cyi Wincentego Nałęcza arcyb. gnieźnieńskie1 go z 1223 r. i szkołę początkową od 1811 r. j G. od najdawniejszych czasów stanowiły posiadłość kapituły gnieźnieńskiej. Na stopień miasta wyniósł je w 1485 r. Zbigniew Oleśnicki za przywilejem Kazimierza Jagiellończyka i na prawie niemieckiem. W 1827 r. było tu 109 dm. i 650 mk. ; w 1861 r. liczono tu 170 dm. i 1860 mk. w tej liczbie 134 żydów. Par. G. dek. piotrkowskiego liczy 4920 dusz. R. 1765 do parafii należało 11 wsi. Był także w Grocholicach i drugi kościół pod ty t. Jana Chrzciciela i św. Doroty, na przedmieściu południowem miasteczka. Kościół ten był drewniany z 3 ołtarzami. Na początku przeszłego stulecia przez Szwedów zrabowany i zniszczony został. Chociaż potem 1729 roku ks. Jan Kuciński, dziekan Szadkowski, starał się przyprowadzić go do pierwotnego stanu, nie udało się wszakże jego przedsięwzięcie, i kościół podległ zniszczeniu. Czyt. Lib. ben. Łaskiego I, 458. 3. G. lub Wszechświęte, wieś kościelna i folw. , nad rz. Obręczanką, pow. opatowski, gm. Sadowie, par. Grocholice. Posiada kościół par. murowany, założony przez Jakóba i Andrzeja dziedziców G. w 1460 r. Dotąd przechował się on w pierwotnej postaci w stylu ostrołukowym. Kruchta tylko przybudowana 1783 r. Tablica erekcyjna z napisem mieści się przy zakrystyi a grobowy pomnik założycieli w zewnętrznej ścianie od południa. W 1827 r. było tu 15 dm. i 125 mk. ,obecnie liczy 29 dm. , 217 mk. , 376 mr. ziemi dworsk. a 387 mr. włość. Par. G. dek. opatowskiego 1166 dusz liczy. Por. Ćmielów. 4. G. , wś i folw. , pow. sandomierski, gm. Lipnik, par. Strzyżowice. W 1827 r. było tu 16 dm. i 94 mk. , obecnie 6 dm. , 62 mk. , 664 mr. ziemi dworsk. i gorzelnia. W XV w. należały do Warsziusa z Żelechlina h. Rawa Długosz I, 364 i II 506. Dobra Gr. składają się z folwarku Gr. i Łaziska Górne, z wsią Kaczyce i Łaziska, od Opatowa w. 7. Rozi. wynosi m. 1312. Folw. Grocholice grunta orne i ogrody mr. 582, łąk mr. 51, pastw. m. 19, wody m. 3, nieużytki i place m, 9, razem m. 664; bud. mur. 8, drew. 11, płodozmian 10polowy. Fol. Łaziska Górne grunta orne i ogrody m. 171, łąk m. 33, pastw. m. 34, wody m. 5, lasu m. 391, nieużytki i place m. 14, razem m. 648, bud. drewn. 6. Gorzelnia, cegielnia, piec wapienny i smolarnia, pokłady kamienia wapiennego i kamienia budowlanego. Wieś Kaczyce osad 39, z gruntem m. 333; wś Łaziska osad 8, z gruntem m. 74. Grocholin, dom. igm. , pow. szubiński, 8017 mr, rozi. ; 8 miejsc 1 Gr. ; 2 folw. Sipiory; 3 nadleśnictwo Sipiory; 4 leśnictwo Gromaden Theerbude; 5 dom borowego Stanisławki; karczmy 6 Fifitzenkrug; 7 JSetzkrug; 8 Szplitkarczma Splittkrug; 32 dm. , 474 mk. , 249 ew, 225 kat. , 234 analf. Poczta w Kcyni Exin o 4 kil, st. kolei żel. w Nakle o22 kil. Na południe od Gr. odkryto szaniec szwedzki. Grocholub, w r. 1534 Chrocholouw, wieś, pow. prądnicki, par. Walce, o 1. 5 mili napłn. wschód od Głogowy Górnej. Folw. należy do majoratu głogowskiego i ma 1135 m. rozi Wś ma 75 osad, 2300 m. rozi. i szkołę. F. S. Grochów, wieś, pow. warszawski, gm. Wawer, par. Praga. Graniczy od zachodu z wsią Kamionek i gruntami przedmieścia Pragi tak zwanemi skaryszewskiemi, na południe z Saską Kępą, na wschód z wsią Gocław i Wawer, na północ z wsią Targówek, Ząbki i Kawęczyn. G. należał niegdyś do tak zwanych dóbr skaryszewskich, które podług przywilejów książąt mazowieckich z roku 1347 zostały własnością kupituły płockiej i wówczas to dopiero w miejscach dzikich i zarosłych lasami powstały wsie Kawęczyn, Wygoda, Gocław, Kamion