dzą z zach. kończyny pow. za pośrednictwem I Wiszni potoki Hnojence i Raków. Potok Hnojence wypływa w obrębie gminy Leśniowice, a po krótkim płn. zach. biegu opuszcza granice powiatu i w obrębie pow. jaworowskiego wpada do stawu jaworowskiego, utworzonego przez Szkło, dopływ Wiszni od pr. brz. Potok Raków bierze początek niedaleko Gródka, a mianowicie na zacłiód od przedmieścia Zastawskiego, płynie w kierunku zach. prawie przez Rratkowice i Rodatycze a następnie wchodzi w obręb pow. sądowowiszę oskiego i wpada w Sądowej Wiszni do Wiszni jako potok Struha. W obrębie pow. gródeckiego przyjmuje Raków od lew. brz. pot. Zamłynki, płynący w płd. zach. kończynie powiatu od płd. ku płn. przez Putiatycze, Dobrzany i Bar, a zasilony od pr. brz. znaczniejszym dopływem z Dolinian. Nad brzegami rzek i w pobliżu stawów ścielą się moczary, trzęsawiska, torfowiska i podmokłe łąki. Największych rozmiarów dochodzą Szerokie błota na płn. od stawu janowskiego po obu brzegach potoku Stawki; Na błotach nad Starą rzeką na półn. od Żornisk; Błota i Kwaśne łąki na płd. od Zielowa; Ługi na płn. od stawu malczyckiego; Mokrzec na południe od lYydrykówki. O stawach tak licznych w pow. gródeckim i sąsiednich pisze Siarczyński Poglądając na tę nizinę, którą mię1 dzy Janowem a Komarnem łączące się między j sobą przez Wereszycę stawy Janowski, Gródecki, Lubieński i Komarniański aż po Dniestr zalewają, uważając i te stawy, które od Lubaczowa, Wielkich Oczów, Krakowca i Jaworowa do tych dochodzą, i to mnóstwo rzek, które do nich swe wody wlewają, wątpić nie można, iż to są ślady dawnego wielkiego jeziora. Wody zalewające niegdyś całą Galicyą aż po Karpaty najdłużej zostać musiały w najobszerniejszej i najniższej kotlinie Galicji, która się między Sanem, Bugiem i Dniestrem rozciąga, a w której jeszcze w wieku XIV leżało wielkie jezioro, w karcie zbioru Ortelliusza lacus amadoca zwane. Ob. Rękopis w Bibl. Ossoliń. Nr. 1827, str. 131 i 132. Pod względem układu pionowego przedstawia się cały powiat jako kraina pagórkowata, poprzerzynana licznymi dolinami rzek i potoków. Przeważna część powiatu pochyla się za biegiem Wereszycy od płn. ku płd. , krawędź zaś zachodnia za biegiem dopływów Wiszni od wsch. ku zachodowi. Wzgórza wypełniające płn. wsch. część powiatu należy uważać jako płd. zach. kończynę Roztocza żółkiewskiego. Najwyższą ich część tworzy lesista wyniosłość, idąca od Maj łanu w kierunku płd. wsch. aż do Stawek. Prawie w połowie pasma tego wznosi się najwyższy szczyt pow. Buława 402 m. koło folwarku tej nazwy; na płn. zachód od Buławy dochodzi Kubyn 399 m. , w południowej zaś kończynie wyniosłości opada na płd. od Buławy Taborowa góra do 363 m. Na płn. od tego pasma wzbija się jeszcze na granicy powiatu, na płn. od Walddorfu Falkenberg do 398 m. , a na płn. od Majdanu opada Królowa góra do 357 m. Na wschód od tych wyniosłości znajdujemy na lewym brzegu potoku Stawki między Werechótką a Seredynemhorbem jeden szczyt 401 m. wysoki, a na płn. od niego opada znowu Filipów kąt do 366 m. Na płd. od Werechótki natrafiamy na wzgórza jeszcze niższe, jako to Ostry garb 356 m. , las Czarny Kamień ze szczytem 350 m. wysokim, a tylko góra Stradecka nad Wereszycą wznosi się 364 m. npm. W górze tej znajdują się obszerne pieczary, które służyły dawniej mieszkańcom za miejsce schronienia przed częstymi napadami Tatarów. Na lewym brzegu Starej rzeki rozłożyło się drugie pasmo wyniosłe, wchodzące tutaj z pow. lwowskiego. Idzie ono w kierunku płn. zach. a