tiega 5 kil; st, kol. żel. w Zbąszyniu Bentschen o 15 kil M. St. Jasieniec, niem. Jaschienitz, dawniej w dokumentach Jesnitz, Jessenicz, Jaschinitz, Gesnitz, Jaszenyecz, kilka miejsoowości w pow. świeckim. 1. J. nowy, niem. Neu Jaschienitz, dobra nad jeziorem jasienieckiem al. zamkowem, skąd struga płynie ku rz. Brdzie. Obszaru liczy m. 3239, budyn. 31, dm. 14, katol. 101, ew. 22. Parafia i szkoła w Sierocku, poczta w Koronowie. 2. J. , młyn, niem. MühleJaschienitz, nad strugą płynącą z jeziora do Brdy, należy do wsi Nowy Jasieniec, liczy budyn. 8, dm. 2, ew. 17. 3. J. , zamek, niem. SchlossJaschie nitz, należy także do Nowego J. Jestto prastary zamek dawniejszy starościński i krzyżacki, który dotąd dość dobrze się zachował. Leży on ponad znacznem jeziorem jasienieckiem al. zamkowem, na wyniosłem nieco wzgórzu. Przedstawia, jak na teraz, jeden jedyny gmach 72 długi, 41 szeroki. W górnej części 2gie piętro jest z cegły budowany, w dolnej zaś z wielkich nieogładzonych polnych kamieni stawiany. W dolnej tej części i fundamentach pochodzi on bez zaprzeczenia z najdawniejszych czasów książęcych, ponieważ u krzyżaków podobnej budowy nie natrafiamy. Mury dochodzą tu grubości 7 do 8 stóp. Dach jest obec nie nieco zmieniony, dachówką kryty. Jedyne jedno wejście wiodące do wnętrza znacznie jest podwyższone. Zapewne był tu przyrząd z drzewa robiony, podobny do schodów albo drabki, po których do góry wchodzono, usuwano zaś, kiedy się zbliżał nieprzyjaciel. Przy zachodniej stronie są znaki, że tu zapewne wieża była przybudowana. Dokoła otaczały zamek szańce i fosy głębokie, do których wodę wpuszczano z jeziora. Na ląd przechodzono przez most zwodzony. Oczywiście, że teraz są łąki i ogrody w dawniejszych fosach, okopy także usunięto; zawsze jednak szczątki niejakie pozostały, po których przeszłość można rozpoznać. Nazwę Jasieniec wywodzą niektórzy od starosłowiańskiego bożka Jasa, któryby tu miał być czczony ob. Kazimierz Szulc, Mytologia słowiańska, str. 146. Na dowód przytaczają mnóstwo urn i grobowisk pogańskich, przy tej wsi natrafianych. Jest też jezioro bliżej pod Sierock leżące, które lud dotąd Świę te zowie. Opowiadają, że tu stał kościół kiedyś, ale zapadł w wodę, i dziś jeszcze na dnie jeziora się znajduje, bo rybacy nieraz o jego wieże sieci sobie podarli. Na pewno istniał na tem miejscu zamek za pomorskich książąt. Zaliczano go do pobliskiej wsi Sierock i zwano dla tego w dokum. najstarszych, , castellum, castrum Syrosk. Na zamku zasiadał kasztelan książęcy, jak np. r. 1264 jest tu kasztelan Nasław. Miał też kiedyś wielkie znaczenie ten gród obronny, bo tu przechodziły główne trakty z Bydgoszczy i Torunia do Nowego i Gdańska. Wraz z Pomorzem dostał się J. krzyżakom, którzy tu wójtów swoich osadzili. Znani są dotąd 2 jasienieccy wójtowie Pfleger r. 1390 Jan Becke Pfleger czum Jesnitz i r. 1433 Jakób. R. 1349 J. pierwszy raz w dokum. pod właściwą nazwą swoją, , Jessenicz wspominany bywa. Krzyżacy wciąż ten zamek naprawiali i dobudowywali. R. 1377 Albrecht Schof komtur świecki, do którego obwodu J. należał, dał 40 m. tzu Huse Jesnitz das man das Hus damet vollbrenge. R. 1392 palono tu wiele cegły do budowy, , zu Jessenitz 32 Ofenzigel jeder a 16000 Zigel und 100 Lasten Kalk. R. 1414 po grunwaldzkiej bitwie polacy zdobyli zamek, który wtedy zburzono. R. 1416 mistrz w. Michał Küchmeister von Sternberg pisze ze skargą do króla polskiego, jako Hans Birkenhaupt starosta bydgoski który, jak widać, ten zamek trzymał wbrew zawartemu pokojowi, chcąc spalony jasieniecki zamek odbudować, drzewa wiele naokół w krzyżackich borach naciął. Także wtedy często ziemię świecką napadał i ze zdobyczą wracał. Mocą ugody zawartej r. 1420 miał być zamek oddany krzyżakom pod karą 10000 grz. Polacy oddali go r. 1421 d. 15 lipca. Odtąd znowu krzyżacy zamek wciąż naprawiają i budują. Zaraz tego samego r, 1421 mistrz w. krzyżacki rozpisał kolektę na rzecz podupadłego zamku jasienieckiego po wszystkich niemal komturyach swojego państwa. Wkrótce wojska polskie połączone z husytami weszły na Pomorze pomiędzy Jasieńcem a Tucholą, zamku jednak nie tykały. Dopiero gdy z powrotem szły zpod Gdańska i Tczewa, napadły go i zdobyły, przyczem znowu został spalony. Polacy teraz przez dłuższy czas trzymali zamek. Dopiero w r. 1436 mocą ugody w Brześciu zawartej d. 1 stycznia zamek jasieniecki miał być zwrócony krzyżakom castro Jasiniec in terris ordinis remanente. R. 1445 mistrz w. krzyżacki Konrad von Erlichshausen zapisał chorążemu świeckiemu Jasko von Nynneko Minikowo za jego wierne usługi jezioro Pietzke Piaseczno między wsią Łąkie i Sierockiem leżące, prawem polskiem na własność. Jeżeliby jednak, dodaje, zamek nasz w J. miał być odbudowany i obsadzony, napowrót odda nam jezioro do zamku, czem innem wynagrodzony. Kiedy mistrz wielki Konrad von Erlichshausen d. 7 listop. umarł, tego r. 1449 pisze d. 8 grudnia komtur do jego zastępcy, ażeby się budową zamku w J. zajął. R. 1454 zamek poddał się Polsce. R. 1455 d. 22 listopada król Kazimierz zapisał Jasieniec, Przebantkowo Swiekatowo, Sierocko i Klonowo Janowi Kościeleckiemu, za to że pożyczył 4350 zł. skarbowi na uzbrojenie przeciw krzyżakom. R. 1461 znowu król za otrzymane dalsze 6000

Jasieniec

Jasieniec