towe nad rz. Molnicą, leży w gub. warszaw1 skiej, pod 51 51 6 szerokości i 38 33 2 długości geograf. , przy szosie z Warszawy do Krakowa, w odległości 42 wiorst od Warszawy. Posiada kościół par. murowany, szpital na 20 łóżek zbudowany w 1857 r. , szkołę początkową, sąd pokoju okręgu V należący do zjazdu sędziów w Warszawie, zarząd powiatowy, urząd miejski, dom schronienia dla starców i kalek, towarzystwo wkładowe zaliczkowe założone w 1873 r. . Z zakładów fabrycznych istnieją tu garbarnia z produkcyą na 2450 rs. rocznie, mydlamia za 416 rs. , 2 olejarnie za 370 rs. i 2 cegielnie za 670 rs. rocznie wyrabiające. Ludność G. wynosiła w 1810 r. 600 dusz 150 żydów, w 1827 r. było tu 120 dm. 11601 mk. , w 1861 r. liczono 142 dm. 20 murów. i 2586 mk. w tej liczbie 1790 zyd. . W 1877 r. liczono tu 4413 mk. 2209 męż. ij 2204 kob. . Dochód kasy miejskiej wynosił 7593 rs. , wydatki zaś 8200 rs. Jestto osada bardzo starożytna. Sama nazwa wskazuje że początkiem jej był gród, mieszczący się zapewne na górze, na której stoi kościół. Poblizka wieś Grodzka wola świadczy, iż jeszcze około XIV w. utrzymywała się pierwotna nazwa osady Grodziec, która przeszła następnie na dzisiejszy Grójec. Już w 1241 r. istniał tu kościół parafialny drewniany, wzniesiony za pewne w obrębie dawnego grodu. W XV wie ku jeden z książąt mazowieckich wzniósł tu murowaną świątynię, której zewnętrzne mury przechowały dotąd pierwotną postać. Wnętrze całe uległo wielu zmianom, dach został zniżo ny, jedna tylko chrzcielnica z 1482 r. prze chowała się dotąd. G. został miastem na mo cy przywileju Janusza starszego ks. warszaw skiego z 1419 r. i otrzymał prawo chełmiń skie z przywilejami jakie miały inne miasta mazowieckie łaźnia, postrzygalnia, waga, wol ność od cła. Bolesław Mazowiecki nadał w 1447 miastu łąkę zwaną Błonie, za ogrodem książęcym położoną. Zygmunt I i Zygmunt August obdarzyli G. licznymi przywilejami na targi, jarmarki, mostowe na rz. Molnicy, opłatę brukowego, skład kamieni młyńskich itp. Dzięki tym nadaniom i innym przyjaz nym warunkom G. rozwijał się pomyślnie w XV i XVI wieku. Wzniesiono okazały ratusz, ulice brukowane; lustraeya z 1564 r. wyka suje 210 domów i wylicza długi szeregf rze mieślników. Piwa grójeckie cieszyły się sze rokim rozgłosem a wyrabiane tu struny mu zyczne rozchodziły się i do sąsiednich krajów jak o tem świadczy Święcicki Kwartalnik Kłosów str. 105. Przy kościele parafial nym w 1616 r. było dziesięciu księży. Tu urodził się wielki kaznodzieja polski Piotr Skar ga; dotąd jeszcze folwarczek należący do jego rodziców zachował nazwę Skargowszczyzny lub Skargowa. Pamiętając o swojem rodzinnem mieście zapisał mu fundusz na utrzymywanie 20 ubogich. Wzrost poblizkiej Warszawy oddziałał niekorzystnie na pomyślny rozwój G. a wojny szwedzkie zniszczyły do reszty miasto i zatarły ślady dawnego dobrobytu. Zniszczał wtedy od ognia okazały ratusz, postrzygalnia i domy mieszczan tak, że pozostało zaledwie 16 domów. W 1765 r. liczono tu ledwo 35 domów. Dopiero za czasów królestwa polskiego połączenie G. z Warszawą i innemi miastami przez drogi bite skoncentrowało tu handel zbożowy dość żyznej okolicy. Utworzenie powiatu grójeckiego i pomieszczenie w G. władz powiatowych od 1867 r. a wreszcie przyłączenie po w. górnokalwaryjskiego w 1879 r. przyczyniło się wielce do wzrostu ludności, zamożności i rozwoju handlu w mieście. Utworzenie towarzystwa wkładowozaliczkowego w 1873 r. 173 członków świadczy o rozbudzeniu się pewnego życia śród samego