rzyny 245905 czet. , kartofli 245905 czet. , bu, raków 175560 czet. Główną drogą kommuni1 kacyjną do zbytu zboża jest rzeka spławna Wisła z przystankami Dobrzyków Płock, Duninów. Szosa II rzędu gubernialna przerzyna powiat w kierunku od m. Kutna przez Gostynin do miasta Płocka; takaż droga prowadzi od m. Gombina do wsi Sanniki, a ztąd jedna do m. Sochaczewa a druga do m. Łowicza. Pow. gostyński składa się z 2ch miast Gombina i powiatowego Gostynina, z 2ch osad dawniej miasteczek Kiernozi i Osmolina, i z 676 wsi, folwarków i t. p. nomenklatur; obejmuje ludności 78165 dusz 37356 męz. , 40809 kobiet; prawosławnych 38, katolików 52859, ewangelików 13646, żydów 5279, innych wyznań 842; pod względem administracyjnym dzieli się na 2 zarządy miejskie, 12 gmin Dobrzyków, Duninów, Czermno, Kiernozia, Lucień, Łąck, Pacyna, Rataje, Szczawin Kościelny, Sanniki, Słubice, Skrzany. Pod względem sądowym 1 sąd pokoju w Gostyninie, 3 sądy gminne I okręg w Gostyninie, II okręg w Gombinie, III okręg w Sannikach; wszystkie należą do zjazdu sądu okręgowego we Włocławku. Dekanat gostyński archi d. warszaw, składa się z 17 parafij Sokołów, Solec, Białotarsk, Radź iwie, Czermno, Słubice, Sanniki, Kiernozia, Osmolin, Pacyna, Suserz, Dobrzyków, Zyck Polski, Trębki, Luszyn, Gostynin, Gombin Duninów należy do dek. włocławskiego. We wsi Szczawinie Kościelnym jest klasztor poreformaoki, gdzie jest oddzielny wikary; klasztor ten należy do parafii Suserz dawniej było parafij 13 Chodów, Dzierzbice, Dobrzyków, Gk, Krośniewice, Łanięta, Miłonice, Mnich, Radziwie, Rdułtów, Sokołów, Solec, Strzelce. Parafij ewangelickich 3 Gostynin, Gombin, Nowa wieś; okręgi bożniczne 2 gostyński i gombiński; stacye pocztowe 4 Gostynin, Gombin, Soczewka, Sanniki. Szkółek elemen. 42. St. Starz. , Br. CR. Gostynki, wś, pow. skierniewicki, gmina Głuchów, par. Wysokienice. W 1827 r. było tu 5 dm. i 42 mk. Gostynów, niem. Gusten, wś i folw. , pow. oławski, par. Więzów. Uprawa lnu, pszezelnictwo. Gostyńskie wzgórza w pow. krobskim, ciągną się od Zalesia koło Drzęczewa, Gostynia, Czachorowa, St. Krobi do Kokosowa. Goswinsdorf, Goswisdorf niem. , ob. Kamienna, Gocinotoice, Giesmannsdorf. Goszcz, Gość, niem. GoschMz, wś, pow. sycowski, st p. Twardagóra; niegdyś mko, miało 1840 r. 1198 mk. , w tern 605 katol. , ma paraf, kościół ewang. z r. 1743 49, piękny zamek z 1750 r. , park, dworek myśliwski, kościół paraf, katol. z r. 1754, erygowany w XI ym wieku, 2 szkoły, gospodarstwo domiszczyznę podłużną, na powiślu wzgórkowatą, j długą około 45 wiorst, szeroką około 25 w. , obejmuje zatem powierzchni około 22 mii kw. czyli 1024 wiost kwadratnych, w tern pod je1 ziorami 0. 22 mii kw. Co do układu poziomego to składa się on z trzech dość wybitnie różniących się części Niziny nadwiślańskiej, stanowiącej szeroko rozpostartą dolinę Wisły, poczynając od Suchodołu na półn. Iłowa aź do Dobrzykowa a właściwie do Tokar. Odtąd znika nadbrzeżna nizina a na jej miejsce występują coraz wynioślejsze brzegi i wzgórza, na przestrzeni między Badziwiem i Brwilnem mianowicie. Środkiem powiatu ciągnie się pas wynioślejszy, wzniesiony około 200 stóp nad nizinę nadwiślańską, od której oddziela się wydatnie stromym spadkiem, stanowiącym jedne prostą niemal linią od Słubic aż do Brwiina Dolnego nad Wisłą. Cechę tego środkowego pasu stanowią liczne wąwozy i jary, wytworzone przez strumienie odprowadzające wody jezior i leśnych obszarów, przeważających