nowo przez wyspę do Ostrowu końskiego, przez Niedźwiedzi Kierz do Wierzycy itd. Wieś o podobmej nazwie tam nie istnieje. Ob. Perlbach, Pommer. Urkunden. Końskie, msto powiatowe, gub. radomskiej, pow. koneckiego, leży nad rz. b. n. s pod 51 11 3 szer. i 38 3 5 dług. geogr. , w okolicy lesistej, odl. 55 w. od Piotrkowa na wschód, 43 w. od Kielc na północ, 80 w. od Radomia na zachód i 22 w. od Opoczna na południe. Cztery drogi bite rozchodzą się stąd, łącząc K. z przyległemi i dalszemi osadami. Budująca się obecnie kolej dąbrow8koiwangrodzka będzie przechodziła przez K. swą odnogą z Bodzechowa do Koluszek, tu będzie stacya nowej drogi. K. posiada kościół murowany, sąd pokoju okr. III, do którego należy i Przedbórz, do zjazdu sędziów okr. I w Radomiu należący, sąd gminny okr. I, urząd powiatowy, magistrat, szkołę jednoklasową miejską, stacye pocztową i telegraficzną. Jest to osada bardzo starożytna i gniazdo niegdyś znakomitej i możnej rodziny Odrowążów, którzy już w XII w. pisali się Comes de Konskie. Na początku XIII wieku Końkie przeszło w posiadanie Małachowskich. Z tych Jan, kanclerz wielki koronny, począł je porządniej zabudowywać i rzemieślnikami zaludniać, a nareszcie wyniósł na miasto, na mocy przywileju króla Augusta IIIgo w r. 1748. Przywilej ten potwierdził także król Stanisław August w r. 1786. Ma 223 domów mieszkalnych, w połowie murowanych a w połowie drewnianych, uhezpieczonych od ognia łącznie z zabuwaniami gospodarczemi na sumę rs. 171130. Ulic w niem jest 12, mianowicie Zamkowa, Ryaeky Piotrkowska, Bugaj, Warszawska, Kazanowska, Żydowska, Pocztowa, Krakowska, Szewcka, Łąki i Zatylna. Posiada skwer w samym środku miasta, a prócz tego przylega wspaniały park, należący do właścicieli dóbr Końskie hr. Tarnowskich, w którym spotkać można wiele rzeczy wyrobionych z kamienia, a świadczących o świetnej przeszłości tego majątku. Prawie całe wybrukowane, utrzymywane dosyć czysto; z powodu jednak złego położenia i natury gruntu, jest miejscowością niezdrową. Nie ma dobrej wody, a czasami bywa nawet brakjej, gdyż studnie są zasilane tylko wodą zaskórną. Mieszkania w ogólności zimne i wilgotne, a piwnice na wiosnę zalewane bywają wodą. Kościół parafialny św. Mikołaja w Końskich jest zabytkiem gotyckiej architektury w Polsce, z czasów tak odległych, że sięgają prawie początków wiary chrześoiańskiej u nas. Nie można powiedzieć stanowczo kiedy był założony i przez kogo; nie ma jednak wątpliwości, że jest nadzwyczaj starożytny i jeden ss najdawniejszych w Polsce; pokazuje bowiem to sama jego budowa. W opisach i wspomnieniach historycznych napotykamy wzmiankę, że fundatorem kościoła w Końskich był Iwo Odrowąż biskup krakowski w r. 1220; tymczasem nad drzwiami bocznemi kościoła z prawej strony jest wypukły napis gotycki na kamieniu Ecclesia sancti Nicolai de novo restanrata anno 1120. Wprawdzie w starych wizytach kościoła tutejszego było podanie, że tenże Iwo Odroważ biskup krakowski, poświęcał kościół w Końskich 1218 1229 i nowej erekcyi dopełnił, lecz nic w nich nie wspomniano, aby on był fundatorem jego. Jeżeli kościół ten, jak świadczy zrobiony na nim napis, był restaurowany w r. 1120, to w żaden sposób Iwo Odrowąż nie mógł być jego fundatorem, a trudno jest przypuścić, aby data odnowienia kościoła była fałszywie lub mylnie zrobiona. Erekcya biskupa Iwona podczas pożaru na plebanii w Końskich, pod koniec panowania Kazimierza Jagielończyka, razem z innemi dokumentami spaliła się; za staraniem przeto plebana scholastyka konieckiego, księdza Stanisława Odrowąża, dziedzica miasta, dopełnioną została druga erekcya kościoła 5 listopada 1492 r. przez Zbigniewa oleśnickiego prymasa, arcybis. gnieźnieńskiego. Kościół zbudowany jest w proste kąty z kamienia ciosanego, ściany w około otoczone skarpami, dach wysoki blaszany z wieżą. Przy głównem wejściu na cmentarz, który otacza żelazna krata, wzniesioną została w późniejszych czasach wysoka brama z wieżą, w której są dwa dzwony i zegar bijący. W kościele są cztery ołtarze, z tych zasługuje na uwagę wielki ołtarz, cały pięknie wyrobiony z kamienia, a mający wysokość około 20 stóp. Tworzy go ośm filarów z ładnem połączeniem u góry. Z pomiędzy pięciu nagrobków marmurowych, które się tu znajdują, dwa dosó są odznaczające pierwszy Hieronima Konieckiego, właściciela miasta, zmarłego 28 kwietnia 1664 r. , wystawia całego rycerza w zbroi; nad nim na piramidzie herb rodzinny Odrowąż i napis. Drugi wzniesiony jest dla założyciela miasta Jana Małachowskiego, kanclerza wielkiego koronnego, syna Stanisława, wojewody poznańskiego, sławnego poselstwem do Turcyi względom pokoju karłowieckiego w r 1699, zmarłego 25 czerwca 1762 r. z białem popiersiem na tle czarnem i dwiema po boku alegorycznemi figurami sprawiedliwości i mocy. Rezsta zaś nagrobków, jako to Anny z Tworczyńskich Kempickiej, zmarłej 13 kwietnia 1652 r. ; Anny Sierakowskiej, zmarłej w 1670 r. i małżonków Modliszewskich, niewiadomo kiedy zmarłych; sirobione są dość skromnie. Zewnątrz kościoła do ściany przytwierdzony jest kamień z napisem, , Żebrze weftchnienia do Zbawiciela Pana za duszę swoją ksiądz tutejszy Piotr, najniegodniejszy grzesznik, zmarły r. 1767 d. 20 maja. Nagrobek ten zrobiony Jest ks. Piotrowi Krokowskiemu, miejscowemu proboszszo Słownik geograficzny. Tom IV. Zeszyt 41. 23 Końskie Końskie