gatemn gdańszaninowi Engelke, kirowi, który dobra rozpraszał i jeszcze dług zaciągał na klasztor, choć w nim już tylko dwóch członków źywił. R. 1559 dekretem król. otrzymał w zarząd dobra Jan Dulski, który je chciał zająć przez Michała Topolińskiego chorążego pomorskiego. Ale ojcowie zapłacili mu 100 talarów odstępnego, i tak pozostawił klasztor w wolności. R. 1560 klasztor, dobra wszystkie wraz z 3 innymi klasztorami na Pomorzu oddano w zastaw Gdańszczanom za sumę królowi pożyczoną 100000 tal. R. 1565 wydany dekret, według którego klasztor poruczony został pod opiekę opata liwskiego Kaspara Geschkaw był zamiar, aby te 2 klasztory z sobą złączyć, ale jeszcze się kartuzyanie opierali. R. 1576 gdańszczanie w wigilią św. Katarzyny napadli. klasztor i splądrowali. R. 1580 Kartuzyą przymuszono zawrzeć unią z Oliwą, przez co zaprowadzony tu został obrządek i zakon cysterski. Dopiero w r. 1589 gorliwy biskup Rozrażewski napowrót oddał klasztor oo. kartuzyanom i cystersów z niego usunął. R. 1613 Stanisław Grudowski i Jan Jasieński zażądali 220 zł. na leże wojskowe w imię konfederatów; posłano te pieniądze do św. Wojciecha pod Gdańskiem R. 1646 Gniewomir Reinhold Krokowski starosta lęborski, pułkow. , 1000 rajtarów niemieckich, przybrawszy sobie wielu szlachty, mię dzy nią Piotra i Michała Dorengowskich, Mikołaja i Wawrz. Kosów, dwóch Siemierowskich braci, leżeli w kartuskich dobrach. Za co zaskarżeni w Piotrkowie mieli każdą podwodę po 50 m. opłacić, szkodę w trójnasób wrócić pod karą. banicyi. R. 1655 d. 17 lutego szwedzki proviantmeister pisze z Bytowa, ażeby przeor prowiant zebrał i chował u siebie, bo król ma przyjechać. R. 1656 ze wsi pobliskiej Mściszewice pisze komisarz wojskowy szwedzki, jako król zamyśla przysłać w okolicę Kartuz regiment niemieckiej rajtaryi, każe tedy, żeby przeor stawił się u niego, pieniądze żeby miał, to się dowie ile płacić mają. R. 1673 kapitan Milewski przybył tu z wojskiem na leże zimowe i wiele klasztorowi dokuczał; zakonnicy musieli srebro dać w zastaw, żeby się opłacić. Tegoż roku d. 12 maja był przeor w Rucewie przy Pucku u hetmana głównego Sobieskiego, od ktorego otrzymał dokument, że klasztor ma zażywać tejsamej wolności od wojsk, jak jego własne dziedziczne dobra Sobieski posiadał znaczne dobra koło Wejherowa i Pucka. R. 1674 d. 12 lipca hr. Dönhof dowódca z całą legią piechoty brandenburskiej nocowali w Kartuzach. Odciagnęli rano. Następnego dnia 6 chorągwi brandeb. rajtaryi stanęło przed murami, wojsko nocowało na polu przy wsi Garcz, oficerzy w klasztorze, R. 1606 przeor Lambert Ningel Odendorf posłany ztąd na Ruś do dworu Feliksa Herburta, który tam chciał fundo wać nowy klasztor; umarł tu wkrótce; ciało po kilku latach nienaruszone przeniesione zostało do katedry w Przemyślu. R. 1766 f znakomity nauką i zasługą przeor Jerzy Schwengel; zostawił w rękopisie nadzwyczaj cenna dzieła dla historyi kościelnej Pomorza, przez niego samego misternie napisane w wielkiem folio 1. Documenta Varia de 1a fundatione domus nostrae; 2. Ad historiam eccl. Pomeraniae Apparatus pauper; 3. Apparatus ad Annales Cartusiae Paradisi B. M. V. , 5 foliantów wielkich; 4. De ortu et progressu Cartusiae Gedanensis. R. 1823 rząd pruski klasztor skasował. Piękne osobno stojące cele zakonników z ogródkami poobalano, tylko jedna pozostała jeszcze na pamiątkę. Początkowo urządzono tu zakład dla księży emerytów dyecezyi chełmińskiej. R. 1842 wielki refektarz zamieniono na luterski kościół. Klasztorny kościół oddano na użytek parafii katolickiej. Powiat kattuski, nowo za pruskich czasów utworzony, obejmuje po największej części prócz szlacheckich dobra zniesionych klasztorów w Kartuzach i Żukowie. Graniczy na płn. z pow. wejherowskim, na wschód z gdańskim, na południe z kościerskim, na zachód z Pomeranią. Znaczniejsze strugi i rzeki 1 Radunia Radaune przechodzi niemal przez środek powiatu, od Stężycy przez wielkie jeziora raduńskie koło Chmielna, Goręcina, Kiełpina i Żukowa, odkąd wstępuje do pow. gdańskiego. Nie jest spławna, ma bardzo uroczo, górzyste brzegi, pędzi wiele młynów i hamerni; 2 Reknica, dopływ Raduni po prawej stronie, przechodzi koło wsi Czapielsk i Kolbudy; 3 Słupianka Stolpe z jeziora Grzybna koło Kobusowa, wpływa w Żukowie po lewej stronie do Raduni; pędzi tu młyn i papiernię; 4 Strzelniczka z jez. warzińskiego na pograniczu pow. kartuskiego i gdańskiego, wpływa nieco poniżej Żukowa także z lewej strony do Raduni; 5 Osusznica al. Oleśnica z borzestowskiego jeziora, łączy się z Warznicą w jeziorze reskowskiem i stanowią pierwszy początek Leby; 6 Leba, u źródeł zwana Osusznicą i Warznicą, przyjmuje to imię w pow. kartuskim poza wsią Sianowo, poczem przechodzi do pow. wejherowskiego; 7 Słupa Stolpe z jez. gowidlińskiego przez jez. węgorzyńskie, dalej koło Sulęcina, poza wsią Młynki przechodzi do Pomeranii. Jeziora bardzo są liczne, jako to raduńskie jeziora Radaunem Seen, do których należą części stężyckie jez. , Odnoga, Łączyńskie, Nierzostowo, Moczadło, Garskania, Kłodno, Biała, Rekowo, Małe Brodno, Wielkie Brodno, Ostrzyce i Kolano. Jezioro gostomskie, reskowskie, kiełpińskie, łapińskie, młyńskie, kamienieckie, potęgowskie, gowidlińskie, mirachowskie, michucińskie, borzestowskie, Sumińskie, wielkie jezioro Mausz Mansch See, Węgorzyn, Studzianka, Stro

Kartuzy