łowię XVIII wieku in agros et pratum conversum vulgariter Popowka nuncupatur. 0koło r. 1650 było we wsi włościan osiadłych 9, komorników 14, po wojnie piszą villa G. restat piane ruina. O lasach czytamy, że bardzo wiele się znajdowało w okolicy Goręcina aż do r. 1600. Potem zaczęto je wycinać, wypalać, karczować, gdzie zaraz nowe osady zakładano. Post praefatum verro annum 1600 accesserunt yillae ex nova radice in sylvis excitatae li tylko wioski w dawniejszej parafii goręcińskiej, do której i Kartuzy należały nempe Grzibno, Lisno ovile, Kolano, Kolanska hutta, Nowe Czaple, Patul, Jegmuc, Polusino, Hoppendorf, Ossowa karczma, Starkhut, Egertowa, Kamehl, Diependal, Neudorf, Czarna hutta, Ohylowa, Kapel et Ossenkop 8 pierwszych osad założono w dobrach klasztoru kartuskiego, 2 następne w szlacheckich, 9 ostatnich w dobrach starościńskich skarszewskich. Także i kościół w G. jest bardzo stary. Na pewno istniał w XIII wieku, od książąt pierwszych pomorskich fundowany, niektórzy przypuszczają, że wzniesiony jest przez księżniczkę Damrokę, która w pobliskiem Chmielnie rezydowała a potem wstąpiła do klasztoru pp. norbertanek w Żukowie. Kasztelani i inni urzędnicy książęcy, mieszkającyoddawna wG, , niełatwo obyliby się bez kościoła. O bardzo starym dzwonie znajdującym się w tym kościele pisze skrzętny badacz naszej przeszłości kartuski przeor Schwengel w r. 1749 Vetustatem ecclesiae campana major indicat et hodiedum personat in campanili ibidem referens aeri incisum sive infusum dignoscibilibus literis Annum Domini MCCLXX. Tytuł nosił ten pierwotny kościół św. Agaty, był z drzewa stawiany, patronatu najprzód rządowego; potem od r. 1380, kiedy krzyżacy nadali GL drobnej tutejszej szlachcie, prywatnego; w końcu r. 1474 przeszedł wraz z wsią w posiadanie oo. kartuzyan z Kartuz. R. 1486 biskup kujawski Piotr przyłączył do Gr. dawniej parafial1 ny kościół w Kiełpinie jako filią. Także kościół mały nieklasztorny św. Katarzyny w Kartuzach uważany był jako filialny do Goręcina. Aż do r. około 1600 należały do parafii goręcińskiej, wioski stare Kartus, Kiełpin, Goręcino, Ostrice, Ratki, Sławkowo, Somonin, Wyczechowo i Rorcze. Potem zwolna nowo powstało na gruncie wykarczowanych lasów aż do r. 1749 wiosek 19, przez co dochody znacznie się powiększyły. Czytamy w dyecezyalnym szematyzmie z r. 1867. Parafia Goręcin liczy dusz 2800. Kościół tyt. św. Trójcy i Wszystkich Świętych, prawa patronatu dawniej oo. kartuzyan w Kartuzach, nowo zbudowany r. 1639, konsekrowany d. 21 września 1772 przez biskupa Wolickiego. Filialny kościół w Kiełpinie tyt. św, Michała Archanioła. I Wsie parafialne Goręcin, Ramie Ramley, Ostrzyce, Somonin, Barcz, Wyciechowo, Kamela, Hopy, Nowa wieś, Kolano, Kosawatka, Sławkowo, Nowe Czaple, Połęcin, Raty, Jegmuc J amp; knitz, Kapel, Tiefenthal, Kiełpin. Szkółki parafialne w Goręcinie dzieci katol. 116, w Kiełpinie 70, nadto 18 dzieci zwiedza szkołę luterską w Burczu, 13 w Ratach, 8 w Połęcinie i 14 w Kameli. O napisach i nagrobkach, jakie się znajdowały w kościele, pisze prób. borzyszkowski Bork około r. 1765 In medio ecclesiae inter scamna Birgitta Hakarka, Jacobus Tuski et Mathias Moguła sąsiedzi dom swoim postawili r. 1641. Germanicum epitaphium Georgius Wyciechowski liegt hier begraben 1640. Infra stemma Szorfas dictum exsculpfcum Niesiecki IV, 611. Sub cruce Obiit anno 1646 Catharina Smęgorayńska. Tamże Hic jacet generosus Philippus Ustarbo wski, heres in Brodnico, qui obiit