funduszu remanentowego miasta, który obecnie i stanowi sumę 22286 rs. 78 kop. Szpital św. Ducha na 40 łóżek, w ciągu roku miał chorych i 581, którzy przebyli łącznie dni 16023. 5; koszt utrzymania jednego chorego dziennie wynosił 43, 3 kop. ; w ogóle wydatkowano w ciągu roku 6613 rs. 11 k. Służbę zdrowia pełnią trzej lekarze, z których jeden jest zarazem lekarzem powiatu; 2gi lekarzem szpitalnym, i 2ch felczerów, 2 apteki. Kancelaryj notaryalnych jest 3 i tyluż rejentów, sporządzających rocznie 2020 aktów, z których 50 od należności skarbowej, rocznie średnio wynoszącej rs. 4170 na korzyść kasy miejskiej pobieranych, stanowi summę rs. 2085. Straż ogniowa ochotnicza, złożona z obywateli i mieszkańców miasta honorowo pełniących swe obowiązki, utworzoną została w r. 1874; składa się ze 120 członków czynnych, posiada w swojem rozporządzeniu 3 sikawki, 18 beczek, 15 bosaków, 12 wiader, 4 drabiny, 8 kagańców, 13 kiszek, 12 toporów, 6 łopat, kosz ratunkowy, wóz na powyższe rekwizyta, szopę na narzędzia i wieżę dla ćwiczeń gimnastycznych; dochód powstały z dobrowolnych ofiar od obywateli miasta i członków honorowych, jak również z przadstawień amatorskich w tym celu dawanych, wynosił w 1880 r. 454 rs. , z których wydatkowano rs. 377 Parafia konińska katolicka do której oprócz msta, należą wsie Brzeźno, Bady, Chojki, Głodno, HolendryBrzezińskie, Potażniki, Rożek i Wilków, ma ludności 4092 dusz i obsługiwaną jest przez 3ch księży, a mianowicie proboszcza, który zarazem jest dziekanem, wikaryusza i księdza zawiadującego kościołem poreformackim; w r. 1880 urodziło się w parafii 257, zmarło 208, wstąpiło w związki małżeńskie 53 par. Parafia ewang. augsb. , do której oprócz miasta należy 93 oddzielnych nomenklatur, w pow. konińskim i słupeckim położonych, ma ludności 2690 i obółagiwaną jest przez księdza pastora, który w r. 1880 sporządził aktów urodzenia 200, aktów zejścia 123, aktów ślubnych 50. Gmina żydowska, do któ rej oprócz miasta K. należą osady Rychwał i Tuliszków, oraz gminy Tuliszków, Dąbroszyn, Rzgów, Gosławice i część gm. Grodziec pow. słupeckiego, liczy dusz 5728, obsługiwaną jest przez rabina i kahał; urzędnikiem zaś stanu cywilnego jest burmisirz msta K. , który w r. 1881 sporządził aktów urodzenia 109, aktów zejścia 69, aktów ślubnych 27. Do K. należy przedmieście Grobla Czarkowska, część wsi Czarkowa, dotykająca do K. z płn. jego strony, przy szosie poznańskiej, nad praw. brz. rzeki Warty. Grunt żytni podlega zalewom; powierzchni 42 mr. m, n. p. , ludności męż 53, kob. 36, razem 89; mieszkańcy trudnią się handlem i przemysłem. Tu znajduje się fabryka machini narzędzi rolniczych, warsztaty, które są poruszane siłą pary przy użyciu stałej maszyny parowej; wyrabiają się tu oprócz wszelkich narzędzi rolniczych i machin, nowe machiny parowe i kotły parawe. Jest tu także lejnia żelaza gisernia i fabryka kuf beczek do okowity, kilka spichrzów na zboże. Początek Konina pisze Encykl Orgelbr. ginie w niepamięci wieków. Za panowania Bolesława Krzywoustego w pierwszej połowie XII wieku, K. miał już zamek, w którym czę sto przemieszkiwał sławny Piotr Dunin, ówczesny wielkorządca Wielkopolski. Zamek ten jednak wzniesiony był w znacznej od samego miasta odległości i bliżej koryta Warty. W późniejszych czasach zabudowało się koło niego miasto nowe; stare zaś, coraz bardziej opuszczone, całkowicie utraciło municypalne przywileje i na wiejską zamieniło się osadę. Zamek koniński istniał w całej swojej świetności aż do drugiej wojny szwedzkiej. w czasie której Karol XII, posiłkując obranego przez jedne partyą Polaków króla Stanisława Leszczyńskiego, zajął go i spalił. Przez całe stulecie z górą stały opuszczone jego mury i dopiero w roku 1818 z rozkazu rządu zostały rozebrane. Zamek ten, zabudowany w czworokąt, składał się z części mieszkalnej, na dwa piętra wzniesionej, czworograniastej i wysokiej ośmiośoiennej strażnicy. Stawiany był częścią z białawego kamienia, częścią zaś z cegły. Część mieszkalna zdawała się w nim najdawniejszą, gzymsowanie zwłaszcza nosiło na sobie cechę XII w. Dziś atoli z tego wszystkiego mały tylko kawałek muru pozostał. W r. 1331 miasto K. spalili krzyżacy, ale Kazimierz Wielki je odbudował i przy tej sposobności opasał murem i wzmocnił basztami. Mury te i baszty dochowały się w znacznej części do początku bieżącego wieku i rozebrane zostały jednocześnie z zamkiem, nader małe po sobie pozostawiwszy ślady. W czasie wyprawy na krzyżaków r. 1433, Władysław Jagiełło, podeszły już w la tacn i osłabiony na oczy, przepędzili w K. całe lato z panami radnymi, oczekując skutku wyprawy. Po śmierci króla Zygmunta Augusta, znany w dziejach Jan Montluc, biskup Waloncyi, poseł francuski do popierania elekcyi Henryka Walezyusza na tron polski, przebywał w K. od października 1572 r. przez 6 miesięcy, jako w mieście od stanów rpltej sobie wyznaczonem. Ta on rozwinął całą potęgę swojej dyplomatycznej przebiegłości, celem otrzymania berła polskiego dla swojego pana, przetamując niemałe trudności. Obecnie ze starożytnych gmachów zwraca uwagę tylko kościół parafialny. Czyt. Łaski, Lib. ben. I, 232, 241, gdzie K. zwany jest Konino. Piękna ta budowla zdaje się początkiem swoim pierwszych lat XV w. zasięgać, a kaplica św. Trójcy, na zakrystyą przemieniona, dawniejszą jeszcze

Konin