okr. adm. , o 30 wiorst od Lidy, 20 dm. , 167 mk. 1866, Jamosłowie, przys. Brzeżan. Jampol, miasto główne powiatu tegoż nazwiska, w gub. podolskiej, leży pod szerokością geogr. 48, 14, dług. 45, 56 na południowsch. od m. Kamieńca podolskiego o 184 w. na wzgórzu, w pięknej pozycyi, nad Dniestrem przy ujściu do niego rz. Rusawy, wprost bessar. m. Bielce. Od najbliższej stacyi kolei odeskokijow. Rachny wiorst do 50. Mieszkańców 4305 1881 r. 4905; w tej liczbie prawosł. 2618, katolików 357, protestantów 2, żydów 1338. Mężczyzn w ogóle 2296, kobiet 2009. Pod względem stanu szlachty 226, duchownego stanu 37, mieszczan 2033, reszta włościanie, Mieszczą się tu władze powiatowe, mirowy zjazd sędziów, kantor pocztowy, stacya telegraficzna, kościół katolicki parafialny dekanatu jampolskiego pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia N. P. , wymurowany w 1812 r. przez Władysława Dobrzańskiego, konsekrowany przez biskupa Mackiewicza, Kozy parafian 1150, oprócz tego jest kaplica na cmentarzu; cerkwi 2, jedna soborna pod wezwaniem N. P. liczy 1458 par. , druga św. Mikołaja z 1278 parafianami. Synagog 3, domów murowanych 68, drewnianych 597, rzemieślników 107, szpital miejski na 20 łóżek i więzienny na 12 łóż. O 6 w. niżej Jampola znajdują się katarakty czyli progi na Dniestrze. Oglądał je jeszcze nuncyusz papiezki Commendoni objeżdzając Polskę za Zygmunta Augusta, uznał je za mało znaczące w żegludze i zrobił projekt otworzenia handlu z Wenecyą za pośrednictwem Dniestru i m. Czarnego. Król z senatem zachwyceni byli tym projektem, lecz wysłani komisarze, uznali to za niemożebne. Kiedy Jampol założony i przez kogo niewiadomo. W początkach 16 wieku był już miasteczkiem i prowadził znaczny handel. Należał początkowo do Zamojskich. Barbara Joanna Zamojska kanclerzanka koronna, wniosła go w dom Koniecpolskich; składał on wtedy wraz z 3 miasteczkami i 3 wsiami oddzielną włość dającą rocznego dochodu 82, 000 złp. W pierwszych latach hajdamaszczyzny, miejsce to było głównym przytułkiem kozaków, gdze bezpiecznie się przechowywali i skarby swoje ukrywali. To też na mocy punktów Zborowskich w 1649 roku Jampol był w liczbie miast, gdzie dozwolono kozakom wnosić imiona swoje do regestru i był on naznaczony pogranicznem miastem między Małorossyą i Mołdawią. W 1661 r. w marcu Stanisław Lanokoroński wojewoda bracławski wpadł tu niespodzianie w czasie jarmarku i straszną rzeź sprawił; według Kochowskiego miało tu zginąć do 10, 000 ludu Po rzezi batohskiej 1652 Tymosz Chmielnicki idąc na gody weselne 16 sierpnia zajął Jampol, bojąc się jednak zdrady, czekał tu 10 dni, dopóki mu hospodar zakładników nie przysłał. Po bitwie pod Selią, gdzie Lupul i Tymosz zostali pobici przez hospodara Görgicza, schronili się obadwa do Jampola; tu ich oczekiwał pułkownik Nosacz, przysłany przez starego watażkę z 16, 000 kozaków i 1500 tatarów na pomoc synowi. Zostawiwszy więc Lupula w Raszkowie, pospieszył Tymosz na odsiecz teszczy Lupulowej i żony swej Rozandy, które się ukrywały z całemi skarbami w Suczawie. Miał Jampol wtedy zamek i był obronny. W 1710 r. Jampol był darowany przez hetmana Skoropadzkiego ks. Menszykowowi Encyklopedya większa Orgelbranda po upadku którego znowu wrócił do buławy hetmańskiej. W 1751 r. cesarzowa Elżbieta oddała go Razumowskiemu. Jampol w tym czasie tak upadł, że posidał zaledwie 118 dm. i policzony był w liczbę wsi. Należał on jakiś czas do rodziny Orłowskich; Katarzyna z Pruszyńskich żona Dominika Orłowskiego, pułkownika pancernego, wyjstawiła tu kościół katolicki Niesiecki wyd. Bobrowicza. W 1795 r. Jampol naznaczony był powiatowem miastem bracławskiej gub. i w tymże roku ukazem z 8 sierpnia założona tu była komora i kwarantanna. Po skasowaniu bracławskiej gub. 1796 powiat przyłączony do podolskiej gub. W 1796 r. ukazem z 27 stycznia urzędy powiatowe przeniesione do Cekinówki, lecz gdy Dniestr to miasteczko zalał z rozporządzenia gubernatora Essena, sądy znowu wrócono do Jampola, co w 1804 r. cesarz Aleksander potwierdził. Od Orłowskich nabył J. głośny w swoim czasie przedsiębierca, Prot Potocki; należał on do kompanii handlowej czarnomorskiej; mając na celu żeglugę do Chersonu, założył tu port składy, kwarantanę lądową i wodną. Jampol bystro zaczął się podnosić, ładowne zbożem statki poczęły nawiedzać Bendery i Akerman handel się ożywił, lecz na nieszczęście wszystko to prędko upadło. Po bankructwie Prota Potockiego, Jampol dostał się Maciejowi Dobrzańskiemu, który starał się podtrzymać handel, zakładał fabryki sukna, pończoch, nieustępające zagranicznym, powozów i t. p. , lecz i te niedługo się utrzymały. Dziś jest we władaniu kilku właścicieli; największa część Bielajewa, mniejsze Miłabędzkich, Witkowskich, Napolskich i innych. Ziemi włościan, jest 1221 dz. i cerkiewnej 66 dz. Góry otaczające Jampol pokryte winogradem, najlepszy jest Turskich; produkcya roczna wina dochodzi do 5000 wiader; konsumcya miejscowa. Jest tu browar z produkcya na 1500 rs. Jampol prowadzi handel drzewem i wyrobami z jodły idącemi Dniestrem z Galicyi. Przed zbudowaniem kolei odeskokijowskiej wszystko zboże z powiatu i okolic sprowadza

Jamosłowie

Jamosłowie

Jampol