Kiehlen niem. , pow. olecki, ob. Kile. Kiehlendorf niem. , wś, pow. gierdawskj st. p. Muldszen. Kiehnberg niem. , dobra, pow. licbarski, st. p. Dobromiasto. Klej. .. . por. Kej. .. Kiejbucie, wś rząd. nad rs. Mereczanką, pow. trocki, 4 okr. adm. , 70 w. od Trok, 6 dm. , 87 mk. kat 1866. Kiejdanele, wś szl. pow. wileński, 1 okr. adm. , o 37 w. od Wilna, 7 dm. , 114 mk. , z tego 46 kat. , 18 żydów 1866. Kiejdanów, ob. Kojdanow. Kiejdany, mko pryw. i dwór w pow. kowieńskim, nad Niewiażą, o 48 w. od Kowna, zarząd okr. polic. , koszary, targi czwartkowe, st. poczt. ; et. dr. żel. KoszedaryLibawa na przestrzeni KoszedaryRadziwillisz ki, między Żejmami a Datnowem, o 60 w. od Radziwilliszek, o 47 w. od Kowna, Paraf. kościół katolicki św. Jerzego, z muru wzniesiony. Parafia katolicka dekanatu kowieńskiego dusz 3, 705. Kaplice w Nacunach i Orwistowie. Kościół św. Józefa, filialny parafii Jaswojme, wzniesiony 1704 r. przez miejscową ludność. Na cmentarzu kaplica Jezusa Chrystusa, , zmurowana 1845 r. przez hr. Czapskiego. Parafia prawosł. , 2 cerkwie, 334 dusz. ; par. ewang. augsb. 962; par. reform. 106 dusz. Właściwie K. dzielą się na 2 parafie z lew. brz. Niewiaży kiejdańska b. dyec, wileńskiej, a z prawego jaswojńska żinujdzkiej. Historya Kiejdan jest następująca W połowie XIV wieku ukazała się nad Niewiażą mała osada rybaków, którą okrywały od północy góry, od południa kształtne i wyniosłe gaje, jasionowe, olchowe i brzozowe, przeplatane łąkami. Łąki te skrapiały następne rzeki Niewiaźa płynąca środkiem tej osady Datnówka i Smiłga z prawego jej brzegu, Abela zaś z lewego. W północnej zaś stronie tej osady rozciągał się gęsty szpilkowy las, pośród którego wznosiła się wysoka i stroma góra, a na niej błyszczałwiecznie gorejący znicz, pielęgnowany przez żmudzinów pogan, mieszkających spokojnie dotąd n dołu tej góry i strzegących pilnie azali nie ukazują się krzyżacy, którzy już w tę stronę Żmujdzi zaczęli zaglądać i dawali uczuć poganom nadniewiaskim srogośó swego miecza oraz spustoszenie tego wszystkiego co tylko pod ich chciwy wzrok podpadało. Czas założenia tej osady dokładnie nie jest wiadomy, lecz najpewniej że nie przechodzi 1379 roku. Nie była ona warowna, gdy krzyżacy, przechodząc tym szlakiem 1379 r. od Łabunowa ku Szatom, minęli ją spokojnie, jako nieprzeszkadzającą zaborom ich wojowniczym; więc albo jeszcze nie egzystowała albo była nic nie znaczącą i dla tego w pismach rycerzy nie jest wspominania nigdzie; nawet później przechodzili oni nieraz tym szlakiem, lecz także nie wspominają o osadzie Kazdańskiej. Osada takowa otrzymała nazwę od pierwszego osadnika, zowiącego się Kejdangen, jak po większej części wszystkie osady na Żmujdzi wzięły nazwiska od pierwszego. osadnika. Przybył on z Kurlandyi z majętności Kejdangen, którą, według Hilzena Inflanty str. 24 posiada w tę porę familia Szoege. Jeszcze w XV wieku w inwentarzu Opitołok, majętności należącej wówczas do Piotra Szukszty, ciwuna ojragolskiego wspominani są ci Kazdangen jako mieszkający nad Niewiażą. Około r. 1403 krzyżacy wznieśli w tej osadzie murowany kościół, stojący do dziś dnia za Niewiażą na wysokiej i stromej górze. Zmujdź w on czas, w skutek traktatu pod Raciążem, , należała czas niejakiś do zakonu krzyżackiego. Powierzchowność i wewnętrzna struktura tej świątyni potwierdzają tę prawdę historyczną. Jest on bowiem z czerwonej cegły w stylu gotyckim i bez żadnej wieży, a boczne sklepienia oparte są na czterech grubych słupach. Jako wzniesiona pośród pogan każe domyślać się, ze krzyżacy mieli przy niej warownię, bez której nie mogliby się obyć, broniąc się od napadów pogańskich. Sama góra tak wysoka i stroma, wyraźnie mówi za tem. Przed r. 1490 Kiejdany dostały się Kiszkom. Król Kazimierz nadal one teściowi Stanisława Piotrowicza Kiszki, hetmanowi Piotrowi Janowiczowi Białemu, jak nadał mu Łosk za to, że hetman bronił sprawę Kazimierza od napadów księcia Michała Zygmuntowicza, dobijającego się tronu wielkoksiążęcego litewskiego, słusznie mu należącego po ojcu, nie kontentująo się nadaną przez Kazimierza dzielnicą, którą składały następne miasta Klaok, Kejdanow, Brańsk, Suraż i Bielsk. Kiszkowie władali Kiejdanami do 1614 r. Krzysztof Radziwił wojewoda wileński, hetman polnylitewski, pojąwszy w małżeństwo Annę Kiszczankę, córkę Stanisława Kiszki, wojewodzica witebskiego, wziął z nią w posagu połowę dóbr kiejdańskich a zaś gdy nabył od teścia 1614 r. drugą połowę Kiejdan, wówczas stał się dziedzicem całych Kiejdan. Kiejdany za Radziwiłłów miały najświetniejszą przeszłość. Wyżej wzmiankowani Krzysztof i Anna Radziwiłłowie listem swym 1627 r. w celu pomnożenia ludności miejskiej zapewnili osiadającym w Kiejdanach, że nie będą tracili prawa do swych domów i placów, jeśliby chcieli przenieść się do innych miast, W skutek tego dużo Szkotów z powodu prześladowania religijnego za Jakóba I. osiedliło się w Kiejdanach. Z napływem tej różnowierczej ludności okazała się potrzeba kościoła luterskiego, więc Krzysztof Radziwiłł darował plac na wybudowanie onego i takowy ze składek pdstawiony został z drzewa, a pierwszym kazno Słownik geograficzny Zeszyt 37, Tom IV. Kiehlen Kiehlen Kiehlendorf Kiehnberg Klej Kiejbucie Kiejdanele Kiejdanów Kiejdany