działów a filologicznego, b historycznofilo zoficznego i o matematycznoprzyrodmozego. Swe czynności załatwia na 3 dorocznych posiedzeniach walnych, posiedzeniach wydziałowych raz na miesiąc i w komisyach, i może ustanawiać komisye akademickie dla nadania silniejszego popędu niektórym kierunkom i zadaniom naukowym. Członkowie są a zwyczajni a to czynni i korespondenci i b nadzwyczajni. Czynnymi mogą być członkowie krajowi z Król. Galicyi i W. Ks. Krak. , pozakrajowi i zagraniczni. Liczba pierwszych może wynosić najmniej 24, najwięcej 42, drugich 18 do 30. Liczba korespondentów jest ograniczoną do 36. Zarządzają akademią prezes, trzej dyrektorowie wydziałowi i sekretarz jeneralny. Dochody akademii wynosiły w r. 1873 20870 zł. 58 cnt. , rozchody 10982 zł. 47 cnt. Akademia wydaje corocznie wiele cennych publikacyj i utrzymuje stosunki naukowe ze wszystkiemi innemi akademiami i wieloma towarzystwami naukowemi. Z akademią jest połączona biblioteka około 30000 dzieł, archiwum, muzeum starożytności, zbiór fizyograficzny krajowy i posiada własny budynek. Uniwersytet jagielloński, założony pierwotnie przez Kaźmierza W. na Bawole 31 maja 1364 roku, potem wskrzeszony, uzupełniony wydz. teolog. i przeniesiony do K. przez Władysława Jagiełłę 1400 r. Kwitnął szczególniej w XV wieku, mając sławnych profesorów i wydając znakomitych mężów, pomiędzy którymi odznaczył się najwięcej Mikołaj Kopernik. W XVIII wieku podupadł uniwersytet bardzo, z powodu że się opierano wprowadzeniu nowej filozofii, utworzonej przez Kartezyusza, ale upadek przypisywano jezuitom, którzy w kolegium u św. Piotra wyższe szkoły założyli, z czego się wywiązał długi, bezpożyteczny proces. Pierwotnie mieszkali profesorowie, zazwyczaj duchowni, razem, a uczniowie w 9 bursach. W 1617 r. pisze w Theatrum Orbium J. Braun o tym uniwersytecie Rektor rządzi wszystkiemi osobami należącemi do akademii. Prawników 8 mają kolegium przy ulicy wiodącej do zamku Grodzkiej; teologowie i filozofowie 2 kolegia w colegium maius złożonem z kilku domów, jest biblioteka i 19 profesorów, w minus 13 profesorów. Medycy mieszkają w domach, częścią prywatnych, częścią do akademii należących, bo są żonaci. Starowolski w połowie XVII w. wylicza 11 kolegiów i 14 szkół, w których młodzież do etudyów akademickich przygotowywano. Były to t. z. kolonie akademickie. Connor, anglik, chwilowo lekarz Jana III, zastał 11 kolegiów i 14 szkół, a w. niektórych z nich wykładano studya akademickie. Za Stanisława Augusta reformował uniwersytet jagieloński kś. Hugon Kołłątaj, następnie po r. 1796 rząd austryacki; po r. 1829 zorganizowano go na sposób pruski dzisiejsza zaś ustawa pochodzi z lat 1849 i 1850. Uniwersytet dzieli się na 4 wydziały teologiczny, prawniczy, lekarski i filozoficzny W 1878 9 było profesorów i docentów 68 i 647 uczniów. Liczba uczniów wzrasta z każdym rokiem w październiku 1882 zapisało się 726. Z uniwersytetem jest połączona biblioteka jagiellońska, która miała w r. 1863 dzieł 85845 rękopisów 5486, map i planów 1228, rysunków, rycin i nut 3680 i numizmatów 8200; teraz przeszło 142 tysiące dzieł; gabinet archeologiczny; gabinety fizyczny, historyi naturalnej, mineralogiczny, zakład fizyologiczny, chemiczny, anatomiczny, klinika, ogród botaniczny i obserwatoryum astronomiczne. Instytut technicznoprzemysławy, założony w r. 1833 przez komisyą reorganizacyjną dla zakładów naukowych, wysłaną przez trzy dwory, pod których opieką wówczas rzplta krakowska zostawała, został zreorganizowany w r. 1875 i 1876 i ma obecnie trzy oddziały czyli szkoły fachowe z trzema kursami dla budownictwa, mechaniki i chemii. Szkół średnich jest 6 3 gimnazya klasyczne ośmioklasowe, t. j. władysławowskie czyli Nowodworskiego, św. Jacka, założone 1857 a uzupełnione 1868 roku; i trzecie, ustanowione najwyż. rozporz. 1882, które ma być otwarte 1 września 1883. Obadwa gimnazya zatrudniały w r. 1880 nauczycieli 64 i liczyły razem 1508 uczniów. Szkoła wyższa realna, założona 1871 r. , ma 25 nauczycieli i 427 uczniów. Seminarya nauczycielskie męskie i żeńskie. Szkół ludowych znajduje się w K. i na przedmieściach 18, mianowicie 6 męzkich, a to 6 czteroklasowych a 1 trzechklasowa, zreorganizowana z najstarszej szkoły parafialnej przy kościele św. Floryana, i 2 mieszane, jedna trzech a jedna 2klasowa wyznania ewangielickiego; 4 świeckie żeńskie t. j. wydziałowa, siedmioklasowa i 2 czteroklasowe a 10 klasztornych, mianowicie, 4 sześcio, 2 pięcio, 1 cztero, 1 trzy a 2 dwuklasowe. Szkół fachowych jest 3 szkoła sztuk pięknych utworzona w r. 1818, zreorganizowana 1873 i 1876, zostająca pod dyrekcyą swego niegdyś ucznia Jana Matejki, szkoła rzemieślnicza miejska i szkoła muzyczna; dla dorosłych zaś kobiet bywają popularne odczyty przy muzeum przemydowemmiejskienijzałożonem wr. 1870 przez dr. A. Baranieckiego. Związek szkolnictwa z pracą umysłową dozwala nam wspomnieć tutaj o zbiorach i bibliotekach. Oprócz zbiorów, wymienionych przy akademii umiejętności i uniwersytecie, znajdują się w Krakowie archiwum grodzkie i miejskie, archiwum ks. Czartoryskich i archiwum kapitulne, wszystkie trzy niesłychanie ważne do historyi polskiej, biblioteka Instytutu technicznoprzemysłowe go, liczne biblioteki klasztorne, niestety mimo

Kraków