laty w letniej porze przyjeżdżała trupa z Żytomierza z baletem, grywano utwory Fredry i balet Wesele w Ojcowie. Do r. 1830 były w H. dwie pensye żeńskie, jedna utrzymywał p. Lens a drugą p. Temery. R. 1861 St. Krzyżanowski wydał V. H. pismo zbiorowe p. t. Równianka. St. poczt. 1ej klasy H. leży na dawnym trakcie pocztowym z Kamieńca Podolskiego do Chersonu, między Lehezynem 25 wiorst a Iwangrodem 31 w. w gub. podol. , gdzie st. poczt. zniesiona. Opis H. w Tyg. ill. 1869 nr. 79 i w Kłosach t. 15. Powiat humański gub. kijowskiej zajmuje płd. część tej gubernii, graniczy na płn. z lipowieckim i taraszczańskim, na wschód ze zwinigródzkim, i oddziela się rzeką Siniuchą od gub. chersońskiej; od płd. i zachodu otoczony gub. podolską. Rozległości ma 3785 w. kw. Utworzony 1797 r. , połączony 1799 ze zwinigródzkim, 1805 przywrócony. Według Stołpiańskiego na 344250 dzies. rozl. miał 219160 roli or. , 69400 łąk, 26100 lasów i krzewów, 9450 pod wygonami, 5540 błót, 14609 pod wodą i osadami. R. 1864 miał 14204 koni, 56212 bydła, 101462 owiec zwyczajnych, 12444 cienkowełnistych 28423 świń, 1753 kóz. Według statystyki 1846 r. na 100 korcy zasiewu wypada 26. 5 żyta, 19. 3 pszenicy, 20 owsa, 4 hreczki, 18, 6 jęczmienia, 10. 5 prosa, 1 grochu. Cukrowni 1866 r. było 4. R. 1860 na 165008 ludn. było 83385 męż. , 81623 kob. W r 1864 było 179737 mk, w tom 158166 prawosł. , 38 raskolników, 3881 katol, 40 ewang. , 17511 izr. Według kalendarza Hurlanda 20377 izr. t. j. 9971 męż. , 10406 kob. Powiat dzieli się na 3 okręgi adm. . stany. Ma 30 gmin wiejskich, 108 starostw. R. 1847 posiadał 1 miasto, 7 miasteczek 131 siół, 16 wsi. Główne zajęcie mieszkańców stanowi rolnictwo. Znacznie też rozwinięte hodowla bydła, pszczelnictwo, sadownictwo i ogrodnictwo. Zbywające zboże idzie do Odessy. Powierzchnia powiatu płaska, poprzerzynana rzekami, strugami, jarami, w okrainach płn. i zach. są wzgórza. Jeziór niema, są tylko stawy rzeczne. Błot także niewiele. Rzeki na leżą do bobowego dorzecza. Główne Tykicz górny, Siniucha, Jatrań, Umanka, Konielka. Gleba powiatu czarnoziem. Lasy liściaste, Znakomite łąki stepowe. Marszałkami szlachty tego powiatu byli Karol Gruszecki h. Lubicz, Henr. hr. Rzewuski h. Krzywda, Jan Stachowski h. Ogończyk, Stan. Szołczyski h. Topór, Dyon. Rajski h. Jelita, Flor. Różycki h. Poraj i Józef Sawicki h. Lubicz; Najważniejsze miejscowości w pow. H. , Talne, Iwańki, Buki, Cybulów, Justyngródek, Monastyryszcze, Ochremowo. Pow. humański ma jedne tylko parafią katol. Humań. Dek. humański dyecezyi łuckożytomierskiej rozciąga się na pow. humański, kaniowski, taraszczański, część lipowieckiego i obejmuje 7 parafij Stawiszcze, Tetyjów, Bohusław, Koszowata, Humań, Piatyhory, Monastyryszcze. Wiernych liczy 8632. Por. Umań. Humańka, Umańka, rz. , ob. Humań. Humelmujża, po łotew. Umelmujża, wieś w pow. lucyńskim, par. sarkańskiej, własność Rodziewiczów, niegdyś znacznie większe dobra. Humencino, ob. Humięcino. Humenna, wś, pow. winnicki, par. Winnica, 60 dom, , mieszk. 356, w tej liczbie 18 jednodworców. Ziemi włośc. 474 dzies. , dworskiej 460 dzies. Cerkiew pod wezw. Kozmy i Damiana liczy 529 paraf. i 32 dzies. ziemi. Należała do Wyrzykowskich, dziś Gdowskiej. Humenniki, wś, pow radomyski, nad rzeką Myką, odl. o 10 w. od m. Korystyszowa, mk. 537 wyzn. prawosł. , cerkiew paraf. zbudowana w 1769 r. z cudownym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, do którego to obrazu w każdą pierwszą niedzielę miesiąca zbiera się dużo okolicznego prawosł. ludu na nabożeństwo. Ziemi 1647 dzies. . dość urodzajnej; zarząd gminny w tejże wsi, policyjny w m. Korystyszowie, własność Bohdanowicza. Humenów, wieś, pow. kałuski, 15, 2 kil. od Kałusza, przy gościńcu rządowym stryjskostanisławowskim; przestrzeń dwor. 525, włośc. 546; ludność gr. kat. 324 należących do parafii w Niegowicach, rzym kat. 10 należących do par. w Kałuszu. Szkoła niezorganizowana o 1 nauczycielu, należąca do rady szkolnej okręg. w Kałuszu. Właściciel większej pos. Franci szek Listowski. B. R. Humenowa, węg. Homonna, miasteczko w hr. ziemneńskiem Zemplin Węg. , nad rzeką Laborcą, stacya I węgierskogalicyjskiej kolei żelaznej, stacya pocztowa i telegraficzna, własność spadkobierców hrabiny Andrassy, kościół paraf. rzym. katol. , bóżnica, 2 zamki ze wspaniałemi ogrodami i wielu budynkami gospodarczemi, targi tygodniowe i kilka bardzo ożywionych jarmarków. W dawnych czasach kiedy tu jeszcze madjarów nie było, osiedlił się na tem miejscu książę Teodor Korjatowicz przybyły z Czerwonej Rusi. Po wygaśnięciu jego rodziny nadał 1360 r. król węg. Ludwik Humenową wraz z przyległościami 5 synom Jana Drugetha. Niewiadomo, który z potomków Drugethów wystawił zamek tutejszy; r. 1449 wpadł on w ręce husytów, 1473 zdobyło go wojsko polskie, któremu następnie wydarł król Maciej Korwin. Uciekając r. 1527 do Polski zwołał Jan Zapolya stany Górnych Węgier do Humenowy, do której w dwa lata poźniej powrócił z wojskiem polskiem. R. 1613 wprowadzono tu jezuitów a 1619 odbyła się w pobliżu silna utarczka między Jerzym Drugethem a Jerzym Rakoczym; 1644 zdobył Jerzy Rakoczy zamek i całą okolicę, później znów Eme Humańka Humencino Humańka Humelmujża Humenna Humenniki Humenów Humenowa