cych i folw, dworski. Liber benefic. Długosza T. I, 63. W. M. Gnatowo, wś szlach. , pow. kolneński, gm. Kubra, par. Romany. W 1827 r. liczono tu 5 dm. , 31 mk. Gnaty 1. , okolica szlach. , w obrębie której znajdują się wsie G. gromadze, G. lewiszki, G. szczerboki, G. waszki, G. wieśniany, G. za razy, pow. pułtuski, gm. i par. Winnica. W 1827 r. miały G. lewiszki 7 dm. , 51 mk. ; G. szczerboki 12 dm. , 73 mk. ; G. wieśniany 10 dm. , 122 mk. ; G. zarazy 10 dm. i 57 mk. Pol. G. Lewiszki podług opisu z r. 1841. Rozl. miał wynosić mr. 530. 2. G. soczewka, wś szlach. , pow. mazowiecki, gm. Klukowo, par. Kuczyn. W 1827 r. było ta 6 dm. , 44 mk. 3. G. , wś, pow. ostrołęcki, gm. i par. Ostrołęka. W 1827 r. było tu 22 dm. i 161 mk. Gneginici, ob. Kniegnitz. Gneisenau niem. , folw. , pow. gierdawski, st. p. Gierdawy. Gneist niem. , pow. lecki, ob. Knis. Gnesdau niem. , ob. Gnieżdżewo. Gnesen niem. , miasto, ob. Gniezno. Gnevomir, ob. Ojas. Gnewau niem. , ob. Gniewowo. Gnewen, wś, ob. Gniewowo. Gnewin niem. , pow. lęborski, ob. Gniewino. Gnewinke niem. , pow. lęborski, ob. Gniewinko. Gnezda, ob. Gniazda. Gniada, rzeka, ob. Zapsia. Gniade, jezioro, pow. sejneński, gm. Kopciowo koło wsi Justyanów, o 2 w. na płn. zachód od Kopciowa. Długie do 3 w. w kierunku od zach. ku wschodowi, brzegi ma bezleśne, wzgórzyste łączy się z jez. Powieśniki i ma do 60 mr. obszaru. Wody jego odprowadza mała rzeczka do Hańczy Białej. Por. Dumbel. Gniadki, niem. Gniadtken, wś, pow. niborski, przy granicy Król. Polskiego, i bitym trakcie mławskoniborskim, st. p. Nibork. Gniadkowo, niem. Gnaedtken, Knaedtken, wieś, pow. gierdawski, okolica zdawna już zniemczona, st. p. Nordenburg. Gniadtken niem. , ob. Gniadki. Gniasdowo niem. , pow. toruński, ob. Gniazdowo. Gniazda, weg. Gnezda, niem. Kniesen, w dokumentach Knysen i Knesen, miasto, w hr. spiskiem, w dystrykcie lubowelskim, przy głównym gościńcu, wiodącym z Podolińca do Lubowli; od Starej Lubowli 4 kil. na zachód, od Podolińca 12 kil. na wschód; nad Popradem, po północnej jego stronie, przy ujściu doń potoku Kamionki. Od zachodu graniczy z wsią Lackową, od półn. zapomocą pot. Czernego z wsią Kamionką, od połd. z Forbasem Forbasynem, a wschodnią granicę od St. Lubowli tworzy potok Mały Lipnik. Wzniesienie mia sta 539 m. W półn. wsch. stronie miasta, między pot. Kamionką a Mł. Lipnikiem, wzno si się nad samą drogą wzgórze Wenigen 595 m. szt. gen. ; od niego na płn. , kapliczka, po drodze do Kamionki, 574 m. Nad samem mia stem od północy wzgórze Groszberg 688 m. szt. gen. , a na zachód od niego wzgórze Leger 683 m. szt. gen. . Miasto liczy 1480 mk. , między nimi 1224 rz. kat. , 30 gr. kat, 2 prot. , 194 szyzm. , 30 żydów. Parafia łac. w miej scu. Kościół pod wezw. św. Bartłomieja apo stoła istniał już r. 1212. Posiada metryki chrztu odr. 1724. Do parafii tej należą jesz cze włości Forbasyn i Kamionka. Ludność całej parafii wynosi 1745 dusz rz. kat. , 3808 gr. kat. , 262 szyzm. , 2 prot. , 36 żydów szem. dyec. spiskiej z r. 1878. Poczta w miejscu. Miasteczko to, w dokumentach dotąd drukiem ogłoszonych, pierwszy raz napotykamy w r. 1286. Mianowicie Mikołaj, sołtys tej włości, sprzedaje sołtystwo Janowi, synowi Roxera z Kieżmarku. Tenże otrzymuje ku temu od Pio tra i Mizuma, braci i dziedziców Gniazd, pra wo karczowania lasu położonego poza granica mi Gniazd i założenia w nim osady