błonia, regularne zakroje dolin piaszczystych, wszystko to się wdzięcznie grupuje. H. jest od Wielbownego spławnym, tam rok rocznie drzewa sosnowego i dębowego składają mniej więcej na 200000 rs. i z wiosną mnóstwo flisaków swoje stąd prowadzi gąski gąska jest to 10 sztuk związanych belek. W rzece Horyniu poławiają się ryby szczupak, lin, okoń, karp, leszcz, krasnopióra, sum, miętus i sandacz. Dawni naturaliści piszą nawet o perłach w H. pod Ostrogiem poławianych, o których Rzączyński, pracowity zbieracz wieści, słyszał ą potem je na swoje oczy widział, ale bardzo, nie wielkie. Tenże naturalista chwali się rogiem jednorożca wykopanym pod Bohkrynem, pod Żelinem i gajem Chodaki nad H. ; a wiemy jak dziwnie cudowne własności przypisywali mu dawniejsi empirycy. Samo zwierze jak wiemy było godłem i symbolem czystości i w historyi nauki chrześciańskiej wyobrażenie jego często napotykamy. .. Ogromny róg jednorożca zachowywano długo w skarbcu koronnym w Krakowie. Brzegami Horynia jadąc od wsi Cepcewicz niedal. mtka Bereźnicy napotyka się znaczna ilość hurhanów. Miejscowo podania nic o nich stanowczego nie mówią; wieku ich jednakże dowodzą ogromne porosłe na wierzchołkach sosny. .. zdaje się rzeczą pewną, że świeższe z tych mogił są zabytkiem wojen i rzezi kozackich za Jana Kazim. Horyń w zawieszeniach broni i czasowych układach służył za granicę której kozacy nie przekraczali, i mogiły niektóre mogą być śladem pierwszych napadów i bitw po przejściu tej rzeki, a znajdowane częściej nad inne pieniążki Jana Kazim, zdają się to potwierdzać. W historyi żeglugi po Horyniu jest fakt świadczący o usiłowaniu przyniesienia pożytku krajowi. Chcemy ta mówić o śluzach zbudowanych w 1810 roku przez inżyniera Matuszyńskiego pod Tuczynem, Aleksandryą i Koźlinem, kosztem posiadaczy tych majątków Walewskiego, Lubomirskiego i Steckiego. Śluzy te, miały na celu podnieść powierzchnią wód od H. aż do Ostroga, a przez to ułatwić żeglugę na rzece, zbyt miałkiej w okolicach miejsc wspomnionych. Prócz tego woda przez śluzy wstrzymana, dozwoliła właścicielom pobudować młyny, tartaki, zapewniające znaczny dochód, a tak przedsięwzięcie uwieńczone zostało podwójnym skutkiem, podwójną korzyścią. W roku 1812 śluzy przeszły w zawiadywanie skarbu, kosztem którego były utrzymywane. W 1839 r. podczas wiosennej powodzi, śluzy wiele ucierpiały, w skutek tego inżynier PowałaSzwejkowski, po opatrzeniu należytem uszkodzeń, zrobił plan poprawienia i przerobienia po części budowli, co i dokonanem zostało w latach 1842 i 1843. Odtąd budowle te kilkakrotnie ucierpiały od powodzi, szczególniej w latach 1845 i 1846 i kilkakrot nie były poprawiane. I chociaż w r. 1854 zo stały jeszcze wysmolone, jednak nie mogąc się dłużej oprzeć niszczącemu wpływowi czasu i wilgoci, groziły lada chwila upadkiem, a przynajmniej nie odpowiadały już swojemu przeznaczeniu. W skutek tego śluza w Alekrandryi została rozebrana jeszcze w 1857 r. , a w Tuczynie i Koźlinie 1858. Na H. od wsi Tomachowa do ujścia liczą pięćdziesiąt kilka młynówpływaków, oprócz tego kilka tartaków i sukienni. Stałych przystani na tej rze ce jak i na innych wołyńskich rzekach nie ma, gdyż miejsca do wiązania tratew obierają się coraz inne, jak tylko się las w okolicy wytrze bi, a do tego już się stosują i transporta zbożo we. W 1859 r. po H. przeszło 1 barka, 2 berlinki, 2 łodzie i 586 tratew naładowanych psze nicą, żytem, jęczmieniem, owsem, grochem, ja głami i klepką, których wartość wraz z ceną materyałów leśnych wynosiła 108, 485 rsr. W streszczeniu można skreślić bieg rzeki H. Horynka, Peredmirka, Wiśniowiec, Borsuki ogromny staw, kilka tysięcy morgów prze strzeni. Niegdyś co lat trzy spust dla ułatwie nia połowu ryb, który przynosił właścicielowi dochodu 100, 000 złp. , Jampol, Lachowce, Kor nica, Michnów, Kłębowka, Zasław, Michla, Sławuta, Ostrog, Tuczyn, Aleksandrya, Deroźna, Bereźce, Dąbrowica, Wysock. Na gra nicy pow. pińskiego i mozyrskiego do Prypeci uchodzi H. dwiema odnogami zachodnią t. zw. Wietlicą około 20 w. dł. i wschodnią około 28 w. długą, t. zw. Nieprawdą, o 20 w. od pierw szej w pow. mozyrskim. Długość H. obliczają od 700 do 830 w. Dopływy H. są Świętocha, Wilica, Słucz, Horynka, Żyrak, Berezówka, Ustya, Stubło, Ościanica, Zbytenka, Troacianka. Z. Róż. Horyńgród, mko nad Horyniem, pow. rówieński. Założone przez ks. Sołomereckich p. n. Krupy, należało później do Radziwiłłów, a w końcu do Świętopełków Czetwertyńskich. Z tych ks. Gabryel Ferdynand uzyskał przywilej królewski 1777 r. na przezwanie mka Horyngrodem, prawo magdeburskie, jarmarki itd. Jest tu kaplica katol. paraf. Tuczyn, dawniej osobna parafia dek. rówieńskiego z kaplicami w Horbakowie i Raśnikach. H. jest obecnie własnością ks. Heliodora Czetwertyńskiego. Horynicze 1. , wś, pow. piński, 3 okr. policyjny, gm. Chojno, mieszk. 93, własność Łapickiego. 2. H. , wioska w pow. kijowskim, o 3 w. od miasteczka Białogródki, nad rzeką Irpeniem. Mieszk. 426, ziemi 1826 dz. , pierwszorzędny czarnoziem; o dwie wiorsty oddalona od szosy kijowskobrzeskiej. Dawniej należała do książąt Szujskich, dziś do Sokołowskich. Znajdują się tu gorzelnia, browar, szkółka, cerkiew paraf. , zbudowana w 1748 r. Horyńgród Horyńgród Horynicze