św. Marcina, postawiony w r. 1629, poświęcony 1630, restaurowany i murem obwiedziony 1672. Co do powyższej daty 1629, jako roku założenia kościoła, podanej w szem. dyec. tarn. 1880 r. , jest ona mylną, gdyż kościół tutejszy istniał już r. 1378; w zatwierdzeniu bowiem bractw kapłanów księstwa oświęcimskiego przez Floryana Mokrskiego, biskupa krakowskiego, zr. 1378, między innymi wymieniony jest także pleban gierałtowickiego kościoła. W r. 1392 plebanem tutejszym był X. Stanisław. Za Długosza Lib. ben. II, 230 G. należały do Mikołaja Szaszowskiego h. Kopacz. Metryki kościelne pochodzą z roku 1718. Dzwonów trzy, średni z roku 1631, najmniejszy z roku 1844. Do parafii należy wieś Gierałtowiczki. Cała parafia liczy 1015 kat. , 1 żyda. W tej wsi był w XVI w. zbór kalwiński, o czem przekonywa synod pinczowski w sierpniu 1562 r. złożony, który między innymi podpisał Adam, minister Dei in Gierałtowice. Kto zbór ten założył, kiedy upadł, nie wiadomo. Łukaszewicz, Dzieje wyzn. helw. w Małej Polsce. Poznań, 1853. W przywileju z roku 1503, nadanym dnia 27 czerwca w Zatorze, a ustanawiającym rozgraniczenie posiadłości klasztorów mogilskiego i tynieckiego z powodu sporu o staw, między świadkami wymieniony jest Piotr Szaszkowski, dziedzic z Gierałtowic Janota, Dipl. Mon. Clarae Tumbae. 1865. Uwagi godnym jest dworek jodłowy, zabytek budownictwa z XVII wieku. Było to dawniej mieszkanie księżnej Lubomirskiej. Własność sukcesorów Maurycego hr. Potockiego. Poczta w Zatorze. Br. G. Gierałtowice, niem. Gieraltowitz 1. , wieś i dobra, pow. toszeckogliwicki, w kącie między bytomskim, rybnickim i pszczyńskim. Folw. od r. 1853 własność Karola Raczek, ma 1575 m. rozl. z folwarkami Fohlung i Langwasser. Wieś ma 105 dm. , 1229 m. rozl. , szkołę 1kla sową i kościół paraf. , do którego się zalicza 2334 wiernych. 2. G. , wś i dobra, pow. kozielski, o 10 kil. na płd. od Koźla. Dobra G. z folw. Kopanina mają 2487 m. rozl. , w tern 854 m. lasu. Wś ma 41 osad, młyn, karczmę, 361 m. rozl. , szkołę i kościół paraf. z r. 1556. Pa rafia liczy dusz 1078. F. S. Gierałtowiczki, wś, pow. wadowicki, par. Gierałtowice; legły na północ od Gierałtowic. Własność Stanisława Kostki ze Skrzynny Dunina. Kilka wielkich stawów. Obszar większej posiadłości liczy roli ornej m. 302, łąk i ogr. 39, pastw. 13, lasu 109; mniejszej posiadlości roli ornej 277, łąk i ogr. 9, pastw. 32, lasu 37. Domów 55. Mieszkańców 270 w roku 1869. Według szem. dyec. tarn. z r. 1880 liczy 329 dusz rz. kat. Wspominane r. 1664. Gierałty nowe i G. stare, wsie, pow. mazowiecki, gm. Szepietowo, par. Dąbrówka. W 1827 r. było w G. nowych 7 dm. , 38 mk. Folw. G. nowe v. Szepietowskie podług opisu z r. 1867 rozl. wynosi m. 114, a mianowicie grunta orne i ogrody m. 51, łąk m. 9, lasu m. 49, nieużytki i place m. 5; wś G. nowe v. Szepietowskie osad 7, gruntu m. 142. Gieranony, mko i dobra w pow. oszmiańskim, leżą pod 54 7 szerok. geograf, i 43 15 dług. wschód. , o 70 w. od Wilna, o 42 w. w kierunku południowozachodnim od Oszmiany, w 3 urzędzie stanie policyjnym, w gm. Siedliszcze. Mko posiada mur. paraf. kośc. katol. ś. Mikołaja i liczy 242 mk. , z których 112 mężczyzn i 130 kobiet. R. 1866 było 35 dm. , 195 mk. katol. , 12 izr. G. parafia kat. klasy 3 dek, Wiszniewskiego posiada filią w Dziewieniszkach porów. , kaplicę w Berdowszczyźnie i 4023 wiernych. W r. 1433 W. Ks. Lit. Zygmunt Kiejstutowicz za zasługi, okazane bratu jego Witoldowi, nadał obok innych dóbr i G. Janowi Gasztoldowi. Nadanie to potwierdził w r. 1493 król Aleksander wojewoda wileński i razem kanclerz W. Ks. Lit. Olbrycht czyli Wojciech Gasztold, syn Marcina wojewody trockiego, piszący się grabią na Murowanych Gieranonach, wzniósł tu zamek i fundował tutejszy kościół w r. 1529, ustanawiając przy nim altaryą, na którą przeznaczył z dóbr swoich każdoroczną dziesięcinę w snopach i po 77 kóp groszy litewsk. 