Gieshuebel niem. , dwie wsie na Szląsku pruskim 1 w pow. lwowskim; 2 w pow. lubańskim, r. 1389 zwana Gisobil. Gieski, wś, pow. piotrkowski, gm. i parafia Rosprza. W 1827 r. było tu 24 dm. i 165 mieszk. Giesmannsdorf niem. 1. , w r. 1370 Goswinsdorf, wś i dobra, pow. nissański na Ślą sku, par. Nissa, o 8 kil. na zachód od Nissy, blisko granicy pow. grotkowskiego, ma stacyą drogi żel. Dobra Gr. mają 1700 m. rozl. , cegielnię, fabrykę drożdży prasowanych, młyn parowy amerykański, fabrykę serów, cukru mlecznego, wyrobów z gliny i browar parowy. Jedno z najciekawszych gospodarstw przemy słowych na Śląsku górnym, od r. 1837 wła sność Friedenthalów; 300 mk. Wś ma 27 osad, 175 m. gruntu. Należały do G. folw. i kol. Jentsch w r. 1415 Jenschowicz i młyn Zaupitzmühle. 2. G. , w r. 1399 Gosweynsdorf, 1495 r. Goszmandorf, wś, pow. bolkowicki, ma 2 kościoły paraf. kat. z XIII w. i ewang. od r. 1742. 3. G. , r. 1233 Gosbinsdorf, wieś, pow. bolesławski, zwana też Giersdorf i Giesdorf, ma kościół paraf. ewang. i ewang. kaplicę, która do r. 1804 była katolicką. 4. G. , r. 1305 Gozwinisdorf, wś, pow. szprotowski, ma 2 ko ścioły katol. i ewang. F. S. Giesoewen niem. lub Gisewen, ob. Gizewo. Giesztowty, okolica szlach. nad rz. Dzitwą, pow. lidzki, 4 okr. adm. , od Lidy odl. w 41, od Wasiliszek w. 36, dm. 4, mk. wyzn. rzym. katol. 38 1866. Gietki 1. , wś kurpiowska, pow. kolneński, gm. Czerwone. par. Mały Płock, w odległości 13 i pół w. od Kolna, 28 i pół od Łomży, na lewym brzegu Pisny, przy obrębie leśnym Że lazna. Gietki leżą w jednej z najwięcej zalud nionych miejscowości w puszczy. Powyżej nad Pisną leżą Ludwy, poniżej Haberki. Obiedwie wsie łączą się prawie z Gietkami. Na przeciw Gietek, przez rzekę, znajdują się Siwiki i Korwki. Podług wykazów 1800 znajdowało tu się wtedy 7 bartników, 3 czynszowników i jeden chałupnik, posiadających ogółem 9 włók 14 mr. magd. ; w tej liczbie bartnicy Cześlak i Gietkowie posiadali 3 włók, 10 mr. miary chełm. Było tu wtedy 18 sztuk koni, 18 wołów, 19 krów, 24 świń. 33 owiec i sztu ka połowizny. Włościanie do seminaryum w Pułtusku płacili 86 gr. W 1827 r. było tu 11 dm. , 55 mk. ; obecnie 340 mr. 97 pręt. w tej liczbie 188 mr. 205 pr. orn. . 2. G. , wś, powiat kolneński, gm. Gawrychy, par. Nowo gród. Lud. Krz. Gietkowo, niem. Göttkendorf, wieś w pow. olsztyńskim, st. p. Olsztynek. Gietrzwałd, Dzietrzwałdt Jetrzwałd, niem. Dittrichswalde, wś włośc. parafialna, pow. olsztyński, w zachodniej części, przy granicy powiatu ostrodzkiego, nad małą strugą, zwaną Gilbing, uchodzącą do Pasaryi, w okolicy górzystej, urodzajnej, czysto polskiej, na t. zw. polskiej i katolickiej Warmii. Zaledwie o 1 4 mili jest granica, po za którą mieszkają w pow. ostródzkim po polsku mówiący prusacy lutrzy odrębni od polskopruskich Mazurów; pół mili od stacyi kolei żel. toruńskowystruckiej w Biesalu Biesellen. Od r. 1876 odbywają się targi we wsi G. Marktflecken. Mieszk. liczą blisko 1000; z wyjątkiem jednej familii są wszyscy polacy i katolicy; trudnią się prócz kilku kupców i rzemieślników uprawą roli i hodowlą bydła. W miejscu jest szkoła katolicka. Kościół paraf. w cegłę murowany w stylu gotyckim, nie wielki ale piękny i gustowny, stoi na wyniosłem wzgórzu, zkąd uroczy widok na całą wieś i okolicę. Budowany jest z końcem XV wieku; wieżę ma dość wysoką drewnianą, tytuł Narodzenia M. B. ; wewnątrz bardzo starannie utrzymywany, na wszystkich