i miasteczko Skaryszew dziś już nie istniejące. Gruuta po za wałem czyli okopem praskim ciągnące się od granicy Pragi do granicy Kamionka i Grochowa do dziś noszą nazwę skaryszewskich. Zapewne więc na tych gruntach miasteczko to niegdyś się mieściło. W latach późniejszych, gdy przez wojny dobra pomienione zniszczone zostały, król Stanisław August, chcąc okolice z tej strony Wisły podnieść, umówił się z kapitułą płocką o zamianę dóbr Skaryszewa na inne jej przylegające a sejm w r. 1766 zamianę tę zatwierdził. Zamiarem króla było zakupić jakie dobra, któreby kapitułę płocką zaspokoiły ale rzecz ta spóźniała się. W r. 1780 król wszedł z mocy układu z dnia 14 maja t. r. w posesyą formalną dóbr skaryszewskich za opłatą dzierżawy rocznej po zł. pols. 20000 i odstąpił go na OBobę księcia Stanisława Poniatowskiego, wielkiego podskarbiego w. ks. litewskiego, brata swojego, w tymże samym roku, a ten zajął się przyprowadzeniem dóbr tych do dobrego stanu i w pomienionym już roku 1780 założył kol. Grochów, podzielił całą przestrzeń dziś Grochowem zwaną na ośm osad mniejszych lub większych i nadał prawem emfiteutycznem rozmaitym osobom. Grochów nr. 1 przywilejem z dnia 30 i grudnia 1784 nadany został Janowi DziewaI nowskiemu, kasztelanowi chełmińskiemu. PóźI niej ta część G. przeszła na własność Karola Osterloffa, który pobudował tamże browar, gorzelnię, dystylarnię i fabrykę wina szampańskiego. Następnie kolonia ta rozdzieloną została na trzy części nr. la, nr. 1 b i nr. 1 c. Dwie ostatnie części wraz z zakładami przemysłowymi obejmują przestrzeni m. n. p. 28, dymów 14 i są obecnie w posiadaniu pp. Simon i Stecki. Zaś nr. 1 a, obejmujący przestrzeni m. n. p. 403 i dymów 9, jest obecnie w poI siadaniu Chmielewskiego. Grochów nr. 2przywilejem z i. Q stycznia 1790 r. nadany został Janowi Millerowi, administrat. dóbr księcia Stanisława Poniatowskiego. Grochów nr. 3 przywilejem z d. 12 stycznia 1785 nadany został X. Wichertowi kustoszowi inflanckiemu. Obie te części Grochowa, to jest nr. 2 i 3, posiada obecnie Władysław Herman. Obszar obu tych części obejmuje m. n. p. 329 i dymów 10. Pałacyk wraz z ogrodem znajdujący się w tej części pTzeszedł w ostatnich czasach na własność M. Bersohna. Grochów nr. 4 przywilejem z d. 20 września 1784 r. nadany został Boguckiemu, kapitanowi korpusu pontonierów. Posiada go obecnie Bertholdi. Obszar m. n. p. 175, dymów 5. Grochów nr. 5 stanowił część dóbr Kawęczyn pod nazwą Zapowiednia i przywilejem ks. Stanisława Poniatowskiego z dnia 7 stycznia 1784 r. nadany został prawem j emfiteutycznem obywatelowi m. Pragi Franciszkowi Samsonowiczowi. Grochów nr. 6 przywilejem z d. 23 kwietnia 1784 r. nadany został Piotrowi Sumińskiemu, kasztelanowi brzeskokujawskiemu. Obie te części G. stanowią obecnie własność Briihlów. Obszar obu części zajmuje 600 m. n. p. i posiada 30 dymów. Jan Emanuel Briihl pomiędzy rokiem 1840 i 1845 powypuszczał w dwudziesto i czterdziestoletnie dzierżawy kilKa cząstek dwu morgowych gruntu położonego obok szosy rozmaitym osobom, które na cząstkach tych powznosiły mydlarnie i inne fabryki główne Jana Hooha i Stenzla. W r. 1880 powstała na placu nabytym z tej części G. fabryka zapałek Teofila Bieńkowskiego. Grochów nr. 7 przywilejem z dnia 1 lipca 1789 nadany został Feliksowi Szamborskiemu; obecnie część tę, obejmującą powierzchni m. n. p. 57 i dymów 3, posiada Łempicki. Grochów nr. 8 przywilejem z d. 1 lipca 1789 nadany został Grzegorzowi Szamborskiemu. Obecnie część tę obejmującą m. n. p. około 40 