13 gmin, dawnego pow. opoczyńskiego 8 gmin, trzech gmin pow. opatowskiego i jednej gminy pow. stopnickiego. Obszar powiatu wynosi 34. 65 mil kw. Graniczy od północy z pow. koneckim i opatowskim, od wschodu z opatowskim, od południa ze stobnickim i jędrzejowskim, od zachodu z włoszozowskim i koneckim. Co do układu poziomego przedstawia obszar tego powiatu, podobnie jak i całej gubernii, wyżynę wzniesioną średnio około 800 stóp ze sterczacemi śród niej pojedyńozemi wzniesieniami 1, 000 do 1, 200 stóp i krótkimi pasmami wyniosłości, z których najznakomitsze jest pasmo tak zwanych Łysogór, które, wziąwszy początek w pow. kieleckim, w okolicach Zagdańska, o 12 w. na półn. wsohód od Kielc, posuwając się ku południowschodowi, przybierają coraz wybitniej postać jednolitego pasma wydatnie odrzynającego się od otaczającej pagórkowatej wyżyny, zarówno wzrastającą ciągle wyniosłością głównego grzbietu, jako też błotnistymi nizinami i dolinami rzek i strumieni, odgraniczającemi je od ciągnących mieni, poczynają. Inne eiekawości miasta tutejszego są kamienica murowana w środku rynku stojąca, z wydłutowanym na czele herbem SołtykóWt Orłem. Wystawił tę kamienicę niejaki Maciej Gilba, kucharz księcia biskupa krakowskiego Sołtyka, a biskup, w nagrodę jego zadugs herbem swoim dom jego pozwolił przyozdobić. Przed tą kamieniczką stała dawniej kamienna figura św. Tekli na podobnymże słupie. Co do wiadomości historycznych i opisu pamiątek por. Wycieczka archeologiczna F. M. Sobieszczański, Warszawa, strona 133 i nast. , tudzież Kłosy T. XIII, strr 11 i 25 w korospondencyi. Groby kościoła N, Maryi Panny w Kielcach i Bulla erekcyjna Dyecezyi Katedry Kieleckiej przez ks. Wł. Siarkowskiego, Warszawa 1872. Od 1819 37 wyohodziłł tu Dziennik rządowy Województwa Krakowskiego 1816 18 wydawany w Krakowie; 1838 41, , Dziennik urzędowy gub. Krakowskiej; 1840 44, , Dziennik urzędowy gub. Kieleckiej; obecnie od 1870 wychodzi, , Gazeta Kielecka, B. gimnazyum wojewódzkie w K. wydawało 1834 40 w Warszawie Akta uroczyste zakończenia biegu nauk Russica, , 316. Ekonomia K. , własność rządowa, w r. 1838 miała rozległości około 22, 250 mr. , w której to rozległości było lasu około 17, 100 mr. ; składały ją folwark, wieś, cegielnia, piec wapienny, fabryki żelazne Białogon; młyn Pietraszki; nomenklatura Biesaki; wójtostwo i wieś Wąsosz; wieś Szczukowskie Górki; wieś i wójtostwo Dąbrowa; wsie Posłowice, Kowala, Dyminy; folw. , wójtostwo i wieś Bilcza; wsie Kuby, Bielecko z młynem; folw. Czarnów; wsie Czarnów duży, Czarnów mały; folw. KielcePsiarnia, wś Saków z papiernią, młyn Pakosz, grunta pod Kadzielnią, chałupki pod Kielcami, nomenklatura Mojcza; wś Słupiec, młyn i kopalnia marmuru; folw. , wś, wójtostwo Szkoda Donatwa; folw. Nowy; wś Domaszewice, młyn Cedro Måzur; wsie Cedryna, Leszczyny z kościołem parafialnym, wś i wójtostwo Niestachów; folw. Młyn zwany z młynem; młyny 2 Kraszewszczyzna z gruntami; wś Miedziana Góra, folw. Dozorstwo Górnicze; folw. , wś, wójt. i sołtystwo Niewachlów, wieś Lurewizna; klucz Krajno i Górno, wójtost. Ciekoty, młyn Oszczywilk, wś Ciekoty i młyn, folw. Górno, wś Górno, Radlin, folw. , wś i wójtostwo Krajno; folw. i wieś Bęczków, wiatrak i wójtostwo; fólw. , wójtostwo i wieś Kakunin; folw. , młyn i wś Masłów; folw. i wś Brzezinki; folw. , młyn, wójtostwo i wieś Wola Kopcowa; wójtostwo i młyn Machocice; folw. i wś Porąbki; folw. i wś Wola Jachowa, folw. i młyn Zawada; lasy złożone z leśnictw Kielce, Starze, Niewachlów, Szewce, Niestachów i Posławice. Powiat kielecki gub. kieleckiej utworzony został w 1867 r. a części dawnego pow. kieleckiego się równolegle choó nie tak regularnóm i wyniosłem pasmem wzgórz od Gozdu ku Bodzentynowi się ciągnących. Wtymże samym kierunku od półn. zachodu ku połudn. wschodowi ciągną się mniej znaczne i nieregularne szeregi wyniosłości, śród których położone są Chęciny. Najznaczniejsze z nich korzeczkowskie, ciągnące się około 7 wiorst wzduż wsi Korzeck, bolmińskie otaczające w podkowę wś Bolmin. Znaczniejsze wzniesienia spotykamy przy wsiach Bilcza, Marzysz 1, 260 stóp, Mojcza 1, 350 stóp. Znaczna ilość pasm górzystych i obszerne lasy dostarczają wód licznym o krętym biegu strumieniom i rzekom, których wody zbiera i uprowadza do Wisły Nida. Z dopływów jej ważniejsze są Czarna Nida, Bobrza al. Bobrek, Łośnia, Jasionka, Lipnica i Morawica. Zmienność warunków układu poziomego, rozmaitość w układzie geologicznym ob. kielecka gubernia sprowadzają za sobą wielką rozmaitość w naturze gleby, która w zachodniej części powiatu posiada cechy, które taką smutną sławę zjednały opoczyńskiej ziemi, słynącej z piasków i kamieni; w południowowschod niej zaś zbliża się warunkami ku pszenicoro dnym okolicom Sandomierza, Stopnicy, Opatowa. Znaczną część powierzchni pokrywają lasy, których było w 1880 r. prywatnych nieurządzonych 16, 638, urządzonych 22, 193 mr. , obsianych po wycięciu 4, 672 mr. , niezadrzewionych 5, 448, za serwituty danych włośc. 641 mr. , włośc. 150 mr. Prócz tego znaczny obszar leśnictwa rządowego. Przy takich warunkach fizycznych, przy ostrzejszym klimacie w okolicach pasma Łysogór, gospodarstwo rolne, minio odwiecznej kultury tych okolic, niemoże przedstawiać się świetnie, Obfitość wy

Kielce