towej znanego generałgubernatora wileńskiego F. E. Todlebena należąca. Opodal zaś rozciąga się schludne miasteczko Doblen, około 800 mk. liczące. Zdobi je szpital w roku 1711 przez K. J. Offenberga założony, apteka, kilka sklepów i austeryj, tudzież dwa kościoły protestanckie, z których jeden jest obsługiwanym przez znakomitego i powszechnie cenionego lingwistę, pastora Augusta Bilensteina, wieloletniego prezesa baltyckiego łotewskoliterackiego towarzystwa. Powiat Dobleński, Doblenscher Kreis w średniej części Kurlandyi, w dorzeczu rzeki Aa położony, ma powierzchni mil kwadratowych 55. Okolica przeważnie równa i płaska z wyjątkiem wszelako części południowej powiatu, gdzie, mianowicie ku granicy Zmujdzi, częstokroć się napotykają wzgórza i wyniosłości. Z wyjątkiem tej wyżej położonej strony, cała powierzchnia powiatu dobleńskiego należy do równiny mitawskiej, niemającej, na znacznej przestrzeni 42 mil kwadratowych, ani jednego punktu, coby się wyżej niż sto stóp nad powierzchnię morza podnosił. Mitawa, leżąca w samym środku powiatu, wznosi się po nad zwierciadło morskie zaledwie o stóp 15. Głównym strumieniem powiatu jest rzeka Aa kurońska, po której żeglują duże parowce od Mitawy do morza, w górnym zaś jej biegu chodzą tylko tratwy i mniejsze statki. W ciągu lat 5ciu od r. 1875 1880 w powiecie dobleńskim rzeką Aa przeszło statków 1509 z towarem na 3, 864, 250 rubli. Lasu zaś w ciągu pięciu lat ostatnich po tejże rzece spławiono około 65, 000 sążni kubicznych, co w przecięciu stanowi corocznie sążni kub. 13, 000. Z dopływów prawego brzegu rzeki Aa w pow. dobleńskim najznaczniejszemi są Ekawa i Musza. z lewego zaś Wirczówka, Platonia, tudzież Szwiteń, zasilana wpadającemi doń Tarwedą, Aucą i Berzą. Jeziór znaczniejszych nie posiada wcale powiat dobleński. Napotykamy w nim same małe jeziorka i stawy, w północnej zaś części jego mieszczą się błota rozległe a około nich znaczne kopalnie torfu. W tejże północnej części powiatu, obfitującej w lasy, grunt lekki, piaszczysty, a częścią błotnisty, przeciwnie zaś w bezleśnej południowej części grunt żyzny pszennojęczmienny. Obszary leśne zajmują około 80 tysięcy dziesięcin, czyli 28 1 4 powierzchni całego powiatu. R. 1879 ilość mieszk. płci obojga w pow. dobleńskim wynosiła 82, 535 dusz, a więc w przecięciu na 1 milę kwadratową mieszk. 1507; po odrachowaniu zaś błot i obszarów leśnych przypadłoby oczywiście około 2, 000 mieszk. na każdą milę kwadratową. Powiat dobleński przeważnie zamieszkują łotysze wyznania protestanckiego. Wiadomości statystyczne na rok 1879 oznaczają liczbę łotyszów na 54, 777, niemców na 16, 700, żydów na 6, 242, polaków na 3, 148, rosyan na 2, 975, a litwinów na 693 płci obojga. Powiat dobleński tworzą 4 parafie Kirchspiele, a mianowicie mitawska, dobleńska, grenchofska i zessawska. Z nich dobleńska i mitawska posiadają rzymskokatolickie kościoły w Liwenberzie i Mitawie. Oba należą do dekanatu kurlandzkiego, dyecezyi żmudzkiej. Kiedy w katolickiej części Kurlandyi, w dekanacie semigalskim, pow. iłukszteńskim, ludność łotewska więcej się skupia i tworzy małe wioseczki, to przeciwnie w pow. dobleńskim, zamieszkiwanym przeważnie przez łotyszówpro testantów, wiosek wcale nie napotykamy. Łotysze tutejsi żyją rodzinami, odosobieni jedni od drugich, zwykle w dolinach, nad brzegami jeziór i strumieni. Ztąd też na jeden powiat dobleński przypada nadzwyczajna ilość wsi, bo aż 3, 065. Gospodarstwo płodozmienne, nie tylko u większych