posiada Baliszewski. Sa gruntach tej osady znajduje się lasek brzozowy, pamiętny bitwą stoczon na gruntach Grochowa w r. 1831. Podczas niespokojności w kraju w końcu wieku zeszłego i na początku obecnego, gdy projektowane przez króla kupno dóbr dla kapiJ tuły płockiej w zamian za dobra Skaryszew1 skie do skutku nie doszło, kapituła pomienio1 na nową umową z ks. Stanisławem Poniatowskim, pod d. 14 maja 1790 r. zapadłą, obowiązała się temuż księciu dobra skaryszewskie prawem emfiteutycznem na lat 30 za sumę złp. 20000 rocznie oddać i już w r. 1798 plenipotent tegoż księcia dobra skaryszewskie na imię swego pryncypała zahypotekował; później jednakże ks. Poniatowski wyniósł się z kraju i o dobrach tych nie chciał więcej wiedzieć, a rząd pruski, uważając je jako własność kapituły płockiej, zajął takowe na skarb; kolonistów mimo tego na ich prawach pozostawił. Obecnie I I posiadacze oddzielnych części G. skorzystali z Ukazu dnia 12 24 czerwca 1870 r. , dozwala jącego spłaty czynszów wieczystych i poza mieniali prawa swe czynszowe na własność zupełną. G. jest bardzo starożytną osadą jak w ogóle wszystkie miejscowości otaczające Pragę. W 1870 r. Jan Zawisza, znany poszu kiwacz, odkrył tu, o wiorstę od Wisły a 250 sążni od nasypu kolei terespolskiej, cmenta rzysko przedhistoryczne z epoki bronzu Bibl. Warsz. 1871 r. IV 43. Sob. Br. Grochów 1. , wś i folw. , pow. sokołowski, gm. Grochów, par. Czerwonka. Posiada szkołę I początkową. W 1827 r. było tu 22 dm. , 151 mk. , obecnie liczy 34 dm. i 408 mk. Gmina G. z urzędem we wsi Czerwonka, lud. 2444, rozi. 7317 mr. , sąd gm. okr. III Przezdziatka o 6 w. ; st. p. Sokołów; od urzędu gm. o 7 i pół od Siedlec 28 i pół w. W skład gminy wchodzą; Brzozów, Chmielew, Czerwonka, Dolnepole, Grochów, Justynów, Karolew, Rozbitykamień, Trebeń, Walerów i Węże. Dobra G. składają się z folw. G. i Brzozów. Rozi. wynosi 2920 m. ; folw. G. grunta orne i ogrody m. 582, łąk m. 76, lasu m. 1554, nieużytki i place m. 54, razem m. 2266, bud. mur. 8, drew. 40, płodozmian 7polowy; folw. Brzozów grunta orne i ogrody m, 514, łąk m. 33, nieużytki i place m. 21, razem m. 568, bud. drew. 17, płodozmian 11polowy. Nadto gruntów wieczystoczynszowych m. 86. Gorzelnia, browar, cegiel nia, dwa młyny wodne, w niektórych miejsco wościach pokłady torfu. Wieś G. osad 59, z gruntem m. 316; wś Brzozów osad 23, z grun tem m. 240; wś Czerwonka osad 9, z gruntem m. 183; wś Dolne pole osad 12, z gruntem m. 240; wś Chmielów osad 20, z gruntem m. 308; wś Karólew osad 36, z gruntem m. 574; wieś Justynów osad 29, z gruntem m. 498; wś Wa lerów osad 17, z gruntem m. 334. 2. G. lub Paulina, kol. , pow. turecki, gm. Siewierz. 3. G. , wś i folw. , pow. kutnowski, gm. Mikstal, par. Grochów, przy dr. żel. Posiada kościół par. drewniany. Są tu pokłady torfu średniego gatunku, głębokości do 4 łokci, na przestrzeni 30 mr. Liczy wraz z folw. 20 dm. i 190 mk. , obszaru 895 mr. ziemi, w tern ornej 398, za gajnika 166 m. , łąk 55 m. Par. G. dek. kut nowskiego 1520 dusz. Według To w. kred. ziem. dobra G. składają się z folwarku G. i Kały, nomenklatur Miedźno, Szczygle i Dezerta, wsi amp; ., Grochówek i Kały. Rozi. wynosi m. 1006, grunta orne i ogrody m. 600, łąk m. 69, past. m. 40, zarośli m. 270, nieużytki i place m, 27, bud. mur. 4, drew. 10, płodozmian 13polowy. Wś Grochów osad 8, z grun tem prętów 49; wś Grochówek os. 13, z grun tem mr. 271; wieś Kały osad 12, z gruntem mr. 13. W. W. Grochów, znaczne dobra poleskie w pow.

Grocholin

Grocholin

Grocholub

Grochów