mieszczaństwa. R. 1881 obywatele po w. grójeckiego a głównie ks. J. T. Lubomirski M. Bersohn powzięli zamiar założenia w G. szkoły rzemieślniczej. Opis i widoki G. podał I Tyg. Illustr. z 1867 r. t. XV str. 16. Par. IG. dek. grójeckiego liczy 2190 dusz. Dekanat grójecki archidyec, warszawskiej, składa się z 18 parafij Belsk, Błędów, Boglewice, Goszczyn ob. , Grójec, Jasieniec, Jeziorka, Lewiczyn, Lipie, Łęczeszyce, Michałowice, Mogielnica, Promna, Przybyszów, Rembertów, Tarczyn, Wilków i Worów, poł. w pow. grójec. Powiat grójecki gub, warszawskiej, utworzony w 1866 r. z części dawnego warszawskiego powiatu, a w 1879 rozszerzony znacznie przez połączenie z pow. górnokalwaryjskim ob. Góra Kalwarya, graniczy od północy z pow. warszawskim, od płn. zachodu z błońskim, od zachodu z częścią skierniewickiego i rawskim, od południa rzeka Pilica oddziela go od pow. radomskiego i kozienickiego gub. radomskiej, a od wschodu Wisła oddziela od pow. nowomiźskiego i garwolińskiego. Ogólny obszar pow. wynosi 30, 31 mil kw. Brzegiem Wisły i Pilicy ciągną się niziny, stanowiące dość szerokie doliny tych rzek, a mianowicie na przestrzeni od Tomczyc do Przybyszowa i od Falęcic do Warki nad Pilicą, tudzież między Mniszewem i Konarami i około Czerska nad Wisłą. Wschodnia połowa powiatu, bliższa Wisły dawny powiat górnokalwaryjski, przedstawia obszar lesisty, wzniesiony średnio 350 stóp nad poziom morza i wznoszący się stopniowo ku południowi około Konar na 400 stóp. Granicę zachodnią tego obszaru stanowi rzeczka Jeziorna. Druga połowa zachodnia przedstawia równinę z glebą przeważnie lekką, piaszczystą; lasy tu wyniszczone drobne rzeczki, nie mając ni zasobów wody, ni należytego spadku, leniwo Gro. podążają do Pilicy i Jeziorny. Co do lasów to w 1880 r. znajdowało się w powiecie 25, 846 mr. lasów prywat, nieurządzonyeh, 9, 594 mr. lasów prywat, urządzonych, 3, 819 zasianych po wycięciu, 8, 446 nie zadrzewianych, 1, 536 oddanych amp; serwituty włościanom, 167 włościańskich dawnych, 5, 001 sadów dworskich, 398 włość, sadów, 37 mr. sadów w osadach. Rolnictwo dla ubóstwa gleby i braku dobrych dróg nie może się pomyślnie rozwijać mimo bliskości Warszawy i położenia między Wisłą a linią drogi żel. warsz. wied. Żyto, owies i kartofle stanowią główne produkta rolne. Łąki obszerne nad Wisłą i Pilicą sprzyjają hodowli inwentarza. W 1876 r. wysiano na obszarze obecnego powiatu 4, 495 czetwierti pszenicy, zebrano zaś 33, 750 czetw. , żyta wysiano 29, 690 czetw. , zebrano 143, 651 czetw. ; owsa wysiano 30, 296 czetw. , zobrano 135, 530; jęczmienia wysiano 2014 czetw. , zebrano 8312; gryki wysiano 1781 czetw. , zebrano 7343; innych zbóż wysiano 1683 czetw. , zebrano 8196; kartofli wysadzono 88, 000 czetw. , zebrano 490, 763 czetw. Przemysł fabryczny przedstawia się bardzo ubogo, a mianowicie w 1877 r. istniała tu 1 cukrownia zatrudniająca 320 ludzi i produkująca za 400000rs. Czersk, 9 gorzelni z produkcyą na 109205 rs. , 5 browarów z produkcyą na 37500 rs. , 159 młynów przerabiających za 487935 rs. , 3 garbarnie za 3000 rs. , 1 krochmalnia za 3000 rs. , 1 cegielnia za 2500 rs. , 1 tartak za 12000 rs. , 1 octarnia za 1118 rs. , 1 olejarnia za 220 rs. największa ilość fabryk i najważniejsze cukrownia, wszystkie gorzelnie i główne obszary mieszczą się w zachodniej części powiatu dawniejszy pow. grójecki. 2. G. kępina lub G. starostwo, powiat grójecki, gm. Kobylin, par Grójec. Por. Goszczyn. 