nił napad na Żuławę, skąd szwedów wyparł i wieś K. wraz z obozem splądrował. Mały folwark w K. posiadali oo. jezuici w Malborku, jaka powyżej wzmiankowano. Ob. Eokerdt, Gesch. des Kreises Marienburg, str. 74, 75, 108, 109, 134. Kś. F. Kościeliska, 1. wś, pow. konecki, gm. Duraczów, par. Końskie. Oddalona od powiatowego miasta 2 w. Według podań miała tu stać to aryańska świątynia, to zbór ewangielicki. W r. 1778 zbudowano kościół, który niedługo obrócono na magazyn wojskowy. W r. 1827 było tu 20 dm. , 262 mk. ; obecnie liczy 30 dm. , 281 mk. , gruntu 1833 mr. ; os. fabr. garbarnia ma 7 mk. i 2 mr. Por. Końskie. 2. K. nowe i K. stare, wś, pow. garwoliński, gm. i par. Osiek. K. nowe mają 17 dm. , 108 mk. , 239 mr. ; K. staro 12 dm. , 87 mk. , 124 mr. Kościeliska, mylnie Kościelisko, wś, pow. nowotarski, u północnych stóp Tatr nowotarskich, graniczą od północy z Dzianiszem i Bystrą, od wschodu z Zakopanem, a od zachodu z Witowem i Chochołowem. Zachodnia granica ciągnie się grzbietem oddzielającym doliny chochołowską i kościeliską, aż do przełęczy Gaberów Zadek ob. w głównym grzbiecie Tatr; wschodnia zaś granica zbiega w dol potoku gąsienicowego czyli małołąckiego, ciągnie się przez Małą Łąkę aż na szczyt Czerwony Wierch Kondracki. Od południa przytyka do Liptowa granicą Galioyi ciągnącą się głównym grzbietem Tatr od Cz. W. Kondrackiego przez szczy ty Tomaszowa, Hrubosz, Babie Nogi, Błyszcz aż do przełęczy Gaberowego Zadka. Północna granica idzie grzbietem Palenicy do Gubałówki. Obszar większej posiadłości ma łąk i ogr. m. 6, pastw. 75, lasu 4316; mniej. zaś posiadło ści roli ornej mr, 539, łąk i ogr. mr. 224, pastw. 3144, lasu 76 mr. austr. W r. 1799 było w K. domów 10, i jedna rodzina, składająca się z 3 mężczyzn żonatych, 5 kobiet i 3 dzieci. W r. 1824 było dm. 5, mk. 32, czyli rodzin 7. W r. 1869 dm. 125, mk. 732 357 mężcz. , 375 kob. . Według obliczenia z r. 1880 mk. 708. Według szemat. dyec. tar. z r. 1882 dusz rz. kat. 650. Należy do par. w Zakopanem, staoya poczt. Zakopane. Kiedy ta wieś powstała, niewiadomo. Lustracya starostwa nowotarskiego z r. 1765 wsi Kościeliska wcale nie wymienia, aczkolwiek wsi sąsiednie, jak Oho chołów, Witów, Dzianisz, Ciche, Batułów, Zubsuche i Zakopane dokładnie podaje; nawet nie znachodzimy tej wsi w Consoriptio Allodiaturarum dominialium, scultetiarum et sessionum eolonicalium ex inventariis dominalibus deprompta, anno 1770 mensę Decembris. Stąd wnosić wypada, że wsi tej jeszcze po koniec r. 1770 nie było i powstać dopiero musiała koło r. 1790, jeżeli w r. 1799 znachodzimy tutaj dopiero 1 rodzinę składającą się z U głów, zajmujących 10 chat, w które zaliczone są stodoły i stajnie. To tylko pewna, że powstanie tej wsi wiąże się z upadkiem kopalni w dolinie 1, , gdy górnicy opuścili swą osadę, zwaną dziś Stare Kościeliska, i osiedli u ujścia doliny K. , przenosząo nazwę Kościelisk na nową osadę. W r. 1807 kościeliszczanie, których Zakopianie dotąd zowią ludźmi z polan, bo wieś K. legła między polanami, należeli do par. w Czarnym Dunajcu, a od r. 1847, kiedy powstał kościół w Zakopanem, przyłączeni zostali do par. w Zakopa nem. Wywód nazwy Kościelisk czyt. w arty kule Kościeliska dolina. Pojedyńcze części wsi, raczej grupy chat, mają swe nazwy, naj częściej od polan, na których je zbudowano. Ważniejsze są Kierpcówka, Szeligówka, Btahówka, Budzówka, Sobcówka, Gron, Siwarna, Gronik, Gaberówka i Sołtysów. We wsi nad Kościeliskim potokiem są dwa tracze i leśni czówka. Jeden z tych traczów wybudowano za byłych właścicieli Zukopanego, a drugi wy budowano około r. 1869. Dzierżawią je żydzi orawscy 1870. Wzniesienie leśniczówki 921 metrów. Br. G. Kościeliska, niem. Kostellitz, r. 1250 Otholici, 1372 Cothelicz, wś i dobra, pow. olesiński, par. K. ; 189 bud. , 126 dm. , 926 mk. ; wś ma 71 osad, kościół kat. z XVII w. ; rozl. razem z dobrami K. 1930 mr. Do dóbr K. należy folw. Wytoka. K. leży 803 st. par. npm. Par. K. dek. olesińskiego 1869 r. miała 2775 kat. , 159 ew. , 23 izr. F. S. Kościeliska, ob. Kozłwice, Kościeliska dolina, jedna z najpiękniejszych i największych dolin, nietylko w Tatrach nowotarskich ale w całem paśmie Tatr. Nadto w polskiej części Tatr dolina ta jest tem, czem dla przybywających do Szczaw Sławkowskich Szmeksu dolina Wielka, u Niemców Felka zwana, albo Mięguszowiecka dolina, lub wreszcie dolina Zimnej Wody. Droga z Zakopanego wiedzie wprost na zachód naprzód równiną aż po ujście doliny Małej Łąki, następnie wie gza się u stóp Hrubego Regla to na dół, to do góry, prawie ciągle lasem, koło ogromnych zrębów młodymi drewkami porosłych. Wreszcie spuszcza się z dosyć stromego stoku północnozachodniego ramienia Jaworzynki, wznoszącej się nad doliną Miętusią i Kościeliską, do niewielkiej międzygórskiej kotliny, rozpostartej nad strumieniem przybywającym z doliny K. , więc od południa, pospolicie za Czarny Dunajec ob. uważanym, na północ zamkniętej Palenicą 1198 m. szt. gen, a przeciętej od wschodu na zachód, przed samem ujściem doliny Kościeliskiej, drogą prowadzącą z Zakopanego do Witowa. Częśó tej kotliny na południe od pomienionej drogi jest piękną, trawiastą równinką, tworzącą wnijscie do doliny Kościeliskiej, od wschodu i zachodu lesistemi zamknię Kościeliska Kościeliska Kościeliska Kościeliska Kościeliska Kościeliska