miłe czyni wrażenie, r. 1500 d. 31 marca konsekrowany. Sklepienie i ściany malowidłami dosyć pięknie wykonanemi przyozdobione, posadzka flizowa; główny ołtarz przez biskupa warmińskiego Marcina Kromera r. 1580 d. 20 września konsekrowany, zawiera starożycny obraz M. B. Częstochowskiej, przez lud okoliczny oddawna jako cudowny czczony i uznawany, licznemi wotami przyozdobiony. Po bokach ołtarze św. Joachima i św. Józefa także w sobie mieszczą obrazy i statuy M. Boskiej. Nawet na ścianach są obrazy i figury zawieszone M. Najśw. dla większej czci i nabożeństwa. W ogóle lud tutejszy jak i w całej okolicy wielce jest pobożny. Obecnie kościół gietrzwałdzki jako zbyt szczupły jest powiększany. Cmentarz naokoło kościoła nader jest obszerny, drzewami licznemi ocieniony. Mianowicie odznacza się blisko plebanii stojący klon stary, gałęzisty, co najmniej lat 200 liczący, nad którym, jak utrzymują, objawiła się Matka N. Zaraz przy klonie, zawsze jeszcze na cmentarzu, jest nowopobudowana mała kapliczka z cudowną figurą. Do parafii należą wioski czysto polskie i katolickie Woryty, Rentyny, Nowy młyn, Naglady, Pęglity, Hermsdorf i Leyssen; jedynie posiadacz tych ostatnich dóbr nie jest katolik. Dusz katol. w parafii liczą przeszło 2000. Prawo patronatu ma kapituła warmińska oddawna. Z dawnych lat ubiegłych tyle wiadomo o tej ciekawej wiosce Starożytna pruskolitewska prowincya, gdzie teraz G. leży, nazywała się Galindya, obwód zaś czyli ziemia Gudikus. Od założenia dyecezyi należała ta wieś wraz z całą olsztyńską okolicą do dóbr stołowych warmińskiej kapituły. R. 1352 wystawiła kapituła pierwszy znany przywilej; wieś znajdowała się wtedy in territorio Gudikus; włók uprawnych było 70, prawo chełmińskie; soł tys Andrzej miał wolnych włók na własność 8 7 ratione locationis, unum speciali gratia. Kościół dopiero ma być fundowany ecclesiam quam in ibi fundandam et dotandam decrevimus. Dla proboszcza przeznaczają 5 włók. R. 1405 1409 był tu proboszczem Jan Sternchen. Lustracya z r. 1656 donosi We wsi G. znajduje się włók 70, z tych są puste 8; gburów we wsi 17, sołtysów 3, młyn 1, kar czmy 2. Z książeczki potwierdzonej przez du chowną władzę wyjmujemy krótko niektóre szczegóły z czasów najnowszych o G. R. 1877 d. 27 czerwca 13letnia Augusta Szafryńska, wracając pod wieczór z matką swoją do domu Nowego młyna koło kościoła gdy dzwonili na Anioł pański miała mieć pierwsze widzenie M. Najśw. , zjawionej ponad klonem. Co się potem często powtarzało i u niej i u trzech innych wizyonerek, jak je nazywają Barbary Samulowskiej 12 lat z Woryt, Elżbiety Bylitowskiej wdowy z Woryt i Katarzyny Wieczorkównej 23 lat z Gietrzwałdu. Tegoż roku niedługo potem, kiedy rozgłos stawał się coraz większy, bawili tu zesłani przez biskupią wła dzę Dr. Hippler regens duchownego semina ryum z Braniewa Braunsberg i Dr. Kolberg subregens, którzy o ile było można zajścia tu tejsze badali. We wrześniu tegoż roku trzech lekarzy 1 protest. Dr. Aug. Dittrich z Do brego miasta Gutstadt, Dr. Poschmann z Or nety i Dr. Sonntag z Olsztyna badali stan wszy stkich 4 wizyonerek podczas zachwytu. Dnia 2 i 3 września był tu obecnym biskup war miński w którego dyecezyi G. się znajduje Dr. Krementz; dzieci i zajścia tutejsze po krot ce badał. Dnia 8 września było co najmniej 50, 000 pobożnych wiernych w G. ze wszyst kich stron. Aż dotąd pielgrzymki do G. wciąż trwają i ani duchowna, ani świecka władza, mimo śledzenia przyczyny, nie dostrzegła nic, żeby je zakazać. R. 1878 p. Samulowski zało żył w G. księgarnię polskokatolicką, jedyną dotąd na polskiej Warmii. Kś. F. Giewartów, ob. Giwartów. Giewarty szczepkowo, wś, pow. mławski, gm. Szczepkowo, par. Janowiec; ob. Szczepkowo. Giewerlauken niem. , wś, pow. ragnecki, st. p. Trapoehnen. Giewile 1. , wś, pow. rossieński, par, odachowska. 