właścicieli ziemskich, ale nawet u włościanłotyszów, niemal wszędzie jest w użyciu, jakkolwiek przed laty dwudziestu zaledwie 35 był zarzucił system trzypolowy. W stosunku do innych powiatów Kurlandyi dużo tu uprawiają pszenicy. R. 1879 w pow. dobleńskim zebrano przeszło 150, 000 purów pszenicy, około 300, 000 p. żyta, 250, 000 p. jęczmienia i 190, 000 p. owsa. Że zaś na konsumcyą i na wyroby gorzelniane wychodzi rocznie około 20, 000 p. zboża i około 5, 000 p. kartofli; pozostaje przeto znaczna ilość ziarna na eksportacyą. Ogrodnictwo, głównie w okolicy Mitawy, rozwinięte na większą skalę. Uprawa lnu i konopi drugorzędne tu zajmuje miejsce i pod tym względem nie idzie w zawody z powiatem bowskim, sławnym z uprawy lnu. Hodowla bydła w pełnym rozkwicie. Cenne o niej wskazówki podają Statistische Jahrbücher für Kurland. Siana zbiór nader obfity, przewyższający znacznie potrzeby miejscowe; zbierają go bowiem w przecięciu do 8. 000, 000 pudów corocznie. Fabryk w pow. dobl. liczą do 70, z których sama Mitawa posiada przeszło 30; między innemi i powszechnie sławioną parową fabrykę czekolady, odznaczanej licznemi medalami na wystawach europejskich. Handel, z powodu wodnej komunikacji z Rygą, tudzież kolei żelaznych rysko mitawskiej i libawskiej, bardzo rozwinięty. Znaczniejsze jarmarki doroczne istnieją tylko w Mitawie od czwartku po Narodz. N. P. Maryi vet. st. do soboty wiecz. i od czwartku po św. Michale v. s. również trzydniowy, oraz w Doblenie dwa jednodniowe, przypadające 24 kwietnia i 16 października v. s. . Czasem kontraktów w Mitawie jest św. Jan Chrz. v. s. , w której to porze Mitawa przez parę tygodni niezwykłym się odznacza ruchem. Bienenstamm, Stuckenberg, Siemienow, Pol, Statistische Jahrbücher für Kurland, o ile te drukiem są ogłoszone, tudzież materyały ręko, piśmienne kurlandzkiego statystycznego komitetu. G. M. Dobo, ob. Dubowica. Dobośna, rz. , prawy dopływ Dniepru, bie rze początek w północ, wschod. stronie pow. bobrujskiego, w okol. wsi Itol, nieopodal gub, mohilewsklej, przepływa w kierunku od pół nocy na połud. z małemi przerwami granicą pow. rohaczewskiego aż do miasteczka Kazimirowa vel Kazimierzowa, tu zwraca się na wschód do gub. mohilewsklej i poniżej Sołonej wpada do Dniepru; w porze wiosennej spławia się tu drzewo na niż. A. Jel. Dobośnia, inaczej Żylicze, dobra w pow. bobrujsklm i rohaczewskim, niedaleko granicy gub. mohilewskiej, o 36 w. od Rohaczewa, własność dawna rodziny Bułhaków h. Syro komla. Na początku b. w. jeden z dziedziców, uwiedziony manią budowania, wzniósł tu z nie słychanym przepychem pałac o stu pokojach, trzymał liczną kapelę i gromadził dzieła sztuki. . Bo dziś dnia ten pomnik stoi i utrzymuje się w całości przez następców. Przed 30 laty istniała tu pierwsza i jedyna na znaczną skalę cukrownia, a cukier Bułhaka znany był po wszechnie. Teraz dobra mają około 1000 morg. obszaru, nie wzbudzając niczem ważnem uwagi tylko pałacem, który jest godzien widzenia, zawiera bowiem różne zbiory, archiwum i sta re książki. N. . Orda zamieścił D. w swoim Albumie. Była w B. kapl. katol. parafii Bobrujsk. Jest też tu zarząd gminy, liczącej 1154 dusz. Al. Jel. Dobowo, niem. Dobawen i Dubawen, wś, pow. gołdapski, st. p. Szittkehmen. Dobowskie jezioro, niem. Dobawer See, w pow. gołdapskim na Mazurach pruskich, blisko jez. wisztynieckiego. Dobra, 1. przedtem mko, dziś osada w pow. tureckim; gm. i paraf. Bobra. To niegdyś miasteczko leży nad strumieniem 2wanym Teleszyna, o 42 w. od Kalisza, o 10 w. od Turku, o 40 w. od Kutna, o 10 w. od rz. Warty, ma ludności w ogóle 4, 526, męż. 2, 162 a kob. 2, 364. Ludność żydowska o wiele tu przenosi chrześcian, gdyż ostatnich jest tylko 2, 000, żydów zaś 2, 526. R. 1827 było 198 dm. , 2, 096 mk. , a r. 1860 dm. 190, mk. 2, 380. Domów murowanych w 1880 r. 8, drewnianych 214, sklepów sukna 2, korzennych 40, żelaz. 