Fejer, Cod. dipl. Hung. V3, 334. Br. G. Gniazdek, rządowa os. młynarska nad rz. Rypienicą, pow. rypiński, gm. Pręczki, par. ew. Michałki, 1 dom, 13 mk. , 16 mr. gruntu. Gniazdków, wś i folw. , nad rz. Wisłą, pow. iłżecki, gm. i par. Chotcza ob. Są tu oddawna dwie wsie tak naz. a właściwie dwie oddzielne połowy jednej, z tych pierwsza liszyła w 1827 r. 18 dm. i 119 mk. ; obecnie zaś ma 13 dm. , 81 mk. , 160 mr. ziemi włośc. , 2 dwor. ; druga w 1827 r. liczyła 38 dm. i 245 mk. , obecnie ma 17 dm. , 112 mk. , 240 mr. ziemi dworsk. i 185 mr. włośc. Gniazdów, wś, pow. będziński, gm. Rudnik Wielki, par. Koziegłowy. Leży na samej granicy od Szląska, łączy się drogą bitą z pobliskimi Koziegłowami. Wspomina tę wieś Długosz II, 192. W 1827 r. było tu 41 dm. , 833 mk. Tu się urodził ks. Michał Juszyński znany bibliograf i historyk literatury. Br. Ch. Gniazdów 1. , wś, pow, odalanowski, 11 dm. , 79 mk. , 5 ew. 74 kat. , 33 analf. 2. G. , folw. należy do domin. Kurowa, 7 dm. , 104 mk. Poczta w Skalmierzycach o 4 kil. st. kolei żel. w Ostrowie o 17 kil. M. St. Gniazdowice, wś i folw. nad rz. Scieklec, pow. miechowski, gm. Klimontów, par. Proszowice. Leży o 3 w. od Proszowic na półn. zachód. W 1827 r. miała 22 dm. , 162 mk. ; obecnie liczy 28 dm. , 257 mk. , osad włość. 22, gruntu dworsk. 381 mr. , włośc. 106 mr. Posiada młyn. Za czasów Długosza Liber benef. T. II, 155. G. należały do Jana Skawińskiego herbu Doliwa, były wtedy 2 pola łanowe, 5 łanów kmiecych i folw. W. M. Gniazdowo, wś szlach, pow. łomżyński, gm. i par. Lubotyń. W 1827 r. było tu 34 dm. i 222 nok. Por. Budziszki. Gniazdowo, niem. Gniasdowo, fol. do Skłodzewa, budynie. 2, dom mieszk. 1, katol. 12. Parafia Łążyn, szkoła Rzęczkowo, poczta Ostromecko. G. leży na wyniosłych wyżynach prawego brzegu Wisły blisko granicy powiatu chełmińskiego. Kś. F. Gniazdy, niem. Kniesen, ob. Gniazda. Gniazdzin, wś, pow. będziński, gm. i par. Koziegłowy. Jest tu młyn półamerykański z produkcyą za 8, 280 rs. rocznie. Gniażdziszcze, zaśc. , pow. wilejski, 47 w. od m. Wilejki, 3 okr. adm. , gm. miadzielska, 1 dom, 12 mk. prawosł. 1866. Gnichwitz niem. , w r. 1288 Gnekowicz, 1311 Gnechewitz, wś, pow. wrocławski, z kościołem katol. filialnym. Gnida, rzeka w pow. łęczyckim. Ma po czątek pod wsią Wytrzyszczki na południe Pa rzęczewa, płynie w kierunku zachodniopółno cnym pod Parzęczewem, Mrozowicami, Leśni cą Wielką, Mniszkami, Zdunami, Leśnicą Małą; pod Bronnem skręca na zachód i pod Lisicami wpada z prawego brzegu do Neru, tworząc ka wałkiem do ujścia granicę z pow. tureckim. Długa 17 w. Surowiecki zwie ją str. 39 Paskrza. Naprzeciw Bronnego ma z prawego brzegu komunikacyę z Bzurą przez kanał ko pany od Łęczycy; poniżej zaś z tegoż brzegu przyjmuje strumień Cholbicę. J. Bl. Gnie Klein, folw. i stacya kolei toruńskowystruckiej, 14 kil. , od Gierdaw, 30 kil. od Wystrucia, nad rz. Świnią, 1322 mk. ewang. ; gorzelnia parowa, browar, fabryka sera; raz na rok jarmark na konie, drzewo z obszernych lasów i wyroby z niego, jak łyżki drewniane, kopańki itp. wywożą ztąd do Wystrucia; stacya pocztowa i telegraficzna, omnibus do wsi Muldzie i poczta osobowa do Nordenborka. Gnieballen niem. , wieś, pow. szyłokarczemski, st. p. Szyłokarczma. Gniefgau niem. , niegdyś Koselwitz, w r. 1371 Kuslowicz, wś, pow. nowotarski na Szląsku, nad Odrą, w par. GrossBresa. F. S. Gniejewice, wieś, pow. grójecki, gm. i