mirem, ku południowemuzachodowi czyli ku Dunajowi. Dział ten górski zowią górami Nitrzańskiemi. U jednego z tych węzłów tj. u wierchu Straszowa nastaje Żylinka, do pięciu mil długi potok górski, wpadający pod Żyliną do Wagu od brzegu południowego. Płynąc od południa ku północy, rozszczepia Żylinka północną połać pomienionego górzystego rozłogu na dwa działy, z których zachodni, ku Wagowi podany, nosi miano gór haligowieckich, wschodni zaś Hal Wiaternych ob. . Najwyższemi ich wzniesieniami są wierchy Klak 1349 m. i Wielka Łuka 1481 m. . Tworzą ono bok zachodniopółnocny kotliny turczańskiej i przypierają nad Wagiem do Magóry turczańskiej. Tutaj Wag cudnie pięknym przesmykiem streczańskim po drugi raz wydziera się z objęć gór, z kotliny turczańskiej do doliny trenczańskiej, każąc w to wierzyć, że i kotlina turczańska, zewsząd okolona wysokiemi grzbietami, była niegdyś wielkiem jeziorem międzygórskiem, cztery do pięciu mil długiem, a do półtorej szerokiem. i Węzłem wiążącym działy południowe tego zachodniego skrzydła karpackiego z działami płn. zachodniemi, tj. z działem jabłonkowskopółhorańskim, są dział dwóch Magór, tj. Magóra orawska i Magóra turczańska. Obie legły na południe doliny Bystrzycy i górnej Białej Orawy, od jej źródeł aż po połączenie się z Orawą Czarną, między niemi a dolinami Orawy i Wagu od południa; od zachodu zamyka je dolina Kisuczy, a od płd. wschodu Orawa aż po swe ujście do Wagu. W Magórze turczańskiej najwyższy szczyt Mały Krywań 1687 m. Obie Magóry oddziela dolina rzeki zazrywskiej. Między nimi uwagi godna grupa Szypu i Hrdoszyna ob. . k Wreszcie po płn. wsch. stronie Tatr, na wschód Białki, na płn n. wschód doliny żdżarskiej i Białej węgierskiej, na płn. zachód Popradu, od Buszowiec po Lubowlę, a wreszcie na południe Dunajca od Frydmanu po Czerwony Klasztor i południowozachód od Lipnickich potoków, dopływów Dunajca i Popradu, a więc między Tatrami i Pieninami, legła Magóra spiska, tworząca podobnie jak Magóry orawska i turczańska na zachodnim skrzydle Tatr, węzeł działów południowych z wschodnimi, na wschodnim skrzydle Tatr. Cały ten obszar górski, tu skreślony, nie składa się z odosobnionych grzbietów, gniazd gór, owszem stykają się one to u źródlisk rozdzielających je rzek, tworząc tutaj górskie węzły, to zaś przeporami między zaczątkami tych rzek i ich pierwszych dopływów z sobą powiązane, tworzą niby siatkę, mimo pozornego pogmatwania, przecież porządnie podzierganą. Doliny zasię zamieniają się w wielu miejscach w międzygórskie kotliny, w innych zaś są one ciasnemi, głębokiemi przełomami, szczelinami przedarte na poprzek pasm i grzbietów ze stromemi ku wodzie spadkami. Karpaty wschodnie, obejmujące drugą większą połowę całego pasma karpackiego, dzielimy na Karpaty lesiste i Karpaty siedmiogrodzkie. Codo Karpat lesistych, poczynają się one nad przełęczą dukielską 502 m. i ciągną się w kierunku południowowschodnim aż do gór koło Rodny na granicy Galicyi, Bukowiny i Węgier, na przestrzeni 40 mil geogr. Gdy w Karpatach zachodnich przeważają działy krótkie, to w Karpatach lesistych widać wyraźnie przerwaną tylko rzekami ciągłość pasm od Sanu aż po samą prawie granicę bukowińską. Są to przeważnie same długie, równoległe grzbiety, wąskiemi dolinami poprzecznemi poprzerzynane, które w okolicy źródeł Swicy zyskują miano Czarnego lasu. Grzbiety te, im dalej na wschód się posuwają, wznoszą się coraz wyżej npm. i dosięgają w Czarnej Horze, u źródeł Prutu i Cisy, wysokości 2051 m. npm. Ta Czarna Hora na wschodzie odpowiada Babiej Górze na zachodzie, prawie w równej odległości 18 20 mil od wklęsłości dukielskiej położonej. Szerokość łańcucha największa na linii Przemyśl Użhorod, gdzie z obu stron legło podgórze. Dalej ku wschodowi łańcuch coraz bardziej się zwęża, opadając nagle na północy i południu ku przeciwległym dolinom Dniestru, Prutu i Cisy. Wraz z tem posuwaniem się na wschód i zwężaniem całego łańcucha wzrasta wysokość gór w ogóle zjawisko właściwe Karpatom piaskowcowym. Pasma górskie w tym dziale Karpat wschodnich są więcej zwarte, posiadają stoki stromsze; działów połogich brak tutaj. Góry tych pasm odznaczają się u szczytów śmiałymi i wybitnymi rysami i przybierają kształt ostrych grzbietów, kończastych lub nagle zaokrąglonych czubów, lub w końcu kształt garbów czy szeroko rozsiadłych dzwonów. Miejsca nagie, skaliste, odkryte i z ziemi ogołocone, wyjąwszy skaliste nadbrzeża na wyłomach rzek, zachodzą tutaj rzadziej niż w Karpatach zachodnich. Pochodzi to z łatwiejszego wietrzenia tutejszego piaskowca; w skutek czego zacierają się wszystkie ostre zarysy powierzchni jego. Najwięcej skał znajduje się na obszarze Stryja od wsi Urycza do Bubnisk, w okolicy Bolechowa, na Gorganach i grzbietach Czarnej Hory. W niektórych miejscach, głównie w dorzeczu Stryja, są one dość znaczne i sterczą odosobnione pomiędzy smrekowymi i jodłowymi gajami w kształcie wież, zamków lub warowni. Pochyłości gór pokrywają bory, a powyżej porasta gruba powłoka mchów na pokładzie skalnym. Te własności, jak również większa wysokość gór, nadają tej części Karpat piętno dzikiej romantyczności. Karpaty lesiste, składając się z samych pasm równo

Karpaty