Kalwary niem. , dobra, pow. szyłokarczamski, st. p. Schakuhnen. Kaiwarya, miasto powiatowe gub. suwalskiej, nad rz. Szeszupą, leży pod 54 23 8 szer. geogr. i 40 54 1 długości. Odl 307 w. od Warszawy, 40 od Suwałk, 16 i pół od Maryampola. Leży przy szosie idącej z Warszawy na Suwałki, Kalwaryą i Maryampol do Kowna. Najbliższa stacya dr. żel. warsz. petersburskiej na odnodze do Wierzbołowa idącej w Kozłowej Rudzie. K. posiada kościół paraf. murowany, kościół ewangelicki filialny, synagogę murowaną, urząd powiatowy, sąd pokoju okr. III należący do zjazdu sędziów w Suwałkach, sąd gm. okr. I, urząd miejski, stacyą pocztową i telegraficzną międzynarodową, szpital św. Jerzego na 25 łóżek, więzienie z kaplicą katolicką, szkołę początkową. Dochód roczny kasy miejskiej wynosi około 7000 rs. W r. 1827 było tu 501 dm. i 5438 mk. , w 1861 r. liczono 521 dm. 46 murow. i 8432 mieszk. w tej liczbie 6687 żydów, obecnie jest około 500 dm. i 8936 mk. Ludność chrześciańska trudni się przeważnie rolnictwem i ogrodnictwem, żydzi zaś handlem. Przemysł w zastoju; fabryk znaczniejszych nie ma, są tylko trzy małe browary z produk. na 3152 rs. i fabryka wyrobów miedzianych na 1200 rs. Kościół paraf. założył tu w 1715 r. ks. Korybut Wiszniowiecki; obecny murowany pochodzi z 1840 r. Przywilej lokacyjny na miasto wydał dopiero August II a potwierdził Stanisław August w 1791 r. Dawniej dla odróżnienia od kilku innych miast t. n. K. nosiła miano K. żydowska. Tu urodził się zasłużony badacz i historyk naszej przeszłości W. A. Maciejowski. Par. K. dek. kalwaryjskiego, 8144 dusz. Starostwo niegrodowe kalwaryjskie w wdztwie i powiecie trockim składało się z miasta Kalwaryi z przyległościami. Od r. i 766 posiadali je Michał i Aleksandra Ogińscy, wojew. wileńscy, opłacając z niego kwarty złp. 8250 a hyberny 3235, spólnie z sstwem kirsnieńskiem. Dobra rządowe Kaiwarya podług wyjaśnień z r. 1854 w skutek nadania na donacye rozdzielone zostały na 4 działy, a mianowicie 1 Ukazem z 1842 r. nadana donacya generałmąjorowi Sikstel; folwarki Janów i Posudonie Wielkie, jezioro Janowskie, cegielnia i wiatrak; wsie Janówka, Posudonie wielkie, Kimsze, Michałówka, Stawisko łub Stawiszki, ogólna rozległość mr. 2760. 2 Ukazem z r. 1837 generałmajorowi von Tornau folwark i wieś Posudonie małe albo Posudoniszki; ogólna rozległość mr. 454 jako dodatek do majoratu Wołłowicze. 3 Ukazem z r. 1836 pod nazwą majoratu Kalwarya B nadane generał lejtnantowi Stegmann składa się z lasów, z folwarku Kaiwarya z młynem wodnym, karczmą Piaskinia i cegielnią, folwark i jezioro Orya, wsie Kuśliszki leśne, Krzywa, Kowale, Smolnica, Nowinka, Raudoniszki, Pojawiszki, Jucewicze Taborowskie, Bułanowicze, Michaliszki z karczmą zwaną Kirsniański most, wieś Żubry, Santoka, Iwantyszki, Karoliszki, Wincentyszki, Susniki, Jawrynie, Kamsze, Pograudyszki, Pobolinie, Potrakinie, Iłgoławka, Jachymowicze, Iwaszki, Kwiatkowszczyzna, Polnica; ogólna rozległość wynosi m. 12915. 4 Dobra Kaiwarya A pozostałe przy rządzie składają się z wsi Skirtobole, Kuśliszki, Menkupie, Egłobole, Jurgieziory, Budowiszki, Budowinie, Jodele, Miłuciszki, Trubiszki, Kamień, Gabryłowszczyzna, Podpilokalnie, Potaszynie, folwark Skajście, wieś Skajście, folwark i wieś Wingramy Wielkie, folw. Wingramy Małe, wsie Gutowszczyzna, Sidorowszczyzna, Berzyny, Bombieniki, Graużyny, Nowosady, Poszyrwinty, Strożdynie, Wartele, Widgiery. Wigrelle, Wojtkobole, folwark Kochanowszczyzna podzielony na osady kolonialne, wieś Szałabundziszki, miasto Kaiwarya, wieś Czarna Krynica, Dewoniszki, Kempiny, Szlajnie, Trakiszki, jezioro Kozasiówek i wieś Turgoławka ogółem rozległości m. 20609. Gmina K. należy do sądu gm. okr. I, liczy 4450 mk. , rozległości 16930 mr. W skład gm. wchodzą Auksztokalnie, Baranowskie, Brzozowa, Budowisko, Budwiecie, Egliszki, Egłobole, Gabryłowszczyzna. Grądy, Gutowo, Jodele, Jurgieziory, Kalwarya folw. . Kamień, Kowale, Kowniszki, Krzywa, Kumiecie, Kuszliszkileśne, Kuszliszki polne, Maryanka, Miękupie, Michałowo, Milujciszki, Morgi, Nowinka, Nowosady, Orya, Piskinia, Pilokalnie, Podpilokalnie, Pokalniszki, Pokropiszki, Potaszynie, Powiżnie, Rybakowo, Skaryszki, Smolnica, Smolniczany, Scibowo, Taboryszki, Tertubieże, Trakjany, Trubiszki, Truworowo, Ukazówka, Walenciszki, Zimnakrynica i Zygmuntowo. Powiat kalwaryjski gub. suwalskiej utworzony został w r. 1867 z części dawnego powiatu t. n. Leży on w samym środku gub. suwalskiej i ciągnie się w kierunku od wschodu ku zachodowi. Graniczy od północy z maryampolskim i częścią wyłkowyskiego, od wschodu z gub. wileńską od której oddziela go Niemen, od południa z pow. sejneńskim i suwalskim a od zachodu z pow. suwalskim i wyłkowyskim. Obszar ogólny wynosi 24, 65 mil kw. Wschodnia i zachodnia część powiatu mają powierzchnię nierówną, pagórkowatą i nieco wzniesioną, środkowa zaś stanowi niską płaszczyznę, obfitą w jeziora znacznej niekiedy wielkości, jak Żuwinta 650 mórg i Amalwa 509 m. Błota rozciągają się tu na przestrzeni kilkunastu wiorst kwadratowych dokoła jeziora Żuwinta, z wyjątkiem części połud. wsch. brzegu, tudzież na równie znacznej przestrzeni dokoła jez. Amalwa. Pierwsze z tych błot noszą nazwę Buchciańskich

Kalwary

Kalwary

Kaiwarya