2; handel prowadzi się różnego rodzaju zbożem, wełną, rzepakiem, i t. d. za sumę 250, 000 rs. rocznie. Przechodzi tędy szosa z Turku do Warty. Jest tu st. pocztowa, urząd gm. , apteka, szkoła elementarna, dom modlitwy starozakonnych, fabryk oleju 4, ślusarzy 1, kowali 2, gwoździarzy 3, siodlarzy 2, kołodziei 2, farbiarzy 3, piekarzy 7, rzeźników 6, powroźników 2, krawców 18, czapników 8, szewSlowni Geograficzny Zeszyt XIII. Tom II. ców 24, handlarzy trzodą 4, kominiarzy 1, akuszerka 1, felczerów 2, stolarzy 6, kuśnierzy 5, bednarzy 4, blacharzy 1, mularzy 3, cieśli 4, szklarzy 3, wiatraków 9. Osada zajmuje gruntu 700 mor. n. p. , i takowy należy do mieszczan, którzy trzymają koni 50, bydła 220, trzody 150 i kóz 8. W r. 1625 1 1708 grasowało w Bobry morowe powietrze. D. założona została jako miasto, na prawie niemieckiem, 1583 r. , na gruntach wsi Zamysłowa. Kościół rzymskokatol. murowany istniał już podczas wizyty Jana de Lasco pod tytułem Narodz. N. M. Panny. Oprócz tego jest tu kapl. rzymskokatol. św. Barbary, modrzewiowa, w XV wieku przez Katarzynę Grabską, kaszt. spicimirską, wdowę po Janiez Grabi wybudowana, w r. zaś 1750 przez Eufrozynę Mączyńską, kasztel. spicimirską przebudowana. Kościół często podlegał pożarom; czasów dokładnych wizyty nie podają. Ostatni pożar datuje się około połowy ubiegłego wieku. Zaraz po tym wypadku, częścią kosztem Ignacego Gałeckiego staros. bydgos. dziedzica dóbr, częścią ks. Dominika Wartskiego proboszcza, częścią nakoniec za pożyczone pieniądze kościół odbudowany został. Skończony kościół r. 1808 Jan Gembart kantor gnieźnień. solennym ob rządkiem pobłogosławił. Staraniem prob. Antoniego Kozłowskiego przyozdabia się z dniem każdym. Bo paraf. B. 2. 300 dusz, należą B. b. miasteczko, i wsie Długa wieś warcka, Ciemin, Chrapczewo, Cegielnia Kawecka, Dzierzbotki, Orzepów, Linne, Mikulice, Potworów, Stefanów, Czekaj dezerta, Pakuła młyn wodny elemmski. Bobra przedtem była własnością Walewskich, od 1679 Mączyńskich, od 1811 Skórzewskich. Majętność ta składała się z folwarków Długa wieś Warcka, Zeronice, Kołowo, Linne, wsi Żeronice, Chrapczewo, Kołowa, Linne. Rozległość dworska wynosiła m. 3, 726, a mianowicie fol. Długa wieś Warcka grunta orne 1 ogrody m. 233, łąk m. 281, pastwiska m. 1, lasu m. 1, 348, nieużytki i place m. 76, razem m. 1 939. Płodozmian 6polowy, bud. mur. 13, drewn. 18; fol. Żeronice i Kołowa grunta orne 1 ogrody m. 858, łąk m. 40, pastwisk m. 23, nieużytki i place m. 50, razem m. 971; płodozmian 6polowy; bud. mur. 5, drewn. 9; fol. Linne grunta orne i ogrody m. 383, łąk m. 153, pastwisk m. 94, nieużytki i place m. 51; bud. mur. 2, drew. 5, gorzelnia, cegielnia, wiatrak. Osada B. ma osad 252 wieś Żeronice osad 70 gruntu m. 323; wś Chrapczew osad 12, grantu m. 168; wś Kołowa osad 5, gruntu m. 25; wś Linne osad 30, gruntu m. 315. Gmina B. należy do s. gm. okr. IV we wsi Tokary. 12. D. , wś i folw. , pow. brzeziński, gm. i par Bobra. Leży na prawo od drogi bitej ze Zgierza do Strykowa. Posiada kościół par. drew5 Doblena Dobo Dobośna Dobośnia Dobowo Dobowskie Dobra