wznoszą się na niem następujące szczyty od płd. ku płn. Worotysko 376 m. na płn. od Jaśnisk, Ohryniówka 384 m. , Kamieńczysty garb 376 m. , Zielony garb 389 m. i Jęczmieniska. Na płd. opadają wszystkie te wyniosłości ku podmokłym dolinom Wereszycy, Starej rzeki i jej dopływów. Południowowschodnią część powiatu, rozłożoną na lew. brz. Wereszycy, uważać można jako zach. krawędź wyżyny podolskiej. Przez sam środek tego obszaru ciągnie się od Kamienobrodu w kierunku płd. wsch. ku granicy powiatu pasmo wyniosłe, prawie bezleśne w płn. swej części a lesiste w części płd. W paśmie tern rozróżniamy idąc od Cuniowa na płd. następujące wzgórza Za mamułami, ze szczytem 323 m. wysokim, z małym lasem Dąbrowę lipki na krańcu zach. i większym cokolwiek PowiteńI skim lasem szczyt 302 m. wysoki na krańcu wsch. Na płd. od tych wzgórzy dochodzi Gródecka góra 318 m. , a na płd. od niej bezleśne wzgórze Długi Hincz 320 m. na płn. od Kiernicy, podczas gdy na płd. od tej osady opada Łysa góra do 301 m. Na wschód od Długiego Hincza rozpoczyna się pasmo lesiste Lasem miejskim szczyt 312 m. . Dalsze części tego pasma są Stawczany 320 m. , las Stary Zapust 313 m. , Las Kalinowiec 314 m. , Melkiu 308 m. , Las Garby i Las Płoska 310 m. Całe to pasmo wzgórzyste opada na zachód ku dolinie Wereszycy i jej stawom poniżej 300 m. aż do 276, na wschód zaś ku Mokrzcowi i podmokłej dolinie potoku Stawisko również poniżej 300 m. aż do 286 m. Wschodnia krawędź powiatu, na wschód od Mokrzca i potoku Stawisko, wznosi się znowu miejscami ponad 300 m. las Husakówka 309 m. , w jednem zaś miejscu na płn. od Obroszyna dochodzi nawet Bukowina 335 m. Zachodnia połowa powiatu, I położona na prawym brzegu Wereszycy, stanowi część okolicy pagórkowatej, sięgającej ztąd aż po San na zachód. Najznaczniejsze wyniosłości znajdują sie na tej przestrzeni zuowu w połowie północnej. Na zachód od Wereszyc rozłożyło się wzgórze lesiste Wereszycą ze szczytem 375 m. wysokim; na płn. od Wereszyc las Maliszewski ze szczytem Paulus 382 m. między Wereszycami a Majdanem. Na płn. od lasu Maliszewskiego wznosi się najwyżej Wywszana 392 m. , na wsch. od niej Owsiana góra 375 m. , a dalej na wschód Popowa góra 352 m. . Na przestrzeni objętej od wsch. i płd. Wereszycą a od zach. dopływem Wereszycy, tworzącym stawy wolicki, dobrostański i białogórski, wznosi się najwyżej Fy dero w horb 383 m. na lesistem wzgórzu, położonem na płd. zach. od Janowa. Na płn. od tego szczytu opada Próchnik do 357 m. , na płn. zachód Wysoka góra do 363 m. , a na zach. leży las Jama ze szczytem 361 m, wysokim. Bardziej jeszcze opada ten obszar ku płd. Las Ałapinnad stawem dobrostańskim wznosi się naj wyższym swym punktem do 352 m. , na wsch. od niego dochodzi wzgórze Pod myszą górą tylko 344 m. Na wsch. od tego ostatniego wzgórza leży jeszcze Makarowa góra 361 m. wysoka, a ostatnie południowe kończyny tego obszaru opadają już do 322 m. , 311 m. Seredny horb, 305 m. i niżej. Wzdłuż zachodniej granicy powiatu rozłożyły się Na płn. od Jaryny las Dobrostany ze szczytem Dąbrowa, 350 m. wysokim. Na płd. odeń lesiste wzgórze Mur, ze szczytem 340 m. wys. a jeszcze dalej na płd. las Kirtina szczyt 341 m. . Ztąd począwszy opada poziom coraz bardziej ku dolinie Rakowa, a znaczniejsze wyniosłości znajdujemy tu jeszcze na płn. od Weissenberga 313 m. , na płd. od Hartfeldu 318 m. , na płn. od Rodatycz jeden szczyt 312 m. , drugi zaś, Średnia góra, już tylko 297 m. i na zach. od Rodatycz las Maloszów ze szczytem 269 