się wzdłuż Rodanu ku zatoce lugduńskiej, tak zatoczyły się góry karpackie wielkiem, ku południowo wschodowi rozpiętem półkolem, między rozległym niżem sarmackim czyli polskoruskim od północy, a pomniejszą niziną słowiańskowęgierską od południa, wzdłuż Dunaju i Cisy, aż po przełom dunajowy między Nową Polanką i Rżawą Orsova; wreszcie wołoskim zapadłym łęgiem wzdłuż dolnego Dunaju od Rźawy aż po wybrzeża czarnomorskie Kalafat, naprzeciw Widynia, 30, 21 m. ; Braiła 5. 19 m. . Od wschodnich kończyn pasm alpejskich góry karpackie dalej się odsunęły, aniżeli od południowego ramienia Alp równoległe do nich przedgórza francuskie. Jak zresztą pomieniona dzielnica górzysta Francyi południowej, przemknąwszy się wzgórzystemi wyżynami Karelską Charolais, Złotych wzgórzy Cóte d or i lingońską Langres ku Wogezom, styka się z dalszemi przedgórzami nadreńskiemi, tak góry karpackie wierzchowiną między źródliskami Beczwy dolnej na Beskidzie szląskim i Odry z przeciwnej strony łączą się z Sudetami, naleźącemi do środkowej dzielnicy górzystego przedmurza Alp, Krańcem południowozachodnim przyparł zakół karpacki do samego Dunaju między Polanką i Rżawą, łącząc się tutaj z Serbskiemi i wołoskiemi pianinami połoninami, przedzierającemi się ku pasmom gór bałkańskich. Jak wreszcie wyżyna Alwerni Auvergne z najwyższemi szczytami południowej Francyi Plomb de Cantal, 1877. 4 m. , między zachodniemi przedgórzami Alp najdalej od nich odstąpiła, tak góry karpackie na południowowschodniem skrzydle zewsząd ramionami swemi obstąpiły rozległą wyżynę siedmiogrodzką o 998 milach kwadr. Cały łańcuch Karpat wynosi od 140 do 160 mil długości. Łuk zewnętrzny czyni 220 mil geogr. obszar ich zajmuje 2400 mil kwadr. II. Nazwa. Nazwa Karpaty, ściśle rzecz biorąc, nie jest znaną u ludu, owe góry zamieszkującego. Jest raczej nazwą książkową, oznaczającą zbiorowo wszystkie pojedyńcze działy górskie, tworzące ten wielki systemat gór. Źródłosłów wyrazu Karpaty trudnym jest do zbadania, a wszystkie w tym względzie robione przypuszczenia do niczego nie doprowadziły. Południowe stoki Karpat, więc dzisiejszą nizinę słowiańskowęgierską, zamieszkiwały w odległych czasach rozmaite ludy. I tak znajdujemy tu, a przedewszystkiem około Tatr, w pierwszym i drugim wieku po Chr. , Osów, lud nie niemiecki; poniżej i na zachód od nich Kwadów w wieku drugim, do początku piątego 405; dalej Karpów w wieku drugim i trzecim; w czwartym i piątym Scyrów, a równocześnie i Gotów, których władza za Ermanaryka 375 sięgała od ujścia Wisły aż do Dacyi; wreszcie w piątym wieku po śmierci Atyli Rugów, Herulów i niektóre inne ludy, które zajęły kraj za Dunajem ku górom nad rzekami Morawą, Wagiem i Ipolą. Lecz wszystkie te ludy, o ile nie były słowiańskiemi, były tylko obcym napływem. Przetrwawszy czas jakiś między krajowcami, ustępowały miejsca jedne drugim. A tymi krajowcami byli Getowie, według Lelewela Słowianie, którzy już za czasów narodzenia Chr. , rozpostarci od Dunaju aż po lasy hercyńskie, zajmowali tem samem także góry Karpackie i Tatry na południe i na północ. Od powyżej wspomnianych Karpów, których geografowie umieszczają na Liptowie nad Wagiem, pochodzić ma nazwa gór karpackich, już w drugim wieku po Chr. istniejąca; podaje ją bowiem grecki geograf Ptolemeus, pisząc, , Karpatos oros. Karpów atoli uważają niektórzy za lud słowiański, a mianowicie za Chrobatów Konstantyna Porfirogenity, wywodząc imię ich od wyrazów garb, hrb R. Kauefuss Die Slawen in den aelteren Zeiten bis Samo 623, Berlin 1842, str. 17 i 22 Według innych Karpowie byli ludem celtyckim Schrift, d. hist. stat. Sect. d. K. K. mähr. schles. Gesellschaft d. Ackerbaues, der Natur und Landeskunde, Brünn 1854, Hft. 7. W celtyckiem narzeczu znajdujemy też wyrazy carp, crap, grob, znaczące, , shała, i aith, aigk, tj. wysoki. Zatem Karpath, Krabag, znaczyłoby wysoka skała, ,, wysokie pasmo górskie. Być więc może, że wyraz Karpaty jest pochodzenia celtyckiego. Ob. W. 0bermüller, Die Zips und die alten Gepiden. 1873. W takim razie nazwa, ,, Kąrpowie oznaczałaby mieszkańców gór. Inni wywodzą nazwę Karpat od wyrazów słowiańskich hrb, chrb, chrbat, charbat, chrbet, cherbet, chrebat, chrobat, znaczących wogóle grzbiet Zdaje się więc, iż stąd powstała nazwa Karpak, Krapak, Krępah, jakiegoś najwyższego szczytu w pasmie Karpat, którą znajdujemy u niektórych piszących o Karpatach. Z tą nazwą, nieistniejącą w rzeczywistości, wiążą oni pochodzenie nazwy Karpat. Tak czytamy u X. Ładowskiego w jego Historyi Naturalnej 43 Nazywają się od góry jednej, najwyższej, śniegiem zawsze okrytej, Karpak nazwanej; niektórzy je zowią Tatrami, że aż ku Tataryi się ciągną. Strona jedna gór karpackich należy do Węgier, a północna do Polski, która pod Nowymtargiem Magórą, pod Drużbakami Krępak a pod Gorlicami Beszkid nazywa się. W Dykcyonarzu geograficznym 1782, tom 2, str. 48 czytamy Karpak, Krapak, albo Tatry, pasmo gór między Polską, Węgrami i Siedmiogrodem; między Multanami i Siedmiogrodem zowią je Bieszczadami. Muchliński w swoim Źródłosłowniku Petersburg, 1858, str. 58 wyprowadza nazwę Karpat z tureckiego wyrazu Kar, co znaczy śnieg. Najprawdopodo

Karpaty