192 i pół złp. czynszu. Inny znów z Gasztoldów, także wojewoda wileński, z żoną swą księżniczką Drucką, fundowali tu bogate probostwo z tytułem infułacyi. W czasie bezkrólewia r. 1575 odbyło się w G. kilka zjazdów szlachty litewskiej w celu naradzenia się kogo mają obrać na króla i w. ks. litewskiego, a także nad sposobami wyrobienia u przyszłego monarchy gwarancyj swych praw i swobód. Na pierwszym z nich znajdował się Stanisław Karśnicki, sędzia sieradzki, przybyły tu w poselstwie od zjazdu jędrzejows. , i skutecznie popierał kandydaturę Stefana Batorego. Po śmierci Stanisława Gasztolda, ostatniego z tej rodziny, G. zgodnie z prawami krajowemi przeszły w r. 1542 na króla Zygmunta I, który je oddał Zygmuntowi Augustowi. W XVII w. dobra te, jako królewszczyzna, były w ręku Baców, z których Michał, wojewoda wileński i hetman litewski, zapisał je w r. 1670 razem z Lipniszkami, Nostwiczami, Remirowem i Antokolem cum attinentiis na dochód artyleryi, czyli właściwej pod zarząd jenerała artyieryi, i ten, po odtrąceniu swojej pensyi 40000 złp. , obowiązany był używać reszty 80000 złp. na zaopatrzenie artyieryi. Przy powszechnym niedozorze weszło z czasem w zwyczaj, że cały dochód z tych dóbr, wynoszący, jak wspomnieliśmy, 120000 złp, , zostawał przy jeneraleartylerya nie otrzymywała nic. To nadużycie sejm z r. 1775 potwierdził, przyznając ówczes nemu jenerałowi ks. Sapieże używanie tych dóbr, sine calculo R. 1708 bawił tu dni parę Stanisław Leszczyński. Pierwsi pijarzy wi leńscy mieli w G. swą rezydencyą, a przy niej w r. 1730 otworzyli szkoły, które przetrwały tylko do r. 1788. W tym bowiem roku wyro kiem sądowym zmuszeni byli zamknąć je na zawsze. Wyrok ten pozyskali jezuici na pod stawie konstytucyi i przywilejów akademii wileńskiej, mającej wyłączne prawa i swobody zakładania szkół na Litwie. Ruiny zamku Gasztoldów, które na początku bieżącego stu lecia dochodziły do wysokości 1go piętra, ro zebrane zostały w 1ej ćwierci tego wieku na materyał do różnych budowli gospodarskich w sąsiednich dobrach Lipniszki; resztki zaś tych zwalisk upamiętnił N. Orda w swoim Albumie. Dziś G. należą do KorwinMilewskich Staroż. Polska t. 3; Kalinka Sejm 4letni I, 143; J. Łukaszewicz Historya szkół t. IV. Piszą też niekiedy, acz mylnie, Gieraniuny i Gieranojnie. J. W. Gieraszowice i Gieraszowskawola, dwie wsie i folw, , pow. sandomierski, gm. Łoniów, par. Sulisławice, o 5 w. od Klimontowa. W 1827 r. było w Gieraszowicach 24 dm. i 160 mk. , obecnie liczą 21 dm. , 349 mk. , 404 mórg ziemi dworsk. , 27 osad, 164 m. włośc. gauntu. Gieraszowska wólka zaś 13 dm. , 162 mk. , 354 mr. dworsk. i 61 włośc. W XV w. należały do Dersława Zborzeńskiego Dług. I 395. Dobra G. nabyte 1876 r. za 15600 rs. Gieraty, wś rząd. , pow. dzisieński, 3 okr. adm. , gm. miorska, o 36 w. od Dzisny, 12 dm. , 130 mk. , z tego 126 kat. , 4 żydów 1866. Gierbieniszki, wś, pow. sejneński, gm. Pokrowsk, par. Krasnopol. W wykazie urzędo wym miejscowości gub. suwalskiej z 1878 r. nie ma tego nazwiska a za to spotykamy Gierwiszki w gm. Kopciowo, których