2. G. , wś, pow. rossieński, parafia kroska. Giewont, turnia i szczyt w Tatrach nowotarskich, w obr. wsi Zakopanego, imponująco wznoszący się ponad Reglami zakopiańskimi, 948 m. na wschód od narożnika między polaną Kondratową, Małą Łąką i doliną Strążysk, łączy się zapomocą przełęczy 1732 m. Janota, Kolbenheyer z Kopą Kondracką ob. Czerwone Wierchy, tworzącej przejście z Małej Łąki do dol. Kondratowej. Skały skrajne G. od M. Łąki nazywają się Małym Giewontem czyli Giewoncikiem. Skałki ciągnące się od Gie wontu ponad Małą Łąką zowią się Ździarami, a lesisty grzbiet poniżej nich Grzybowcem, przez który przejście do doliny Strążysk. Po łudniowy grzbiet G. jest połogi i porosły cały bujną kosodrzewiną, ponad którą sterczy dopie ro grań jego skalista, goła, poszczerbiona a dla człowieka niedostępna. Ku północy zaś przed stawia G. ścianę prostopadle spadającą. W szczycie ma znaczny wyłom, szczerbę olbrzy mią, która go dzieli na dwa niedostępne wierz chołki. Dawniej wychodzono na zachodni szczyt G. ; dziś atoli, gdy wpływ czasu wygła dził turnie, stał się całkiem niedostępnym. Wyjście na G. nie opłaca trudów, gdyż sąsied nie Czerwone Wierchy ob. przewyższają go, a droga na nie nie jest utrudzającą. Sławę swą zawdzięcza G. swemu kształtowi i szczę śliwemu położeniu. Dla Zakopanego tworzy on tło majestatyczne, a w owej szczerbie dzielącej jego wierzchołki mają górale zegar, bo skoro słońce przez nią zaświeci w dolinę Strą żysk, wtedy południe. W nazwie tej turni upatrzyli niemcy niemieckie jej pochodzenie, wywodząc ją od Gehe Wand, stąd piszą Gehwan, Gähwand Fuchs, t. j. Stroma skała. Po nieważ w Zakopanem jest rodzina góralska Giewontów, przeto prawdopodobniej nazwa turni pochodzić musi od tej rodziny, zapewne niegdyś jej właścicieli. Według dra Jana Radwańskiego znachodzić się ma w uściech lu du góralskiego wyraz giew, gwy, giewy, giewa na oznaczenie prostopadłości. Wznie sienie szczytu 1900 m. szt. gen. ; 1897 m. Kolbenheyer; 1883 m. Zejszner; 1877 5 m. Korzistka; 1822 m. Blasius; pomiar ten czyniony około 64 m. niżej szczytu, nie obję tych powyższą cyfrą; 1866, 6 m. Kreil; 1901 m. Fuchs. Przełęcz między Małym G. a Grzybowcem 1487, 68 m. Janota; przełęcz między Grzyb. a Łysankami 1332, 45 m. Janota. Mały Giewont 1658, 2 m. Janota. Według podania ludowego pod G. ma znacho dzić się jaskinia z zaklętymi skarbami. Na jej środku stoi słup dyamentowy, pod którym sie dzi mnich obsypany bogactwami wszelkiego rodzaju. Mnich ten daje je bez trudności każdemu, kto do niego dojdzie, Dojście to atoli jest bardzo trudne, bo przejście jest nadzwyczaj ciasne i wszelkie światło w niem gaśnie. Ob. Goszczyńskiego Dziennik podróży do Tatrów str. 87. Br. G. Gieżajcie, wieś, pow. rossieński, par. kielmeńska. Gieżgajłowo, pow. ihumeński, ob. Kieżgajłowo. Gieżgołdy, wś włośc. nad Mołczadką, pow. Gieshuebel Gieshuebel Gieski Giesmannsdorf Giesoewen Giesztowty Gietki Gietkowo Gietrzwałd Giewartów Giewarty Giewerlauken Giewile Giewont Gieżajcie Gieżgajłowo Gieżgołdy