rowy na 10000 rs. Kiedy Hajsyn założony i przez kogo, niewiadomo. Pierwotnie należał do starostwa bracławskiego i według lustracyi z 1615 roku posesorką jego była ks. Jadwiga Rożyńska Odrzywolska, a mąż jej pierwszy Swierski jak się wyraża taż lustracya za przywilejem królewskim od lat 15 je zasadził. Czy więc to znaczyło założenie Hajsyna, ozy też odbudowanie, co jest prawdopodobniejsze przy ciągłych najazdach tatarskich, niewiadomo. Miał wtedy Hajsyn młyn o 2 kołach, kotłów gorzałczanych 30, browar pański, w którym wolno było wszystkim piwo warzyć i miód sycić za opłatą od kotła 6 gr. Baliński. Następnie spotykamy przywilej Zygmunta III z d. 16 listopada 1621 r. , w którym uznając zasługi wojenno Jana Dzierżka rotmistrza, nadaje mu do ostatnich dni jego życia Hajsyn z wszelkiemi przynależyteściami, pod obowiązkiem wnoszenia corocznie do skarbu 1 4 części dochodu ks. metr. 167 s. 97. Również i Jan Kazimierz, wynagradzając zasługi wojenne Maksyma Bułyhy setnika ziatkowskiego Ziatkowce miasteczko w hajsyńskim powiecie wyraża się w przywileju z dnia 8 czerwca 1659 roku Chętnieśmy się skłonili, aby szlachetnemu Maksymowi Bułzie, posłowi pułku humańskiego, doświadczonemu wojsk naszych W. X. ruskiego i zaporoskiego żołnierzowi, cnotą, męztwem, odwagą i należytą ku nam i Rzpltej wiarą dobrze w różnych wojennych krwawych ekspedycyach, doświadczonemu żołnierzowi, łaskę naszą oświadczyliśmy. Co tym prędzej czynimy, im bardziej znamienite jego po te niespokojne i burzliwe czasy zasługi uważamy, tak bowiem życzliwością swoją, męztwem i odwagą obowiązał nasz majestat ku sobie, że mu tylko dobrze czynić w podanych okazyach możemy. Skłaniamy się do prośby jego i do wniesionej za nim do nas Wgo Jana Wyhowskiegc wojewody kijowskiego, generalnego wojsk naszych W. X. ruskiego i zaporoskiego hetmana, instancyi i zaraz umyśliliśmy mu miasteczko nasze Haysin, nad rz. Sobem leżące, prawem wiecznomdziedzicznem, małżonce i potomkom jego, tak męzkiej jak i białogłowskiej płci dać i konferować; jakoż niniejszym przywilejem dajemy i konferujemy, które dobra szlachetny Maksym Bułzą Bułyha i potomkowie jego obojej płci, mieć, trzymać, używać na potomne czasy, zamieniać, darować i przedać według woli swojej bezpiecznie może i mogą. Tenże Bułyha otrzymał nobilitacyą na sejmie w roku 1659 Volumina legum a następnie po śmierci Hohola dowodził pułkiem w milicyi kozackiej, urządzonej dla utrzymania w kraju porządku, musiał dobrze zasłużyć się krajowi, kiedy szlachta kijowska w 1687 r. zanosiła instancye do króla i Rzpltej o nagrodę dla niego laudum wojew. kijowskiego. Jak długo Bułyha władał Hajsynem niewiadomo; Baliński utrzymuje, że przyjął on udział we wszczętych wkrótce buntach kozackich i zato Hajsyn został mu odebrany i przyłączony do dóbr królewskich. Piotr Sudymuntowicz Czeczel ststa kislacki, wyjednał u Augusta III przywilej pod d. 9 stycznia 1745 r. na zaprowadzenie w Hajsynie, leżącem w ststwie kiślackiem jarmarków w 1 niedzielę po W. nocy, św. Janie Chrz. , 4 w. Michale i N. roku, każdy po tygodniu trwać mający. Miasto musiało się znacznie podnieść, gdyż wkrótce utworzone zostało oddzielne starostwo hajsyńskie wraz z wsiami Kiślakiem, Karbówką, Szura i Mytlińcami. Starostwo to 23 września 1789 r. nadane zostało prawem emfiteutycznem na lat 50 Antoniemu Ledóchowskiemu z opłatą kwarty, a przez niego w tymże roku ustąpione Szczęsnemu Potockiemu generałowi artyl. koronnej. Według lustracyi z tegoż roku kwarty płaciło do skarbu Rzpltej 22, 961 zł. 26 gr. ; miasteczko posiadało zameczek nad Sobem, z 3 stron wałem i dębowemi palisadami opatrzony, w rynku ratusz nowy, cerkiew uniacką św. Mikołaja drewnianą, domow w mieście 81, na przedmieściu 183. Po śmierci Szczęsnego Potockiego dotrzymywał dzierżawy syn jego Jarosław, a 1819 roku nadane zostało na lat 4 generałowi Bekensdorfowi z opłatą kwarty 3393 rs. Jedna wioseczka a raczej futor Karbówka, wydzielona została za przywilejem królewskim szambelanowi Janowi Grudzińskiemu na lat 50 z opłatą kwarty 9 rs. Powiat lajsyński graniczy na północ z pow. bracławskim i gub. kijowską, na zachód z pow. olhopolskim i bracławskim, na południe z pow. olhopolskim i bałckim, na wschód z gub. kijowską. Powiat ten w ogólności jest dosyć równy, grunt ma suchy, od zachodu więcej jest lasu, na wschód zaś położenie więcej stepowe i bezleśne. Ziemia czarna urodzajna, miejscami tylko glinkowata a nad Bohem piaszczysta. Rz. Boh przechodzi przez zachodnią część powiatu i przyjmuje w jego granicach 1 Sob, zaczynającą się w gub. kijowskiej, w pow. lipowieckim, pod wsią Sławną; wpada do Bohu pod m. Ładyżynem, przyjmuje a rz. Białkę wypływającą także z gub. kijowskiej i wpadającą pod wsią Rachnami Sobowemi; b Kunkę wpadającą pod m. Kunką. Z prawej strony wpada do Sobu a Soroka płynie granicą pow. hajsyńskiego, wpada do Sobu w kijowskiej gubernii; b Worbicz płynie przez pow. hajsyński, wpada pod wsią Huńczą; o Kiblicz zaczyna się koło wsi Mytkowa, wpada do S. w Maryanówce, 2 Sielnica zaczyna się w pow. bracławskim, wpada do B. w powiecie hajsyńskim pod m. Ładyżynem. 3 Udycz zaczyna się w pow. humańskim, wpada do B. w pow, hajsyńskim około wsi Chmarówki. Pomniejsze jeszcze rzeczki i strumyki Teplik,

Hajna