dotąd w tym pasie, ku Wiśle. Najwybitniej to poszarpanie powierzchni występuje w czworokącie pomiędzy Duninowem, Radziwiem, Luceniem i Gombinem. Jestto najmniej żyzna i najmniej zaludniona część powiafcu. Tu mieści się większa część jezior tego powiatu Bialskie, Drześno, Sumin, Luceń, Zdworskie, Wielkie, Grabińskie. Średnia wyniosłość tego pasu wynosi 350 stóp nad poziom morza. Ku południowi i południowschodowi zniża się on nieznacznie i przechodzi w żyzną lekko falującą się równinę, której pszenna przeważnie gleba zjednała gostyńskiej ziemi taką sławę z urodzajności i umożliwiła świetny rozwój przemysłu cukrowniczego w tej części powiatu. W zachodnio półn. części ta środkowa wyżyna przechodzi dość nagle w nizką błotnistą lesistą nizinę, która prawdopodobnie stanowiła niegyś jedno rozległe jezioro, którego resztkami są jeziora drobne, ciągnące się od wsi Chojenek aź pod Kowal i otoczone rozległemi błotami i błotnistemi lasami około Kłotna i Kowala. Od południa i połud. zachodu ta nizina ograniczona jest wybitną, stromą krawędzią płaskowzgórza, wznoszącego się do 420 stóp nad poziom morza i poszarpanego przez liczne wąwozy, któremi spływały jego wody do tego wielkiego jeziora, które liczyło prawdopodobnie do 30 wiorst długości w kierunku od wschodu ku półn. zachodowi i do 6 wiorst szerokości około Kłótna i Kowala. Jakkolwiek to jezioro i te błota należą w znacznej części do obrębu powiatu włocławskiego, jednak, nie mogąc pogodzić wymagań fizyograiicznych z dowolnie zakreslonemi granicami administracyjnemi, nieraz zmuszeni jesteśmy nie zważać na te ostatnie. Wedle danych statystycznych pow. GL ma obejmować 210120 m. ziemi, w tej liczbie pszennj 17473, żytniej 82922, łąk 11878, pastwisk 32188, pod lasami i zaroślami 52350, a nieużytków 13310. Co się tyczy lasów to gostyński powiat liczył w 1880 roku 22, 280 morgów lasów prywatnych nieurządzonych, 2818 mr. lasów prywatnych urządzonych, 1550 mr. przestrzeni leśnych zasianych po wycięciu drzewa, 1257 m. obszarów niezadrzewionych po wycięciu, 527 mr. oddanych za serwituty włościanom, 103 mr. dawniej posiadanych przez włościan, 307 mr. sadów dworskich, 163 mr. sadów włościańskich, 4 mr. sadów w osadach miejskich. Ztąd wypada, iż powiat G. składają głównie ziemie żytnie, szczerkowate ale urodzajne i obfitujące jeszcze w lasy, przeważnie sosnowe, powiśle dość bogate w łąki i pastwiska; dlatego też koloniści nadwiślańscy, przeważnie niemieckiego pochodzenia, hodują piękne krowy żuławskie, rodzaj holenderskich, wysoko mlecznych, a z otrzymywanego nabiału wyrabiają sery w rodzaju szwajcarskiego, które wywożą przeważnie do Warszawy, gdzie mają zbyt zapewniony. Na folwarku donacyjnym Łąck, przy trakcie bitym z Gostynina do Fłocka, przez donataryu amp; za Fuhrmana jest starannie utrzymywaną obora krów holenderskich, około 30 sztuk, gdzie również z otrzymywanego nabiału wyrabiają sery w lepszym gatunku. Najlepszy pas ziemi ciągnie się nad granicą powiatu kutnowskiego i łowickiego. Żytnie zaś ziemie, lekkie, piaski i nieużytki dość wzgórkowate, przeważnie znajdują się w północnej części powiatu, i granice onych niejako stanowią trakty prowadzące od Kowala przez Sosnowice do Gostynina, z Gosty nina do Gombina i z Gombina do Dobrzykowa. Z rzeczułek a raczejstrumyków, miejscowe wody odprowadzających, wymienić należy rzeczkę Skrwę, przepływającą około m. Gostynina w kierunku ku Wiśle przez osadę fabryczną Soczewkę. Jezior