znowu nie podaje Zinberg, ani wykaz urzędowy podający skład gmin z 1866 r. Br. Ch. Gierbin, wś rządowa, pow. olhopolski, gm. i par. Czeczelnik; wraz z wsią Białykamień tworzyła oddzielne ststwo. R. 1812 nadane było na lat 12 bez opłaty kwarty gen. Lewic kiemu a przez tegoż odstąpione Fabianowi Li pińskiemu. Dr. M. Gierbin, Gierbino, wś, pow. bałcki, gm. Pisz czana, par. Krzywejezioro. R. 1868 miała 106 dm. X. M. O. Gierbinięta, wieś, pow. oszmiański, 4 okr. adm. , 31 w. od Oszmiany, 8 dm. , 83 mk. , z tego 43 prawosł. , 40 katol. 1866. Giercza, góra w pow. dolińskim, na płn. od osady Sukiel, na lew. brz. Sukiela, z najwyż szym szczytem Iwanoczkowe 825 m. . Z płd. stoczystości Gierczy płynie potok Ozera, do pływ Sukiela, Lu. Dz. Giercze, wś, pow. rossieński, par. kołtyniańska. Gierczuki, wś włośc. , pow. wileński, 3 okr. adm. , o 50 i pół w. od Wilna, 2 dra. , 35 mk. , z tego 21 prawosł. , 14 katol. 1866. Gierczyce, wś, pow. opatowski, gm. Wojciechowice, par. Gierczyce. Posiada kościół paraf. murowany erekcyi niewiadomej; obecny wystawił 1708 r. prob. Maciej Kurnicki. W 1827 r. było tu 36 dm. i 48 mk. , obecnie liczy 31 dm. , 286 mk. , mr. ziemi włośc. 355. Wspomina o tej wsi Długosz III, 498. Folw. G. Kościelne, od Opatowa w. 6, od rz. Wisły w. 14. Rozl. wynosi m. 663, grunta orne i ogrody m. 622, bud. drew. 34, wiatrak i staw; wś G. osad 21, gruntu m. 308. Gierczyce z Rubinkami i Dąbiem, wś nad Rabą i gościńcem wiodącym z Bochni do Myślenic, leży w pow. bocheńskim. Oddalenie od Bochni wynosi 6, 8 kil. Gierczyce należą do parafii rzym. kat. w Chełmie i liczą 542 mk. Większa posiadłość wynosi 277 m. roli i 27 m. ogrodów i łąk; mniejsza pos. 297 m. roli, 44 m. łąk, 115 m. past. i 21 m. lasu. Gleba rędzinowata, urodzajna, przeważnie równa. Gierdasze, wś, pow. sejneński, gm. Kopciowo, par. Lejpuny. W 1827 r. było tu 10 dm. , 76 mk, obecnie liczy 19 dm. i 190 mk. Odl. 43 w. od Sejn. Gierdawy niem. Gerdauen, dawniej Girdow al. Girdauberg i Gardawin, małe m. powiatowe w Prusach wsshodnich, nad strugą Czarną, albo, jak inni chcą, Ornet, ma około 3000 ludności, prawie tylko luterskiej i niemieckiej; dworzec kolei żel. toruńskowystruckiej, o 44 kil. od Wystrucia, pod 54 22 szer. i 38 58 dł. , ma znaczne garbarnie, farbiarnie, browary piwa bawarskiego, landraturę, sąd okręgowy i kościół paraf. ewang. Bite trakty schodzą się tu od Węgoborka z Mazur, z Iławy nad Preglem Wehlau, z Bartoszyc i Rastemborka. Targi przypadają 8 razy w roku 4 na bydło i konie, 4 kramne. Utrzymują niemieccy pisarze, że G. wzięły swoją nazwę i początek od prusaka jakiegoś bogatego zwanego Gerdaw, który się do wiary chrześciańskiej nawrócił, kapłanem został i około r. 1303 to miejsce założył. Za zezwoleniem papieża Inocentego VI niem. źródła piszą IV, oczywiście fałszywie także kościół i klasztor oo. dominikanów ufundował. Dodają miejscowe źródła, że był to kapłan świętobliwy czy nawet święty, gdyż w dokumentach zawsze się zowie sanctus Gerdaw. Na. herbie miejskim umieszczony jest św. Piotr i Paweł. Klasztor znajdował się nad jeziorem Banctin, gdzie teraz magazyn. Roku 1398 mistrz w. krzyżacki Konrad von Jungingen wyniósł G. do rzędu miasta, i nowy przywilej nadał. Włók było wtedy 120, z których 60 należało do wsi miejskiej, zwanej Sta Gierałtowice Gierałtowice Gierałtowiczki Gierałty nowe Gieranony Gieraszowice Gieraszowska Gieraty Gierbieniszki Gierbin Gierbinięta Giercza Giercze Gierczuki Gierczyce Gierdasze Gierdawy