3. G. , inaczej Grójce wieś, pow. włocławski, gm. Pyszkowo, par. Boniewo. Ma kaplicę katolicką św. Krzyża, do filii w Zgłowiączce należącą. Dobra G. składają się z folwarku G. , Michałowo, nomenklatury Dębina i wsi amp; ., od Lubranca w. 7, od Kowala w. 7. Rozl. wynosi m. 793 folw. G. grunta orne i ogrody m. 309, łąk m. 84, pastw. m. 30, wody m. 45, lasn m. 130, zarośli m. 18, nieużytki i place m. 12, razem m. 628; bud. mur. 7, drew. 6. Folw. Michałowo grunta orne i ogrody m. 121, łąk m. 7, pastw. m. 9, lasu m. 26, nieużytki i place m. 2, razem m. 165, bud. drew. 5. Nomenklatura Dębina bud. drew. 4. Jezioro obszaru m. 43, pokłady torfu w niektórych miejscowościach. Wieś amp; . osad 32, z gruntem m. 43. 4. G. , kol. nad Wartą, pow. koniński, gm. Gosławice ob. , par. Morzysław. W 1827 r. było tu 11 dm. i 74 mk. Odl. 6 w. od Konina, liczy 424 mr. ziemi żytniej, 156 mk. Są tu obfite pokłady gliny, wyzyskiwane do cegielni. 5. G. mały, wś, pow. sieradzki, 6ro. 847 I gm. Złoczew, par. Uników, rozl. mr. 376, W tem gruntów dworskich mr. 185 niegdyś część dóbr Złoczewska Wieś, włość. mr. 191. Ludności katol 214. W r. 1827 było 135. 6. G. wielki, pow. sieradzki, gm. Złoczew, par. Uników, dobra donacyjne, rozległości ogólnej m, 1143, w tem gruntów dwór. m. 164, włość, m. 979. Ludności katol. dusz 307. W r. 1827 było dusz 327, dm. 50. 7. G. , wieś nad rz. Kamienną, pow. opatowski, gm. Bodzechów, par. Ćmielów ob. . W 1827 r. było tu 34 dm. , 316 mk. , obecnie liczy 54 dm. , 375 mk. , 633 mr. ziemi włość, i 1 mr. dworskiej. 8. G. lub Grujecy wieś i folw. , pow. przasnyski, gm. Ohojnowo, par. Węgra, nad rzeką Węgier ką położona. Od Przasnysza wiorst 7, od Mła wy 30 i pół, od Węgry 4, od szosy między Mławą i Przasnyszem wiorst 2 i pół. Domów j 20. Ludności 154 81 męż. , 73 kob. , wszyscy j katolicy. Przestrzeni zajmuje 484 mr. ; z tego gruntów włość. 63 morgi, drobnoszlacheckich 421. Gospodarstwo dobre, grunta w połowie piaszczyste, w połowie ciężkobielicowate; do wsi należy włóka lasu olszowego nad rzeką, łąki błotniste z pokładami torfu. R. 1827 by ło tu. 16 dm. , 120 mk. Br. Ch. y St. Ch. Grójec 1. lub Grodziec, wieś na prawym brzegu Soły, w pow. bialskim, w okolicy górzystej i lesistej, ma parafią rzym. kat. , dom przytułku dla 12 ubogich, założony w r. 1627, z kapitałem 4770 zł. wa. , szkołę ludową jednoklasową, i liczy 1185 mieszk. wyznania rz. kat. i 23 żydów. Ludność trudni się obok uprawy roli garncarstwem i wyrobami z glinki ogniotrwałej, która się tutaj znajduje. Kościół drewniany został zbudowany w r. 1671 pod wezw. św. Wawrzyńca, parafia dek. oświęcimskiego ma 1593 kat. , 27 izr. , 3 ewang. Akta są od r. 1680. Większa pos. wynosi 911 m. n. a. roli, 182 m. łąk i ogr. , 182 m. pastw. i 345 m. lasu; mniej. pos. 809 m. roli, 82 m. łąk i ogr. , 65 m. pastw, i 65 m. lasu. 2. G. , wieś w pow. chrzanowskim, należy do par. rz. kat. w Regulicach a urzędu poczt, w Alwerni, od której jest 3 kil. odległa i liczy 810 mieszk. Ta wieś ma kaplicę murowaną, w której się czasem msza św. odprawia, szkołę ludową 2klasową i kopalnię węgla kamiennego, łupkowego błyszczącego. Większa pos. Artur hr. Potocki wynosi 187 m. n. a. roli, 18 m. łąk i ogr. i 17 m. pastw. ; mniejsza pos. 529 m. roli, 45 m. łąk i ogr. i 94 m. pastw. Należał GL do klasztoru tenczyńskiego Lib. benef. II, 125. Grójec, wieś, pow. sredzki, 8 dm. , 75 mk. , wszyscy kat. , 21 analf. Kajbliższa poczta i st. kolei żel. Miłosław. Grójec, pustkowie pod Boronowem, powiat lubliniecki. Grójec, jez. , przepływa przezeń rzeka Obra ob. .

Grójec

Gro

6ro

Grójec