re mógł łowić kłomką i wędką w rzece. Po sekularyzacyi dóbr duchownych zabrał tę wieś rząd pruski i wydał na własność przywilejom z Gdańska d. 2 lutego r. 1819. Kościół od początku istniał w K. Podług przywileju z 1371 r. do proboszcza należało włók 4, później dla kościoła zapisano 5tą włókę. Ponieważ w pobliskich Pogutkach przy kościele roli nie było, zazwyczaj proboszcz tu mieszkał, a do Pogutek tylko dojeżdżał z naboi. R. 1407 opat Piotr Honigfeld zamienił 4 włóki plebańskie w K. na inne 4 przy folwarku Kwersng leżące w Pogutkach i życzył, aby proboszcz rezydencyą trzymał w Pogutkach. Zmiana ta jednak długo nie trwała, bo w r. 1532 prob. pogutkowski jak przedtem przebywa przy swoich włókach w K. O kościele już wtedy milczy wizytacya Rozrażewskiego, znać więcej nie istniał; tylko cmentarz stał ogrodzony z krzyżem na środku. R. 1750 archidyakon pomorski, kanon. Kllński rozporządził, ażeby na cmentarzu pobudowano przynajmniej jaką kapliczkę, w którejby co kwartał odprawiała się msza św. za żywych i umarłych i o nawrócenie heretyków. W dzwony mieli 3 razy dzwonić na dzień za zmarłych tu pochowanych. 2. K. al. Kozimin, dok. Cosemyn, wś zaginiona w pow. tucholskim, w pobliżu Ciechocina niem. położona, w parafii dzisiejszej Ostrowite. R. . 1346 mistrz w. krzyżacki Henryk Tusmer nadaje Henrykowi Trutenowe 14 włók wolnych w pola Rozimini Koziminy prawem magdeb. na własność. Za to wymieniony Henryk służyć nam będzie w wojnie zbrojne na koniu, zamki pomoże stawiać itd. R. 1360 Zygfryd von Gerlachshain, komtur tucholski, poświadcza, jako przy nowym rozmiarze znalazło się we wsi Cosemyn 7 wł. nadto; z tych 3 dał posesorom darmo, drugie oczynszował. Ob. Odpisy Dregera ręk. w Peplinie. Także kościół mały istniał w tej wsi, jako czytamy mniej więcej w dosłownem tłumaczeniu wyjątku wizytacyi, wykonanej r. 1485 przez Hugona Lichtenstein, kanonika rugijskiego i uniejowskiego kanclerza arcybiskupiego Do parafii ostrowickiej należą 3 wioski Ostrowite, Ciechocin i Koźmin. Jak świadczy stary dokument przebudowały w Koźminie 3 panny, Marcina, Barbara i Urszula córki Marcina i Joachimy Kameckc mały kościołek. Na uposażenie zapisały mu r. 1454 za mistrza Erlichshausen 3 włóki roli w Koźminie. Z rozkazu tegoż mistrza obrabia rolę plebańską sołtys z Ciechocina, za co ponosi wszelkie ciężary wojenne a proboszczowi ostrowickiemu daje od włóki po 4 korce żyta i owsa, łąkę zaś leżącą przy jeziorze sam skosi i siano zwiezie na probostwo. Proboszcz z Ostrowitego zobowiązany mieć tu msze św, w każde suche dni za duszę fundatorek, nadto odprawiał uroczyste nabożeństwo w trzecie święto Wielkanocy, Zielonych Swiątek, Bożego narodzenia i w niedzielę po św. Marcinie, jako w rocznicę poświęcenia kościoła. O stół dla księdza ma staranie wioska. Oprócz 3 włók plebańskich posiada jeszcze kaplica na swoje utrzymanie 5 morgów z rolą i łąką młyńską na gruncie ciechocińskim i koźmińskim. Cała jednak gmina ciechocińska domaga się, aby kaplicę z dwoma dzwonami i przyborami przeniesiono do Ciechocina. Na to życzenie zgadza się wizytator, jeżeli je stwierdzą ważnemi po7 odami. Zdaje się, że niedługo potem spełniły się te życzenia, bo w następnych czasach aż do dziś stoi kościołek w Ciechocinie, a o Koźminie odtąd głucho, i nawet o wiosce, gdzie była dawniej, nikt nie wie. Ob. Utracone kościoły w dyec. chełmińskiej, str. 310. Koźminek, os. miejska, przedtem mko, nad rz. Gajową i Swędrnią, pow. kaliski, gm. i par. Koźminek Łaski, Lib. ben. II, 9, 63, odl. 28 w. od Kalisza, 224 w. od Warszawy. Posiada kościół par. murowany, urząd gminny, szkołę początkową, fabryki wyrobów bawełnianych, wyrób kożuchów, obuwia, garnków. W r. l827 było tu 126 dm. , 1212 mk. ; w 1860 r. 126 dm. 3 mur. , 1265 mk. 173 niemców i 265 żydów; obecnie os. miejska, ma 122. dm. , 1517 mk; folw. 3 dm. , 32 mk; aa. prob. 2 dm. , 4 mk. osada wielce starożytna; podług akt miejscowych miasto to darował Kazimierz W, w r. 1369 niejakiemu Bartoszowi z Więcborga Odolanowakiemu, stście kujawskiemu, dziedzicowi Łabiszyna, nagradzając jego czyny waleczne, który to przywilej miał być potwierdzony przez króla Zygmunta w r. 1521. W 1496 r. potomkowie owego Bartosza sprzedali K. hrabiom Ostrorogom. Ci zaś żar i wymi będąc stronnikami reformy, założyli w r. 1533 tutaj szkołę wyższą dla młodzi wyznania braci czeskich w Wielkopolsce, opatrzywszy ją w pewne fundusze. We dwa lata potem tenże sam założyciel szkoły Jakób Ostrorog, generał wielkopolski, oddał i kościół parafialny w Koźminku z całem uposażeniem swoim spółwyznawcom, którzy go do wielkiego znaczenia u ewangelików z czasem przyprowadzili. Tu się odbył w sierpniu r. 1533 drugi w Polsce synod akatolików, gdzie braca czescy zjednoczyli się z wyznawcami helweckimi. Na tem głośnem w dziejach zebraniu, po roztrząśnieniu zobopólnie wyznania wiary, przyjęto jednostajny dla obu katechizm, pieśni i inne kościelne księgi; tu również postanowiono wciągnąć do zjednoczenia kościoły reformowane na Litwie. Wnukowie Jakóba, Sędziwój Stanisław i Jan Jakób Ostrorogowie, zbogacili ten kościół w r. 1591 nowemi funduszami, wszakże o szkole mniej widać pamiętali, bo około r. 1560 musiano się wziąć do zbierania składek, ażeby ją utrzymać. Szlachta wielkopolska wyznania reformowanego, na dwóch synodach poznańskich w r. 1573 Koźminek Koźminek