a. D. 1625 jdie 10 sept. aetatis 60. Infra stemma Leliwa. Gorg, ob. Gar chów. Gorgan 1. , szczyt i góra w Beskidzie lesistym, na granicy gm. Kalnej, Lipy i Łuźek, w pow. Dolina, w dziale górskim, zwanym powszechnie Ardziałuszą, Gniazdo to górskie legło na dziale wodnym rzek Brzazy, dopływu Sukiela, Mizuńki i Łużanki, dopływów Swicy. Składa się ono po większej części z nagich szczytów gór. Podnóża tych gór są niedostępne; , wiecznym pokryte lasem świerkowym, miejscami bukowym, szczególnie urwiska nad potokami Ardziałuszą, Głębokim, Lipą i Łuźanką. Najwyższy szczyt Bukowiniec 1262 m. wznosi się na płd. zach. granicy gm. Łuźek, od którego ku północy bieży grzbiet z szczytami Kiczerą 1082 m, Tusulem 771 m. , ku Tomnatykowi 900 m. , tworząc dział wodny między Brzazą a Łużanką i granicę między gm. Brzazą i Łużkami. Las od Bukowińca na zachód zwie się Tusulem, na półn. wschód u źródeł Łużanki Czerynie. Od Bukowińca grzbiet tego działu bieży w linii łamanej na wschód po szczyt Pout 1243 m. j, a od niego na północny wschód po pomieniony Gorgan. Linia grzbietna od Bukowińca przez Pout po Gorgan, otacza od południa górną dolinę źródeł Łużanki. Od Gorganu ciągnie się przez szczyt Jaworyny 1134 m, łukiem na południe wydanym na wschód a potem na południowy wschód po Przysłop 1012 m. , oddzielając źródłowiska Głębokiego i Bystrego, dopływów Mizuńki, od źródeł Lipy i Roztoki, między któremi to potokami nad wsią Lipą wzniósł się szczyt Łysa góra 772 m. . Od Grorganu odrywa się ku północy odnoga, bieżąc granicą gm. Łuźek i Lipy, kończąca się przy ujściu Lipy do Łużanki szczytem Łomowatą górą 767 m. . Od Pouta zaś na południe bieży grzbiet wynioślejszy aż po rzekę Sobol, zwany mianem ogólnem Czarną Sehłą, a dochodzący w szczycie tejże nazwy wys. 1287 m. Pokłady gór tutejszych tworzą piaskowiec karpacki, nieco marglowaty; pomiędzy nim znajdują się wapień, łupek bitumiczny, ałunowy i marglowy w rozmaitych odcieniach barw, głównie brunatny i czerwony. Miejscami przechodzą wąskie warstwy rudy żelaznej, w głębi 60 100 m. leżące, tak zwanej rudy sołotwińskiej, w kierunku od połd. wschodu ku płn. zachodowi. Okolicę tę badał r. 1788 z polecenia rządowewego urzędnik górniczy z Wieliczki Friedhuber. Znachodził on tu ślady występującego na powierzchnię ałunu, miejscami także bursztynu. 2. G. Między Łomnicą od zach. a jej prawym dopływem Bystrą ob. od wschodu, od głównego grzbietu beskidzkiego, w obr. gm. Jasienia w pow. kałuskim, nieco na wsch. od przełęczy Bystrej nad połoniną Bystrą 1426 m. , gdzie znajdują się źródłowiska Bystrzycy Sołotwińskiej, wybiega ku półn. zach. potężny dział górski, pokryty lasami, a zwany Gorganem łomnickim. Nad samą granicą Galicyi z Węgrami wznosi się najwyższy jego czubałek, zwany Końcem Gorganów, bo dochodzący do wys. 1611 m. Grzbiet sam skalisty opada i w pośrodku długości swej dochodzi do wys. 1557, poczem się znowu wznosi i kończy się ponad ujściem Bystrej do Łomnicy szczytem Grorganem, na 1585 m. wysokim. Ze szczytu Końca Gorganów śliczny rozpościera się widok na góry Sołotwińskie, a przedewszystkiem na działy, leżące na północny wschód od amp; ., t. j. na Śywulę z Łopuszną 1818 m. i Ihrowiszcze z Wysoką 1806 m. . Las pokrywający południowozachodnie zbocze Gorganu zwie się Szczawnikiem. 