m. wysokim. Na lewym brzegu Rakowa opada cały obszar jeszcze niżej. Najwyżej, do 313 m. , wznosi się tutaj góra Wołczuchy, na płd. od wsi tej nazwy. Na wsch. od niej opada Ćwiercka góra do 303 m. a góra Piwlanok do 290 m. ; na zach. zaś Pasiczeska góra do 288 m. Na płd. zachód, granicy powiatu wznosi się jeszcze BuLuka do 301 m. , a na płd. od Uherec niezabitowskich Złota góra do tejże samej wysokości. O geologicznych stosunkach powiatu zawierają nieco szczegółów rozprawy Tertiare Bildungen zwischen Lemberg und Gródek Jahrb. der k. k. geol. ReichsAnst. t. XI, 1860 i Ueber die geologische Aufnahme der Gegend von Lemberg und Gródek, insbesondere liber den; Loss dieser Gegend, von Tietze Yerliandl. der k. k. geol. ReichsAnst. 1881, Nr. 2, p. 27. Cenniejszych kopalin nie ma w powiecie. Są pokłady torfu, ale aż dotąd bardzo mało jeszI cze zbadane a gdzie niegdzie zaledwie n. p. koło Czerlan użytkowane. Wapna dostarcza powiat rocznie 40000 korcy. W Gródku, Bratkowicach i Lubieniu wielkim znajdują się zdroje siarczane. Najdawniej są znane i za najsku teczniejsze uchodzą zdroje w Lubieniu, gdzie też jest zakład kąpielowy. Roli ornej jest w powiecie 61. 887 mr. 13 964 przypada na obszar dworski, 47. 923 na włościan; łąk i ogrodów 21. 462 mr. 7. 228 obsz. dwór. , 14. 234 włość; pastw. 11. 322 mr. 3019 obsz. dwór. , 8303 włość; lasów 41. 198 mr. 39. 441 obsz. dwór. , 1757 włość. W południowej połowie powiatu jest gleba przeważnie żytnia; w stronie północnej na wschód trochę gleby żytniej, na zachód zaś przeważnie piaszczysta, a zwłaszcza koło Leśniowic, Dobrostan, Kamienobrodu, Czuniowa, Malczyc i wzdłuż granicy pow. jaworowskiego i żółkiewskiego. Najrozleglejsze pastwiska i łąki ścielą się dokoła Janowa, Domażyra, na płd. od Mszany; zaś na płd. od Gródka idą wąskim pasem przez Czerlany, Uherce, Zawidowice i Zaszkowice. Lasy najrozleglejsze znajdują się w płn. zach. stronie powiatu, na płn. zach. i na wsch. od Janowa, na wsch. od Lubienia wielkiego i na płn. od Zielowa. Zajmują one w ogólności 21. 020 hektarów, czyli 27 proc z całej powierzchni powiatu a na jednego mieszkańca przypada 0 4 hekt. Z roślin zasługuje na szczególną uwagę uprawa lnu, szczególnie w okolicy Gródka, i uprawa chmielu, prowadzona na większe rozmiary w Lubieniu wielkim i Zawidowicach. Liczba bydła w ogólności wynosiła w roku 1869 sztuk 49000, zatem przypadało 62 sztuk na kilometr kwadratowy, a sztuka na Tl mieszkańca. W szczególności było koni 11. 000, a więc 14 na kilom, kwadr, a sztuka na 5 mk. ; owiec 23000, zatem 29 na kil. kw. a sztuka na 2. 3 mk. ; bydła rogatego 5000, czyli 7 na kil. k w. a sztuka na 11 mk. ; świń 10000, a więc 12 na kil. kw. a sztuka na 5 mk. Pni było w powiecie w tymże samym roku 2762. Ludności było 53. 891 wedle obliczenia z roku 1869 wedle spisu z r. 1880, niezestawionego jeszcze dotąd całkowicie, będzie blisko 57000 a powiat gródecki zajmował pod tym względem absolutnej liczby mieszkańców 67 miejsce w Galicyi. Na kil. kw. przypada 68 mk. , a co do gęstości zaludnienia zajmuje powiat 43cie miejsce w Gralicyi i stoi na równi z powiatami drohobyckim, jaworowskim i mieleckim. Między tą ludnością jest 26. 663 mężczyzn a 27. 228 kobiet; przeszło 11000 ludności miejskiej a prawie 43000 wiejskiej. Pod względem wyznania rozróżniamy 35. 030 mk. grec kat. , 12. 820 rzym. kat. , 3 orm. kat. , 2 gr. dyzun. , 1374 wyznania augsb. , 26 wyzn. helw, 141 innych akatolików, 4. 495 rei. mojżeszowej. Przemysł nieznaczny. Trudniło się nim

Gródek