gęstą mgłą. Grunta są bagniste, na wiosnę i jesień zalane wodami zatoki, która się tu na wielu miejscach w stały ląd wciska; w lecie grunta się osuszają i urządzają na nich miesz kańcy ogrody warzywne; na brzegu są wybor ne łąki. Mk. 275 ewang. , mówiących po litew sku, trudniących się sprzedażą drzewa, ryb, siana i ogrodowizn, które łódkami do Kłajpe dy, Labiewa, Tylży i Królewca rozwożą. Jest tu agentura pocztowa. J. B. Inse niem. , ob. Griebe niem. . Inster, Insterburg niem. , ob. Wystruć mylnie Instruć i Pregla. Inszys, rz. lewy dopływ Niewiaży. Intrubka, wś szlach. , pow. wileński, 4 okr. adm. , o 50 w. od Wilna, 12 dm. , 120 mk. kat. 1866. Inturki, mko w pow. wilejskim, na płn. brz. jez. Giełota Golona, o 58 w. na płn. od Wil na, pod 55 10 szer. geogr. i 43 4 dług. geog. , w 3 okr. adm. , posiada paraf. cerkiew prawo sławną, drewniany parafialny kościół katolicki p. w. Wniebowz. N. P. M. , fundowany 1555 r. przez królowę Bonę, i liczy 119 mk. Parafia prawosł. I. ma 563 parafian a katolicka 3382 parafian. Ta ostatnia jest klasy 5ej, należy do dek. giedrojckiego, ma kaplicę w Rudessie, L były starostwem a dziś należą do obu kościo łów i do miejscowych włościan. Starostwo niegrodowe inturskie leżało w wdztwie i powie cie wileńskim. Podług spisów podskarbińskich z r. 1569 zaliczało się jeszcze w tym czasie do dóbr stołowych królewskich i składało się z miasteczka I. z przyległościami. W r. 1766 posiadał je Towiański, horodniczy wileński, opłacając z niego kwarty złp. 1575 a hyberny złp. 1200. Starostwo to było później nadane na lat 50 familii Kontrymów, po których oczynszowane. R. 1866 wieś I. miała 14 dm. , 414 mk. , folw. 1 dom, 31 mk. a karczma 8 mieszk. J. W. Inułgi, niem. Inulzen, Inulec Kętrz. , wieś w pow. ządzborskim, st. p. Mikołajki. Inwałd, wś, pow. wadowicki, przy trakcie wiedeńskim, tuż przy Andrychowie, od niego na wschód, od Wadowic gościńcem 6 kil oddalona; przytyka od północnego zach. do obszaru Wieprza, od półn. do Frydrychowic, od wsch. do Choczni, od płd. do obszaru Zagórnika. Leży w dolinie górnego potoku Frydrychówki ob. . Obszar większej posiadłości liczy roli ornej 302, łąk i ogr. 21, pastw. 14, lasu 213; mniejszej zaś posiadłości roli ornej 1327, łąk i ogr. 77, pastw. 231, lasu 61 mórg austr. Chat 225. Po południowej stronie wsi wznosi się grzbiet wzgórzysty Wapienicą zwany, u stóp którego tryszczy Frydrychówka, Zachodnie wzgórze 531 m. , wschodni czubałek 562 m. szt. gen. . Środkowy wierzchołek zowie się Kobylą głową. We wschodniej części wsi jest wzgórze Tobcowa góra 877m. . Wzniesienie wsi 320 w. kościół. Kościół łaciński w miejscu p. w. Narodzenia N. P. Maryi. Istniał już r. 1318. Nowy kościół poświęcony r. 1750, od tego roku pochodzą metryki. Pierwotny kościół drewniany fundował Jakusz Ligęza r. 1318. W połowie XVIII wieku proboszczem inwałdzkim był ks. Jakób Urdzeń. Tenże ciągle się prawował z dziedzicem i wiele różnych papierów własności plebanii dowodzących pozostawił. Z papierów tych dowiadujemy się, że w XVI w. byli tu heretycy i zająwszy kościół dokumenta spalili. W r. 1713 dziedzicem Inwałdu był Piotr de Schwarzenberg Czerny i żona jego Salomea. Następcą ich był syn Franciszek Stanisław Czerny, kasztelan wojnicki, oprócz tego dziedzic Andrychowa, Czańca, Bestwiny, Wieprza i Innych przyległych włości. Za niego r. 1748 kościół drewniany już chylił się ku upadkowi. Ale jeszcze w r. 1747 za jego staraniem poczęto budować kościół z cegły. Budowę ukończono r, 1750. Tego samego roku poświęcał go ksiądz Franciszek Potkański, sufragan krakowski, pod tem samem wezwaniem. W kościele znajduje się wizerunek Franciszka Czernego, który zmarł r. 1764. Portret ten wymalować dał Józef hr. z Posławic Ankwicz, kasztelan sądecki, na którego dobra owe po kądzieli przeszły. Salomea z Czernych Ankwiczowa, stołnikowa krakowska, ma tu nagrobek. W ołtarzach są obrazy Rodzina św. z r. 1765 i św. Wincenty z Ferary r. 1797. Przy drzwiach zawieszone kości zwierząt przedpotopowych. Łomy kamienia wapiennego obfite w tej okolicy dostarczają pięknych skamieniałości. Dzwon średni z r. 1766. W r. 1770 założono tutaj bractwo szkaplerza N. P. Maryi z Góry Karmel, dotąd istniejące. W r. 1874 wprowadzono bractwo różańcowe. Do parafii inwałdzkiej należy wieś Zagórnik. Liczy dusz rzym. katol. w miejscu 1637, z Zagórnikiem 2382, 1 prot. 36 żydów 1880 r. . W r. 1869 wszystkich mieszkańców w In. było 1661 714 mężcz. , 847 kob. . Szkoła ludowa dwuklasowa o Jednym nauczycielu. Istnieje tu fundusz ubogichi założony przez niewiadomego fundatora pomnożony legatem Floryana Grzetki w r. 1868, za twierdzony dekretem gubernialnym z 5 stycznia 1845. Cel wspieranie ubogich miejscowych. Majątek zakładowy 1100 złr. w obligacyach. Dochód z r. 1879 czyni 39 dr. 90 ct. Przełożonym jago jest rada gminna. Nazwa Inwałd zdaje się być początku niemieckiego Inwald, Hinwald. Właściciel Feliks hr. Romer. Ob. Łepkowski, Przegląd zabytków przeszłości. Warszawa 1863. Czyt. Zejszner L. Opis geologiczny wapienia neryneowego pod Inwałdem i Roczynami. W Rocz. Tow. Nauk. krak. 18. 49 t. 19, 252 273. Tożsamo w Hai Inse Inse Inster Inszys Intrubka Inturki Inułgi Inwałd