R. 1812 w czasie wyprawy francuskiej do Rossyi cały regiment kawaleryi stał kwaterą we wsi i okolicy przez czas niejaki książę Wrede, gen. Dubois, Thierry i inni zamieszkali w plebanii. R. 1863 piszą, jako w parafii tutejszej, niemniej także w wielbarskiej sąsiedniej i nowowiejskiej Fürstenwerder, utrzymuje się sekta pewna religijna oddawiendawna. Sama sobie odrębnej nazwy nie daje, ale lud ją powszechnie zowie świętą. Mają sobie za zasadę, nikogo, choć znajomego, nie pozdrowić, ażeby przypadkiem grzesznika jakiego nie uczcić. Na luterskie nabożeństwo i na komunią nie chodzą, za to po domach a siebie nabożeństwa odprawiają. W ogóle okazują się wielce gorliwymi w pobożności. Każdy ma sobie za obowiązek uzyskać jak największy stopień świętości. Pomimo to nie są wolni od licznych zboczeń, jak np. w przemycaniu towarów przez granicę tak samo biorą udział jak i inni mazurzy. Protestanccy pisarze i pastorzy gorszą się tą gorliwą sektą i zarzut im czynią, ze się jeszcze przesądów starych katolickich trzymają, których reformacya luterskanie zdołała usunąć dla zbytniej odległości w tych borach. Ob. Dr. Toppen, Gesch. Masurens. Jeruty, niem. Gr. Jerutten, wś, pow. szczycieński, około 1 i pół mili od Szczytna na Pruskich Mazurach, st. p. Chochół. Por. Chajdyce. Jeruzal 1. , wś i J. poduchowny, os. , pow. nowomiński, gm. Łukowice, par. Jeruzal. Posiada kościół par. murowany. Kościół i parafią erygowali tu 1532 r. bracia Oborscy, dziedzice dóbr Łukowice. Wś J. zwała się niegdyś Żeliszewo. Par. J. dek, nowomińskiego, daw. siennickiego, ma 1760 dusz. 2. J. , wieś, powiat skierniewicki, gm. Doleck ob. , par. Jeruzal. Posiada kościół par. drewniany z 1798 r. , wystawiony przez Niemirycza. Erygował go r. 1630 Janusz Prandota dziedzic J. Folw; J. od Radziwiłłowa w. 10. Rozl. wynosi m. 464, grunta orne i ogrody m. 269, łąk m. 22, past. m. 72, lasu m. 68, wody m. 6, zarośli m. 7, nieużytki i place m. 22, bud. mur. 1, drew. 8. Wieś J. osad 22, z gruntem m. 196. 3. J. , wieś włośc, pow. radomski, gm. Białobrzegi, par. Jasionna. Odl. 29 w. od Radomia, ma 4 dm. , 40 mk. i 117 mr. ziemi. Br. Ch. , A. Pal. Jeruzale, wś, pow. siedlecki, gm. Skupie, par. Mokobody. Ma 6 dm. , 53 mk. i 398 mr. obszaru. Jeruzalem, niegdyś słoboda pod Dyneburgiem, na przeciwnym brzegu Dźwiny, attyn. dóbr Kałkuny. Jeruzalem, ob. Brodnica i Jerozolima. Jerwia niem. Jerwen, estoń. JaerweMa, część Estlandyi, 2523 w. kw. , graniczy z Harryą, Wirlandyą i gub. inflancką, dzieli się na J. wschodnią i południową. W J. południowej m. gł. Weissenstein. R. 1851 pow. jerweński miał 45763 mk. Jerwonice, według Lib. benef. Łaskiego Nierwanice, wś i folw. nad rz. Ner, pow. łódzki, gm. Puczniew, par. Małyń, o 7 w. od Lutomierska. Wieś ma 18 dm. , 243 mk. , 126 mr. rozl. ; folw. zaś 3 dm. , 32 mk, 971 mr. w tem 451 ornej, płodozmian 12polowy. Jerychy, wś włośc. nad rzeczką bezimienną, pow. wilejski, o 29 w. od m. Wilejki, 2 okr. adm. , 22 dm. , 168 mk. 1866. Jeryłówka, ob. Odła. Jerz. ., por. Jeż. .. Jerzakowizna, ob. Jeżakowizna. Jerze, przys. Mostek na lewym brzegu Sanu, pow. nisiecki, na granicy Król. Polskiego, należy do parafii rzym. kat. w Korzynie; okolica równa, lasami sosnowemi pokryta. Mac. Jerzewo, ob. Jeżewo. Jerzewo, niem. Jerszewo, wś i dobra, pow. kwidzyński, na wyżynach prawego brzegu Wisły, blisko pow. sztumskiego. Parafia Tychnowy, szkoła w miejscu, poczta Rehhof 1 wieś liczy obszaru ziemi mr. 372, budyn. 40, dm. 18, katol. 115, ew. 7; 2 dobra liczą obszaru mr. 1373, budyn. 26, dm. 15, katol. 91. Jerzewskie pole, niem. Jerschewerfelde, os. do Jerzewa, pow. kwidzyński. Budynków liczy 10, dm. 8, katol. 30, ew. 30. Parafia Tychnowy, szkoła Jerzewo, poczta Rehhof. Jerzkowice al. Wierzkowice, Wierzkojce, niem. Jerskowitz, Jerskewitz, wś, pow. słupski na Pomorzu. Jerzmaniec, góra pod Chęcinami, posiada łomy marmuru. Według lustracyi z 1569 r. znajdował się tam kruszec ołowiany i srebro. Roboty górnicze jeszcze były prowadzone wtedy ale już na schyłku. Jerzmanów, kol. , pow. brzeziński, gm. Lipny. Ma 3 dm. , 14 mk. , 43 mr. rozl. Jerzmanów, wś, pow. wielicki, dawne sołtystwo, ob. Wierzbanowa. Jerzmanowice, wś, pow. olkuski, gm. Oj ców, par. Jerzmanowice. Leży w pobliżu gra nicy od Galicyi, przy drodze z Olkusza do Krakowa, niedaleko Ojcowa. Posiada kościół paraf. murowany, który istniał już w XV w. pod wezw. św. Bartłomieja Długosz V, 239. Erygował go 1338 r. król Kazimierz a w 1827 r. parafianie nowy wznieśli. J. były dawniej wsią królewską. W 1827 r. liczono tu 114 dm. i 832 mk. W 1848 r. odkryto tu ciekawą i obszerną grotę zwaną Nietoperzową, od mnó stwa przebywających tam nietoperz y, których odchody utworzyły ogromne pokłady nawozu użytkowanego już podobno przez rolników. J. par. dek. olkuskiego, daw. skalskiego, dusz 1378. Br. Ch. Jerzmanowo, wś, pow. włocławski, gmina Jeruty Jeruty Jeruzal Jeruzale Jeruzalem Jerwia Jerwonice Jerychy Jeryłówka Jerz Jerzakowizna Jerzewo Jerzewskie Jerzkowice Jerzmaniec Jerzmanów Jerzmanowice Jerzmanowo