par. Jasieniec. W 1827 r. było tu 20 dm. i 172 mieszk. Gnieschau niem. , ob. Gniszewo. Gniesen niem. , ob. Gniazda. Gnieszowice, wś poduchowna nad rz. Koprzy wianka, pow. sandomierski, gm. i par. Koprzywnica. W 1827 r. było tu 41 dm. , 252 mk. ; obecnie liczy 56 dm. , 336 mk. i 624 mr. ziemi włośc. W XV w. były własnością Pawła Skotnickiego h. Bągonga Dług. I, 396. Gniew, Gniewko, Gniiewo, Gniewosz, skrócone formy imienia Gniewomir, stanowią, źródłosłów nazw Giewo, Gniewków, Gniewoszów, Gniewięcin. Br. Ch. Gniew, niem. Mewe, dawniej w dokumentach Giniew, Gymew, Gmewa, z czego utworzone niem. Mewa, Mewe, miasto w pow. kwidzyńskim, na wyniosłym lewym brzegu Wisły, przy ujściu do niej rz. Wierzycy Ferse fl. , na bitym trakcie bydgoskogdańskim, 2 mile od stacyi kolei żel. w Czerwińsku i Peplinie. Obecnie starają się o nowy trakt przez Morzeszczyn, gdzieby był bliższy dworzec tylko, o 1 milę odległy. Do Kwidzyna są 2 mile, do Gdańska 6 mil przeszło. Przez Wisłę urządzony szybki przewóz Fliegende Fähre. G. jest w ogóle starannie i dość pięknie zabudowany, budynki li tylko w cegłę stawiane. Naokoło, choć już poprzerywane, ciągną się mury prastare; dawniej i fosy głębokie wodą zapełniane broniły miasta. Ludności r. 1868 liczono 3443 obecnie około 5000, katol. 1724, ew. 2204; budynk. 555, dm. mieszk. 235; obszaru mr. 3714. G. ma 2 kościoły parafialne katolicki i protestancki, synagogę, wielki zakład karny Zuchthaus. nieco poza miastem nad samym brzegiem Wisły stojący, urządzony z dawniejszego zamku krzyżackiego i starościńskiego; był ten znakomity zamek używany aż do okupacyi, następnie zaniedbany i dopiero za Fryderyka Wilhelma IV odrestaurowany kosztem przeszło 140, 000 tal. Obok niego stoi pomniejszy zamek albo raczej dom 3piętrowy, zbudowany przez Jana Sobieskiego, który w nim często przemieszkiwał, i dotąd zowie się u ludu dom Sobieskiego. Do zakładu tego utrzymywanego kosztem prowincyi pruskiej biorą przeważnie tylko zbrodniarzy męskich luterskiego wyznania z obwodu sądowego apelacyjnego kwidzyńskiego, bywa ich zwykle 650. Ztąd wiedzie, jak na pewno nawet uczeni utrzymują, dobrze sklepiony wymurowany ganek podziemny pod całem miastem aż na gdańskie przedmieście, gdzie stał przedtem kościół św. Jerzego i mówią, że tędy krzyżacy odprawiali niekiedy swoje procesye a i w czasie wojen go używali. Lud jeszcze dodaje, że aż do pobliskiej Tymawy i Gogolewa ciągnie się ów ganek. Jest tu szkoła miejską mieszana 6klas. , zakład pryw. dla preparandów, przyspasabiający uczniów do seminaryum nauczycielskiego; bank polski pożyczkowy, poczta, urząd telegraf. , sąd ziemiański okręgowy, urząd celny, apteki 2, lekarzy 2, drukarnia, wydawn. gazety niem. gniewskiej; oddział wojska składający się z 1 oficera i 60 piechoty, stoi na straży więźniów, żandarmów 2. Mieszkańcy prócz rolnictwa i zwyczajnych rzemiosł trudnią się handlem, który był przedtem znaczniejszy, osobliwie zboża naokół wiele przywożono z żyznej okolicy, które ztąd Wisłą odstawiano. Także handel drzewem, które z Gnatowo Gnatowo Gnaty Gneginici Gneisenau Gneist Gnesdau Gnesen Gnevomir Gnewau Gnewen Gnewin Gnewinke Gnezda Gniada Gniade Gniadki Gniadkowo Gniadtken Gniasdowo Gniazda Gniazdek Gniazdków Gniazdów Gniazdowice Gniazdowo Gniazdy Gniazdzin Gniażdziszcze Gnichwitz Gnida Gnie Gnieballen Gniefgau Gniejewice Gnieschau Gniesen Gnieszowice Gniew