girda, aby wyszedł dla narady; tymczasem zamek zajęli i Dowgirda uwięzili. Było to powodem uwięzienia króla w Wilnie przez Swidrygiełłę i zmuszenia go do wysłania listu do Buczackiego, aby Kamieniec oddał namiestnikowi Swidrygiełły Michałowi Babie. Lecz Zaklika Tarło Toporczyk zdołał w porę uwiadomić Buczackiego, że rozkaz ten wymuszony; skutkiem czego Baba został uwięziony a miasto zostało w posiadaniu polaków. Zaczęły się więc zbrojne zatargi, które skończyły się pobiciem stronnika Swidrygiełły Fedka z Ostroga pod Kopesterzynem jampolski powiat przez Wincentego z Szamotuł, a Swidrygiełło musiał ustąpić tron książęcy Zygmuntowi Kiejstutowiczowi, który ostatecznie przyznał Podole Koronie Polskiej 1432. Już w tym czasie Kamieniec zasiedlony był przez Polaków, Rusinów i Ormian; dzielił się na 3 części. Rynek, gdzie obecnie rząd gubernialny, i część miasta do bramy ruskiej należała do Rusinów i Ormian. Polacy mieli burmistrza, zwanego prokonsulem i rajców, Rusini i Ormianie osobnych wójtów i ławników. Takowa różność narodów, oddzielność praw i sądownictwa, była przyczyną częstych zatargów i kłótni; późniejszemi czasy każda zwierzchność osobne dla siebie u królów jednała przywileje. Jagiełło kilkakrotnie odwiedzał Kamieniec; pierwszy raz z orężem w ręku w 1404 r. , drugi raz w 1410 r. w marcu, gdzie większą część postu przepędził, święta zaś Wielkanocne we Lwowie. W rok potem przejeżdżał z Kijowa przez Bracław i Kamieniec. W 1417 r. znowu z żoną swoją Granowską chwilowo tu przebywał. Przy Władysławie III Podole weszło w poczet województw koronnych, a Jan z Czyżowa kasztelan krakowski, namiestnik królewski w Polsce, ponawiając w 1443 r. przywileje Ormian, pozwala im mocą i powagą królewską, handel suknami i innemi towarami bez żadnej przeszkody prowadzić. Pierwszym wojewodą był Piotr ze Sprowy Odrowąż 1434 1437, po nim Michał Buczacki 1437 1438, Hryćko Kierdej 1431 1461, Jan Mirził czyli Muźył Buczacki 1461 1469 itd. Niesiecki. Smutne rządy Kazimierza Jagiellończyka dla Podola, z przyczyny ciągłych napadów Tata rów, pamiętne dla Kamieńca bytnością tego króla w 1448 r. , gdzie go sprawy multańskie ściągnęły, a drugi raz w 1463 r. Kazał on obmyślić środki fortyfikowania miasta, skutkiem czego wysłani byli Jan z Tenczyna kaszt. krakow. , Dzierżysław z Rytwian sandomierski i Andrzej Odrowąż lwowski wojewodowie, aby twierdzę Kamieniec uzbroili, z rąk Teodora Buczackiego, zastawnego dzierżawcy, wykupili, i załogę królewską osadzili, na co ziemianie podolscy przyrzekli dostarczyć z trzód swoich po 1 tuczonym wole Wapowski, Król ten, przywilejem w Radomiu 1491 t. pozwolił Rusinom wybierać wójta, dając mu władzę sądzenia spraw cywilnych i kryminalnych podług praw ruskich; nadto rusinów od wszelkiej władzy wojewodów, kasztelanów, starostów i innych urzędników uwolnił. W 1474 r. Tatarzy pod wodzą Caryka Ajdora Ecikiereja kusili się wziąć Kamieniec, i całą okolicę na 100 mil wdłuż i wszerz ogniem i mieczem zniszczyli. To samo Turcy za tegoż panowania w r. 1476; wziąwszy Chocim, przeprawili się przez Dniestr z zamiarem wzięcia Kamieńca, spalili wsie okoliczne, lecz przybyłe w porę wojsko polskie miasto ocaliło. Za Jana Olbrachta w 1496 r. Ormianie kamienieccy otrzymali potwierdzenie swoich przywilejów, co też uczynił Aleksander w 1502 i Zygmunt I w 1507 r, W 1505 r. Bohdan syn Stefana hospodar wołoski trzymał w oblężeniu Kamieniec, Halicz i Lwów, rozgniewany, że mu król polski Pokucie odebrał; Mikołaj Kamieniecki rozbił wojsko hospodara nad Dniestrem 4 paźdz. i zmusił go do przymierza podpisanego w Kamieńcu 17 stycznia 1510 r. i do wykonania przysięgi wierności 30 szlachty przedniejszej; wołoskiej wysłał hetman królowi, a 50 ściąć kazał w Kamieńcu, jako zadośćuczynienie za wymordowaną załogę w Trębowli przez ojca bohdanowego Bielski. W 1512 r. , za panowania Zygmunta I, zaszedł spór między mieszkańcami a dziedzicami dóbr w około leżących o wolny wręb w lasach przyległych na mocy praw sobie służących; na rozsądzenie pomienionego sporu przeznaczony był Stanisław Lanckoroński, starosta kamieniecki; sprawa jednak oparła się o sejm w Piotrkowie i skończyła się przyznaniem praw mieszkańcom wrębu we wsiach wskazanych w przywileju przez Zygmunta I w 1518 i 1525 r. wydanym, chociaż, mimo to, prawo to nie było spełniane z przyczyny oporu właścicieli. O ile strategiczne położenie naszej kresowej warowni było cenione pokazuje to, że nawet papieże i obcy królowie starali się o wzmocnienie jej; tak Mikołaj V w r. 1450 r, , następnie Juliusz II w 1515 r. , Leon w 1516 papieże naznaczali część świętopietrza na pobudowanie murów i uzbrojenia, W 1518 r. Zygmunt I naznaczył komisyą złożoną z Jana Łaska, biskupa kamienieckiego, Macieja Drzewieckiego, Krzysztofa Szydłowskiego a także Mikołaja Firleja het. w. k. dla rozsądzenia pretensyi szlachty i mieszczan, a ci postanowili, aby kupcy przywożący towary opłacali pewną część starostom, aby żydzi nie skupowali po wsiach produktów żywności, aby mieszkańcy korzystali z przyznanych im praw itp. , co król utwierdził. Tenże król w 1525 prezydentowi i radnym miasta nadał wieś Kormilcze, pozwalając wykupić wś Laszkowce w dzierżawie będącą u Milanow

Kamieniec