ny w Warszawie 1597 r. Ojciec jego miał spór z Kalinowskim i umarł z pobicia przez sługi pańskie. Semen pomścił się później, pustosząc kalinowski zamek i włości. Szajnocha Dwa lata dziejów naszych t. I, str. 71. . Obwarowane niegdyś miasto miało zamek, lecz ten Turcy zniszczyli. Ślady starych murów obronnych opierają się końcami o bieg rzeki. Na polu omem Mogiłki są ślady kurhanów. Wykopywano tu dawniej piękne ozdoby bronzowe. Miasto używa pieczęci z 3 wieżami i z 3 gęsiami na szczytach. Rycinę przedstawiającą widok H. i krótki opis miasta podał W. Chłopicki w Wieńcu z r. 1872 nr. 48. Powiat husiatyński leży na granicy rossyjskiej, między 48 53 30 a 49 18 płn. szerokości i między 43 25 30 a 43 53 wsch. dług. od zach. Na płn. sąsiaduje z pow. skałackim i trembowelskim, na zachód z trembowelskim i czortkowskim, na płd. z powiatem borszczowskim a na wschód z pow. kamienieckim w gub. podolskiejGraniczna linia między pow. skałackim idzie od Zbrucza w prostym kierunku na zachód przez Bereźnik 326 m. , przerzyna Gniłę między Dubkowcami a Pustołówką, opada do 323 i 296 m. , potem wznosi się do 322 m. , w Chłopówce skręca na płn. , w Laskowej dolinie opada do 304 m. , w Kluwińcach wznosi się do 348 m. , następnie skręca znowu na zachód, przerzyna potok Głodne stawy, wchodzi na potok Tarczę a skręcając na płd. idzie dalej jako granica od powiatu trembowelskiego. Dzieląc folwark Boguckiego od folw. Stadnia dochodzi 340 m. , skręca na płn, zachód i idzie w tym kierunku aż do Iwanówki 353 m. ; stąd zwraca się na płd, zachód, opada do 329 m. , skręca znowu na płn. zachód, opada do 310 m. a przybierając potem kierunek płd. zach. przerzyna w Mszańcu gościniec trembowelskohusiatyński i Łysą górę, zatacza się na płd. wschód, a od Waligóry 343 m. na płd. zachód, przerzyna jeszcze dwa razy ten sam gościniec, wbiega na potok Nakrasów i kończy się w miejscu jego ujścia do Seretu. Ta rozpoczyna się granica od powiatu czortkowskiego. Na przestrzeni 2 kil. tworzy ją Seret, potem zwraca się ona na płd. wschódidzie przez las Pantelichę, Kowalówkę 356 m, , przerzyna gościniec kopeczynieckoczort kowski 302 m. , potok Niczławę, skręca na płd. , opada do 294 i 271 m. , wznosi się znowu do 286 m. , przerzyna drugi raz Niczławę, przybiera kierunek wsch. i idąc przez Zawalikąt 301 m. kończy się wzgórzem Mogiłka. Tu rozpoczyna się granica od pow. borszczowskiego. Biegnie ona na płd. wschód aż do Zbrucza nie wznosząc się nigdzie po nad 306 m. a opadając w końcu do 264 m. Granicę wschodnią tworzy Zbrucz. Powiat leży na wyżynie podolskiej i należy do dorzecza Dniestru za pośrednictwem Seretu, Niczławy i Zbrucza. Seret tworzy na przestrzeni 2 kil. zach. granicę i przyjmuje od lew. brz. ze znaczniejszych dopływów w obrębie powiatu potok Nakrasów. Niczława powstaje na płn. zach. z kilku potoków, między którymi najważniejsze Strzałka i Kręciłów. W Kopeczyńcach łączą się te potoki a stąd płynie N. na płd. , w Hadyńkowcach opuszcza granice pow. i wchodzi do pow. czortkowskiego; następnie przerzyna króciutkim biegiem płd. zach. kończynę pow. husiatyń. skiego i wraca znowu do pow. czortkowskiego. Ze znaczniejszych dopływów przyjmuje ona w obrębie pow. od praw. brzegu pot. Żabi, od lewego Rudkę. Zbrucz płynie od płn. ku płd. i należy jako graniczna rzeka od wsi Postołowki na płn. do Kuciubińczyk na płd. , na przestrzeni 22 kil. w linii powietrznej do powiatu a przybiera liczne dopływy od praw. brzegu, z których najznaczniejsze potok Gniła z Tajną, Suchodół ze Słobódką, Kryweńkie i pot. Bosyrski. Gniła wchodzi do pow. od płn. z pow. skałackiego, płynie na płd. wschód przez Postołówkę, Rakówkąt, Horodnicę, Liczkowce i Trybuchowce, tworząc liczne małe stawy i zabierając dopływy, z których najważniejszy Tajna. Ten płynie od płn. zach. z Iwanówki w pow. trembowelskimj przez Hawiłów mały i wielki, Chorostków, Chłopówkę, Celejów, Myszkowce, Niżborg stary, Samołuskowce a w Liczkowcach wpada do Gniły. Suchodół powstaje z kilku potoków płynących od płn. zach. , między którymi Dworzyska i Rudka najznacznięjsze. W Sidorowie przyjmuje on od pr. brz. Słobódkę i płynąc na płd. wschód uchodzi do Zbrucza. Pod względem układu pionowego nosi pow. wybitne cechy wyżyny podolskiej. Powierzchnię żłobią jary potoków i dzielą na liczne części. Znaczniejsze wyniosłości znajdują się w zach. stronie, jak np. Łysa góra w Mszańcu ze szczytem 360 m. wysokim. Las Zaryzy ze szczytem t, n. 372 m. wys. i drugim dochodzącym 381 m. , Domado 363 m. w Jabłonowie. W stronie płn. wsch. między Gniłą a Zbruczem wznoszą się jeszcze wyższe wzgórza, a mianowicie las Bohul ze szczytem t. n. 413 m. i drugim 423 m. wys. , najwyższym punktem w powiecie. Inne wyniosłości są mniej znaczne, od 300 do 350 m. , niektóre opadają poniżej 300 m. Doliny opadają w niektórych miejscach znacznie, najniżej nad Zbruczem 224 m. na płn. a 202 m. na płd. . Przeważna ich część wznosi się od 260 do 280 m. Obszar pow. zajmuje 90295 kil. kw. 16 40 mil kw. . Gmin jest w powiecie 55, obszarów dworskich 53, przełożeństw obszarowych 26, a więc jednostek administracyjnych 81. Gmin katastralnych 51. Między gminami są 4 miejskie miasto Husiatyn z obszarem dworskim i miasteczka Chorostków, Kopeczyńce, Probużna, wszystkie z obsz. dwor. ; a 51 wiejskich;

Husiatyn