któremi były ściany okryte, dwie oficyny ob szerne z dużemi ogniskami i izbami gościnnemi, sienie duże, znaczna ilość pokojów, dach wy niosły, łamany, przypominający czasy archi tektury doby saskiej, świadczyły o zamożności, dawności i towarzyskich upodobaniach uprzed nich właścicieli. Około połowy obecnego stul. już to wszystko było okryte pyłem zaniedba nia. Brak był środków do utrzymania w nale żytym porządku. Od Stroynowskich przeszły I. drogą sprzedaży do Witwińskich. Parafia prawosł. w Rudce, dużej wsi o 1 kil odległej; parafia katol. we wsi Łysinie. M. D. Ilsa Mohiła, góra na półn, granicy Wołosianki w pow. stryjskim, 1066 m. wys. Ilse, jez. przez które rz. Strawa przepływa pod Kietowiszkami. Ilsen niem. 1, dobra, pow. iłłukszciański w Kurlandyi, par. dyneburska. 2. I, ob. Funkenhof. 3. I. , dobra, pow. walski w Inflantach, par. Marienburg. Ilsen 1. , jez. w pow. selburskim w Kurlandyi. 2. I. , jez. w pow. wendeńskim Inflant, par. Kolzenau. Ilsenberg niem. , dobra w Kurlandyi, pow. zelburski, par. Nerft. Ilsensee niem. , dobra, pow. iłłukszciański w Kurlandyi, par. dyneburska. liski młyn, nad Prosną, pow. odolanowski, 3 dm. , 28 mk. , należy do wsi Kania. Ilskie, os. , nad rz. Prosną, pow. kaliski, gm. Ostrów kaliski, par. Giżyce. W 1827 r. była osadą rządową i miała 1 dom, 10 mk. , obecnie zaś 1 dom, 8 mk. Ilsta, szczyt, ob. Fatra, t. II, 375. Ilsza, ob. Ilia. Ilszedos, jez. , ob. Garpaliszki. Ilszna, rz. , ob. Lśna. Iluki, wś, pow. wiłkomierski, gm. uciańska. Ilwa, niem. Halbau, mko na Szląsku, okr. reg. lignicki, pow. żegański, na lew. brz. rz. Czornej Tschirne na b. granicy Górnych Łużyc. Ilza, nazwa Iłży w wielu dokumentach. Ilzymberk, po łotew. Ilzenberg s, wś pow. rzeżyckim, par. berzygalskiej, as cerkiewką prawosławną, własność M. Butwiłowskiego. Iłany, dobra, pow. nowoaleksandrowski, własność Symonowiczów. Iława, dobra, pow. wilejski, b. dziedzictwo Okuszków. Iława i Iława pruska, ob. Iławka i Iłowo. Iława, niem. Deutsch Eilau, miasto, powiat suski, na półwyspie jeziora wielkiego Jezierzyce GeserichSee położone, z lądem połączone 330 stóp długim mostem, o 69 kil. od Malborga, o 81 od Mławy, o 94 od Torunia. Rzeczka Iławka z jeziora tu wypływająca także miasto po jednej stronie okala. Otoczenie I. wogóle powabne, przeważnie lesiste. Naprzeciwko i blisko miasta leży w jeziorze wyspa Wielka Żuława Gr. Werder, na której jest szlach. folwark. R. 1868 liczyło miasto ludności 3000 r. 1816 było tylko 1570, obecnie około 5000, budyn. 450, dm. 224 obszaru mr. 8469. W miejscu znajdują się 2 kościoły, katol i luterski, synagoga, szkoła luterska miejska, szkoła elementarna katol. Jest sąd obwodowy Amtsgericht, magistrat, urząd pocztowy, stacya nieco odległa krzyżujących się tu kol. żel. toruńskowystruckiej i malborskomławskiej, urząd wyższy celny, stacya telegr. , apteka, doktor. R. 1858 stał tu oddawna oddział ułanów. Jest fabryka świec, octu, dystylarnie itd. Kupców liczono r. 1850 większych 30, mniejszych 25, piekarzy 6, młynarzów 2, rzeźników 7, garb, 3, szewców 36, kuśnierzy 2, siodlarzy 5, introligator 1, fabr. sukna 1, tkaczów 2, krawców 12, stolarzy 13, stelmachów 2, tokarzów 3, zegarm. 2, kowali 3, ślósarzy 6, zdunów 11, szklarzów 2, grzebieniarz 1, malarz 1, farbiarzy 2 itd. Odkąd zbudowano tu nowszym czasem koleje żel. i kanałem mazurskim Oberländischmasuri soher Kanal Jezierzyce połączono z Gdańskiem i Elblągiem, miasto znacznie, się ożywiło. Trakt bity do niedawna tylko wiódł z I. do Susza i Kwidzyna. Obecnie więcej ich zapewne wybudują. Targi odbywają się na bydło i konie 4 razy, kramne także 4 razy, na len i płótno 3 razy. Szczegółów z historyi prawie żadnych nie wiemy, głównie z tej przyczyny, że wszelkie papiery i akta zgorzały wraz z miastem r. 1706. Założone zostało za krzyżaków r. 1305 Weber, Preussen vor 500 Jahren, przyłączone było do komturyi ostródzkiej, wójtów nie miewało. Zamek jednak znajdował się tu z kaplicą, jak niektórzy donoszą. Ludność jest tu prawie tylko niemiecka wyjąwszy katol. i zlutrzona. Katolicy dłużej niż 3 wieki nie mieli nabożeństwa. Pomimo to utrzymali się choć nie zbyt licznie, r. 1868 było ich 304. Nowy parafialny kościół stanął tu dopiero okoła r. 1860 za teraźniejszego biskupa chełmskiego Jana Machwicza. Wyjmujemy o kośc. , co podaje dyecez. szematyzm. Parafia Iława ma dusz 728; kościół tytułu Niepokal. Poczęcia. N. M. P. , patronatu biskupiego, erygowany 24 grudnia 1860, konsekrowany 31 mają 1860 r. Proboszcz Michał Czapiewski od roku 1866. Parafia utrzymuje się głównie kosztem stowarzyszenia dyecezal. św. Wojciecha i św. Bonifacego. Wsie parafialne są bardzo liczne przyłączone, jako np. Iława, Prasneta Alte Hütte, Borek, Karłowe Carlau, Dąbrowo, Dół, Frejdyki, Nowe Wybudowanie Freudenthal, Frednowo, Gardzień, Gardzieński młyn, Jezierzyce, Gromoty, Zielona karczma Grünkrug, Ławice Hausdorf, Ławicki młyn, Mały bór, Jażdźówki, Karaś, Karpendorf, Kalitki, Ilsa Ilsa Ilse Fun Ilsenberg Ilsensee Ilskie Ilsta Ilsza Ilszedos Ilszna Iluk Ilwa Ilza Ilzymberk Iłany Iława