jeszcze w 1816 roku stały dwie całe ściany, dające pojęcie o budowie; mury miejskie zniszczały i został tylko mały po nich szczątek. Stara cerkiew z XVl w. poszła w ruinę. Pierwotny kościół parafialny katolicki, później przez trzy wieki katedralny, wyrestaurowany w połowie XVII wieku przez Macieja Łubieńskiego bisk. chełmskiego, został jeszcze w zeszłym wieku rozebrany z powodu ruiny. Kościół i klasztor augustyanów, wzniesiony podobno w 1503 r. , został obrócony na koszary, a na to miejsce rząd wystawił nowy kościół i klasztor za miastem między 1826 a 1839 r. Istniał tu również kościół i klasztor bonifratrów przy szpitalu fundacyi Michała Swirskiego, sufragana chełmskiego w 1677 r. Jedyny obecnie istniejący kościół został wzniesiony dla jezuitów wraz z kolegium w 1695 r. przez Annę Krystynę Potocką, żonę Feliksa hetm. w. kor. i kasztelana krakowskiego, a córkę Sebastyana Lubomirskiego marsz. kor. i hetm. poln. Budowniczym był Jan Hus węgier. Obrał on za wzór kościół św. Piotra w Rzymie i wzniósł na środku olbrzymią kopułę o dwóch kondygnacyach, z oknami i gankiem żelaznym wewnątrz. Kopuła ta zawaliła się w 1849 r. i uszkodziła sklepienie i posadzkę kościoła. Na jej miejsce dano sklepienie murowane. Do tego kościoła przeniesiono po kasacyi jezuitów w 1776 r. katedrę biskupią, która tu istniała aż do 1826 r. , w którym przeniesiono ją do Lublinie, W 1880 r. ze składek parafian, a staraniem miejscowego proboszcza kościół ten

Krasnystaw