liczy się 13, obejmujących w ogóle przestrzeni 1950 morgów; znaczniejsze są Zdworskie 360 mr. , Bialskie 300 mr. , Szczawińskie 240 mr. , Lucieńskie 210 mr. , Górkociechomskie 240 mr. , Łąckie 150 mr. , Moździerskie 120 mr. , Soleckie 90 mr. i Przytomne 120 mr. ; wszystkie znajdują się w części północnej powiatu, piaszczystej i wzgórkowatej. Gospodarstwo rybne w owem paśmie jezior wiele pozostawia do życzenia. Powiat Gk posiada 3 cukrownie Leonów, Sanniki i Model z produkcyą przeszło 1000000 rs. , 1 papiernię Soczewką z produkcyą na 300000 rs. , 7 gorzelni, 4 browary, 2 dystylarnie, 4 olejarnie. W 1877 r. było w ogóle 30 fabryk z produkcyą roczną około 1, 800000 rs. , zajmujących około 2300 robotników. GoIspodarstwo rolne jest na drodze rozwoju; w r. 1879 zebrano oziminy 209350 czetwierti, janialne przemysłowe, fabryka przędzy lnianej. Do G. nalecą papiernia Szczodrak, kol. Troska i młyn wodny Heidemuhle. F. S. Goszcza, ob. Uoszcza. Goszcza, wś kościelna i folw. , pow. miechowski, gm. Luborzyca, nad strumieniem zwanym Goszcza, na południe Słomnik, o w. 5 od tego miasteczka. W r. 1827 było tu domów 29 i 169 mk. Teraz liczy ludności 294 głów; domów murowany 1, drewnianych 33; osad włościańskich 24, z przestrzenią gruntów mr. 187 pr. 68; grunta kościelne zajmują mr. 8 pr. 195. Do dóbr tych należy folw ZalesieGosteckie 1 dom drew. , i osada Widoma gostecka 1 dom mur. , w gm. Iwanowice położone; obszar gruntów dworskich zawiera mórg. 542 pr. 16. Nadto z gruntów poplebańskich, rozdanych bezrolnym, powstała w r. 1869 nowa osada, składająca się z 5 domów, nazwana WysiołekGoszcza, mająca gruntu mr. 34 pr. . 151, podzielonego między 19 osadników. Dłujgosz Lib. benefic. t. I, 160 i 161 nazywa tę wieś Gostcza. Należała do kapituły krakowskiej, a była wtedy w posiadaniu Sędziwoja z Tęczyna herbu Topór, kanonika krakowskiego. Folw. kapitulny miał w trzech polach dobre i obszerne role, oraz zabudowania folwarczne. Majętność ta należała do wielu panów i dziedziców, zanim z wielką pracą i kosztem, połączona w jedne cafośó, stata się własnością kapituły krakowskiej. I tak jedne część nabyła kapituła od Imrama syna Krystyna komesa z Modnoga, za wieś Trątnowice, którą Elizeusz, kanonik krakowski, kupił za 40 grzywien srebra 1279 roku; inne części wsi G, z których jedna była poddanych canariorum id cst senrorum illiberorum, którzy posługi czynili kasztelanowi krakowskiemu, a druga zamkowa, to jest do kasztelana i zamku krakowskiego należąca, r. 1279, na prośbę I i za staraniem magistra Gerarda, dziekana, i Filipa, kanonika krakowskiego, obu Gallów francuzów, nadana kościołowi i kapitule krakowskiej przez Bolesława Wstydliwego, księcia krakowskiego i sandomierskiego. Części te, położone między łąką zwaną Lupigłów a mostem na rzece Goszcza, i drogą prowadzącą do Szkalbmierza a strumykiem na błoniu, zamienione przez kapitułę i rycerza Jana Beiyecz, na pole duże i dwa mniejsze, położone nad rzeką Goszczą i łąką wsi Marszowice w roku 1328. Nakoniec jedne część, należącą do klasztoru jędrzejowskiego, na prośbę Gerarda, dziekana krakowskiego, Jan opat i konwent jędrzejowski ustąpili 1274 r. Karczma w Goszczy, kupiona od Rodgera i Falisława z Marszowic i Piotra z Zagorzyc, rycerzy, za 5 grzywien praskich; na co zapisy i nadania w archiwum kapituły krakowskiej znajdują się. IW tej wsi, za czasów Długosza, było 17 ła

Gostynin

Gostynki

Gostynów

Gostyńskie

Goswinsdorf

Goszcz

Goszcza