ka mniejszych browarów piwnych, 3 miodosyz 1679 r. , Michała Szembeka z r. 1714 i Mi podzielić sklepy krakowskie na dwie katogobiskup krak. i rektor wszechnicy jagiellońskiej rye firmy dawniejsze, mające dobry towar, Do wygody i uprzyjemnienia życia ma K. pięzakazujących bul papieskich mocno przetrzebione, biblioteki gimnazyalne, biblioteka garnizonowa i liczno biblioteki i zbiory prywatne, między któremi najważniejsza hr. Potockich licząca 8000 klasyków i dzieł odnoszących się do sztuki, hr. Moszyńskiego, p. P. Popiela mająca liczne rękopisa do historyi XVII i XVIII wieku, p. prof. dr. Józ. Łepkowskiego i wiele galeryi obrazów i zbiorów starożytności. Tutaj także wspominamy o 10 większych księgarniach i wielu antykwarniach; ale te ostatnie, zostające w rękach niewykształconych izraelickich antykwarynszów, nie mają zazwyczaj dzieł cennych i są zwykle nieporządnie utrzymywane. Z pomiędzy drukarń odznaczają się drukarnia Czasu, połączona z litografią Salba, uniwersytecka Korneckiego i p. Paszkowskiego. W K. wychodzą 3 dzienniki Czas, Gazeta Krakowska i Nowa Reforma, miesięcznik Przegląd polski i Przegląd lekarski Introligatornie nie stoją tak wysoko jak lwowskie; dostarczają jednak pięknych wyrobów, szczególnie w oprawach pergaminowych. Rękodzieła pokrywają potrzeby miasta i okolicy i w wielu kierunkach pozyskały sobie powszechne uznanie, mianowicie wyroby stolarskie, tokarskie, krawieckie, szewctwo i rymarstwo. Rzemieślnicy chrzesciańscy pozostali dotychczas w stowarzyszeniach cechowych, utworzonych w XIV wieku, utrzymują zawsze gospodę, ladę t. j. wspólną kasę, berła, chorągwie i inne zabytki dawnych czasów i występują przy prooesyi Bożego Ciała korporacyjnie. W XVI w. było cechów 40; obecnie wiele z nich upadło, bądź dla tego, że wyroby tego cechu zastępują maszyny, bądź że ich wyroby stały się niepotrzebnemi w dzisiejszym sposobie życia. Z zakładów fabrycznych posiada K. dwa wielkie i kiltnie, fabrykę sztucznych szampanów i wód, fabr. cukrów, czekolady i pierników, kapeluszów, powozów, dalej atramentów, olejarnię, fabrykę gazu i wytworów chemicznych, garbarnię, fabr. kości mielonych i spodyum, o. k. fabr. cygar zatrudniającą 1200 osób, kilka fabryk zapałek, 2 fabryki narzędzi rolniczych, młyny parowe, fabrykę pieców kaflowych, świec woskowych i świec łojowych i wielkie zakłady strycharskie. Kraków, w skutek położenia geograficznego, ma znaczny handel wywozowy; tutaj bowiem zatrzymują się przeważnie surowe płody produkowane w Galicyi zachodniej, które następnie wysyłają do zagranicznych fabryk i tutaj znowu gromadzi się I handel przywozowy. Sklepy pośredniczące w drobnej sprzedaży nie dorównywają okazałością wystaw sklepom wielkich miast, chociaż posiadają doborowe towary. W ogóle można osiedliły się w rynku i najbliższej części ulicy Grodzkiej; na Stradomiu i Kaźmierzu mają towary tańsze i gorszo. W innych ulicach są tylko sklepy korzenne, lub ich wcale niema. Specyalnością Krakowa są doskonałe, na sposób szwajcarski urządzone, cukiernie i kawiarnie. Aptek jest 11. Przemysł i handel popierają instytucye finansowe, między któremi najważniejsze miejsce zajmuje izba handlowa, utworzona w r, 1850. Działanie tej izby rozciąga się na 380. 02 mil kwadr. i 1. 5 miliona mieszk. powiatów zachodniej Galicyi; w 1877 roku było między nimi 8788 handlujących i 17386 przemysłowców. Siedzibę swych dyrekcyj mają w Krakowie Towarzystwo wzajemnych ubezpieczeń od pożaru, gradobicia i ubezpieczeń na życie, Kasa oszczędności od r. 1866, Bank galicyjski dla handlu i przemysłu. Filia banku austrowęgierskiego, Bank akcyjny dla podniesienia miejscowego przemysłu i rękodzieł, Galicyjski zakład kredytowy ziemski i Bank pobożny założony przez P. Skargę. Liczne towarzystwa zawiązały się częścią dla podniesienia bytu materyalnego, częścią dla przyjemności lub w celach humanitarnych. Wymieniamy Tow. rolnicze, rybackie, strzeleckie, muzyczne, przyjaciół sztuk pięknych, tatrzańskie, filią tow. ochrony zwierząt, Tow. dobroczynności, założone 1244 r. przez bisk. krak. Prandotę z Białaczowa, Komitet ochronek dla małych dzieci i Tow. pań izraelickich dla wychowywania ubogich sierot tego wyznania. Dla celów humanitarnych służą dwa wielkie szpitale św. Łazarza na Wesołej i Braci miłosierdzia na Kazimierzu. Pierwszy powstał z kilku fundacyj szpitalnych bisk. krak. Iwona Odrowąża 1220 r. , Jana Prandoty z 1244, Jędrzeja Trzebickiego chała Poniatowskiego z 1780; dzieli się według nowego statutu z r. 1879 na 3 oddziały i dwa zakłady; drugi fundacyi Montelupi ego z r. 1619 ma rozmaite fundusze i leczy przeważnie za darmo, lub za bardzo niską cenę; cztery ochronki dla małych dzieci, zostające pod zarządem komitetu i utrzymujące 464 sierót, zakład Jezuitów kształcący 64 opuszczonych chłopców na użytecznych społeczeństwu ludzi, szczególniej ogrodników, Dom przytułku dla starców przy Tow. dobroczynności, Archibractwo miłosierdzia i 9 innych fundacyj. Służbę zdrowia wykony wa 84 lekarzy drów medycyny, 3 chirurgów, 2 dentystów, 3 weterynarzy i 91 akuszerek. Miasto K. wysyła dwóch posłów do Rady państwa rakuskiej, 2 posłów na Sejm krajowy galicyjski, 1 reprezentanta do Rady szkolnej krajowej we Lwowie; a prócz tych zasiada na Sejmie krajowym

Kraków