3 G. Na półn. zachód od tego Grorganu łomnickiego, już w powiecie dolińskim, na granicy gmin Suchodołu, Lolina i Iiemni z jednej, a Perehińska z drugiej strony, jako dział wodny od płd, wsch. ku płn. zach. między Świcą a Łomnicą, bieży długie, prześliczne pasmo Gorgami ilemskiego. Pasmo to zowie się także Arszycą Arszyszcze, Arschitze. Ciągnie się ono od ujścia potoku Mołodego do Łomnicy 717 m. ku płn. zach. , oddzielając źródłowiska Ilemki i Czeczwy od źródłowisk i doliny Mszany, dopływu Mołodego. Długość tego pasma czyni 15 kil. Nazwa Arszyce zdaje się byó rumuńską. Od strony południowozach. spada ono stromo ku dolinie pot. Mszany. Od strony zaś płn. wsch. stok jest łagodniejszy i nieco upłazisty, pokryty odwiecznym lasem. Szczyty jego są nagie, skaliste, pokryte skąpą roślinnością. Do wzniosłych czubałków tego pasma należą Gorgan ilemski 1589 m. , Arszyca 1569 m. , Meczylek 1542 m. , Nerydów 1557 m. i Mały 1516 m. . Z parowów u płn. wsch. podnóża jego, w rozmaity i nader dziki sposób wyżłobionych, tryszczą źródła Czeczwy ob. i Nerydówki, Męciwki i Nedorowego potoku. Z południo zachodniego stoku zaś spływają krótkie dopływy Mszany, płynącej z płn. zach. na płd. wsch. , równolegle do grzbietu Gorganu ilemskiego czyli Arszycy. 4 G. W obrębie gminy Wyszkowa pow. doliński, w grzbiecie granicznym między Galicyą a Węgrami, w dziale Szerokiemi Beskidami zwanym wznosi się najwyżej w tej tu okolicy szczyt zwany Gorganem wyszkowskim 1443 m. , a od niego na płd. wsch. , już na ziemi węgierskiej, szczyt Gorgan mały 1375 m. . 5 G. Na dziale wodnym między górnym Prutem a Górną Bystrzycą nadworniańską rozpościera się kilka grzbietów górskich skalistych, których szczyty noszą miano Gorganów. I tak w obr. gm. Zielonej pow. nadworniański, na dziale Zielenicy i Douszyńca, dopływów Bystrzycy nadworniańskiej, ciągnie się od płd. wsch. ku płn. zachodowi skalisty grzb. , wynurzający się ponad niezmierzone lasy i kończący się na płn. zach. ponad źródłami pot. Czernika, dopływu Zielenicy, grupą skał, noszących nazwę Gorganu Kizieskiego 1616m. . W niej najwyższy szczyt zwie się Poleński albo Polańska góra 1697 m. . Północny stok tej grupy zowie się Podkicie, a połd. wsch. nad pot. Sitnejem zowie się Pod. Tamą. Dolina rzeki Zielenicy opływa ten grzbiet górski od połd. zach. i płd. wsch. , oddzielając go od reszty Gorganów, leżących od tego dalej na płd. wschód. Na południe od Polańskiej Góry mamy szczyt Piekun 1657 m. , ą od niego na płd. wsch. Doboszczankę 1757 m. , najwyższy punkt w całej tej grupie. 6 G. Po połudn. wsch. stronie doliny górnej Zielenicy, na granicy gm. Zielonej z Dorrą, Jamna i Jabłonicą, ciągną się dwa od płn. zach. ku płd. wsch. do siebie równoległe pasma Gorganów, wysyłających zpoza osłony iglicznych borów ostrokończyste szczyty śmiało w górę. Grzbiet płn. wsch. , rozłożony na granicy gm. Zielonej i Dorry i w obr. gm. Jamny, zwie się Gorganem jawornickim, także Jawornikiem. Północny skrajny jego szczyt jest Mały Gorgan 1367 m. , w pośrodku Gorgan Jawornik 1467 m. wznosi się najwyżej. Rozciąga się on między potokami Żonką a Żeńcem, dopływami Prutu. Południowy szczyt nad doliną Prutu jest Żeniec 1208 m. . Daleko wynioślejszy jest drugi grzbiet, od tego na płd. zach. , na granicy gm. Zielonej z Jabłonicą i w obr. Jamny. Grzbiet ten zowią Gorganom Sinym. Poczyna się szczytem Gorganom Wielkim 1595 m. f dalej na płd. wsch. Sennik, także Seniek 1664 m. , a wreszcie piękny trójgranny Chomiak 1544 m. . Między Gorganem Wielkim a Sennikiem, na płd. zach. , w obr. Jabłonicy, mamy górę zwaną Babiną jamą. Wnętrze tego pasma f oprócz obfitych pokładów piaskowca karpac Gorg Gorg Gorgan