strzeń ziemi, gdyż domy otoczone są rozległemi ogrodami. Widok miasta w ogólności jest dość piękny; nowe budowle odznaczają się smakiem i schludnością, której w dawnych zabudowaniach nie postrzegamy. Jest w niem kilka szerokich i długich ulic; w niektórych zaś dzielnicach bruk zastąpił dawne pokrycie drewniane. Tu, również jak na Wołoszczyźnie, z powodu rzadkości materyałów budowlanych, nie ma okazałych gmachów; lecz widzieć można piękne cerkwie i nie brak też domów bogatych bojarów, z powierzchowności do starożytnych zamków podobnych. Na środku miasta, między bogatszemi domami nieraz napotkać można puste place, na których się pasie bydło. Powierzchowność miasta mniej dochowała śladów stylu wschodniego, aniżeli w Bukareszcie; pochodzi to ztąd zapewne, że pożar r. 1827 zniszczywszy dawne budynki, zostawił miejsce dla gmachów nowszej architektury, której kształty odznaczają się tu stylem miast noworossyjskich. Główna ulica zamieszkałą jest przez kupców, meklerów, wekslarzy, faktorów wszelkiego rodzaju, głównie żydów. W starodawnej części tej szerokiej ulicy, galery a wsparta na lekkich kolumnach drewnianych, stanowi nakrycie dla magazynów, których pułki uginają się od wszelkiego rodzaju wyrobów z fabryk angielskich, francuskich i niemieckich; tu się znajduje także księgarnia i czytelnia francuska. Jassy posiadają 43 kościoły, 26 monasterów, 6000 przeszło domów, liceum, seminaryum i t. d. Ludność obecna wynosi około 100, 000. Handel miasta dość ożywiony, zostaje głównie w ręku Greków i Ormian. Miasto Jassy jest odległe o 48 i pół mil na płn. wschód od Bukarestu. Nazwa miasta pochodzić ma, podług Strittera, od narodu Jassów; lecz zdanie to nie jest uzasadnione, gdyż lud ten nie mieszkał w Mołdawii, ale w Dagestanie, Podług świadectwa Kantemira Opisanie Mołdawii, do czasów hospodara króla mołdawskiego Stefana V, tam gdzie dziś leżą Jassy, stał młyn, którego właściciel nazywał się Jassius; Stefan, zbudowawszy na tem miejscu miasto, nazwał je od imienia młynarza Jassami. Enc. Orgelbr. . Jast. .. , por. Jazd, ,. Jast, dwie osady, pow. pszczyński a należy do gm. Dzieckowice; b do gm. Imielin. Jastarnia, niem. Heisternest, 2 osady rybackie, na półwyspie Heli ob. , pow. wejherowski, blisko siebie leżące, na ruchomym piasku zbudowane. Dróg na tym piasku nie ma, ponieważ wiatr go rozwiewa. Ludność czysto polska i katolicka, trudni się tylko rybołówstwem. Rzemieślnika tu ani jednego nie ma, ani pługa, ani konia. Sieją na piasku nieco żyta jarego i kartofli. Krowy i trochę bydła jałowego pasie pasterz na wspólnej łące. 1. J. pucka, niem. Putziger Heisternest, wś kościelna parafialna, r. 1872 liczyła dasz 348, dm, 54, ognisk domowych 74. We wsi znajduje się parafialny kościół, szkółka katol. , stacya telegr. i poczta, z Pucka utrzymywana, piesza. Istniała ta osada oddawna. R. 1378 mistrz w. krzyżacki Winryk Ton Kniprode stanowi przywilejem danym dla miasta Helu, ażeby Jastarnia to samo prawo miała, co teraz Hel otrzymał. Ludność była tu zawsze polska i katolicka, należała do puckiego starostwa. Przez długie czasy nie było żadnego katolickiego kościoła na tym półwyspie, odkąd Hel się zlutrzył. Dopiero Urszula z Potockich Przebendowska, żona Piotra Jerzego Przebendowskiego, wojew. malborskiego, przed r. 1750 mały kościółek drewniany zbudowała. Początkowo pracowali przy nim komendarzo Dyonizy Diesing dominikanin z Gdańska 1796 1806, Bartł. Itryk 1806 1820, Jan Knitler 1821 1829, Tausch 1829 1832, Józef Wilbrecht 1832 1838, Gobel 1838 1840. Odtąd ustanawiani proboszcze Dr. Łukasz kanonik 1840 1841, Anlauf 1841 1844, Kapitz górnoszlązak 1844 1852, Lugart górnoszlązak 1852 1861, Zaporowicz administr. 1861 1862, Prengel proboszcz 1862 1867, Kastner 1867 1872, Hieronim Gołębiewski od r. 1872. Rząd pruski usilnie się starał, żeby za pomocą szkoły i kościoła osadę tę zniemczyć. Jakoż w rzeczy samej, choć lud zna tylko niektóre wyrazy w handlu swoim potrzebne, prawiono tu kazania niemieckie zwykle co 2gą niedzielę za proboszczów Anlaufa, Kapitza i Lugarta. Także i pieśni w kościele po niemiecku śpiewano. Prengel miewał jeszcze 3 razy w roku niemieckie kazania. Protem wreszcie ustały, jako nic nie skutkujące. Śpiew niemiecki dopiero teraźniejszy prob. Gołębiewski ostatecznie wyrugował z kościoła; w domu nikt go nie używa, bo nie umieją po niemiecku. Kościół tutejszy, w ostatnich latach powiększony, poświęcony został r. 1836; tytuł ma Nawiedzenia M, B. , patronatu rządowego. Istnieją przy nim 2 bractwa różańcowe i trzeźwości, zaprowadzone r. 1856 po misyi, którą tu oo. jezuici z wielkim skutkiem odprawili. R. 1867 liczyła parafia tutejsza dusz 1087, obecnie znacznie już więcej, ponieważ liczba rybaków się wzmaga. Wsie parafialne Jastarnia gdańska, Kasfeld i Hel. Szkółki 3 istnieją w każdej katol, wiosce; Hel zlutrzony ma szkołę luterską. 2. J. gdańska, niem. Danziger Heisternest, zupełnie jak poprzednia osada rybacka, zaledwie 1000 kroków od puckiej J. oddalona, ma przydomek gdańskiej J. z tej przyczyny, że wraz z miastem Helem do Gdańska należała; lud teraz nazywa ją tylko Bór, od boru który się zaraz ze wsią aż do m. Hela ciągnie. R, 1872 liczyła dm. 74, ognisk

Jast...

Jast

Jastarnia