552 Gie. dziwie fatalne. G. była w nieludzki sposób spustoszona, tak iż wiele znamienitszych rodzin wyniosło się do sąsiednich miast. Skutkiem tego upadło kopalnictwo. Smutne te stosunki zmusiły wreszcie króla r. 1556 wysłać komisyą górniczą do tychże osad. Komisya ta zastała w istocie górnictwo w Einsiedel i Schwedler całkiem zaniechane, w innych miejscowościach dogorywające, tylko w G. i Smolniku przy życiu, ale w rękach bogatych właścicieli ziemskich, którzy tylko srebro dobywali. Co król ustanowił w celu podniesienia górnictwa, to nowe gwałty i niesprawiedliwości panów w niwecz obracały. Upadające miasta G. i Smolnik zwróciły się r. 1574 bezpośrednio do króla Maksymiliana 1 1564 1576 z obszerną skargą, dającą okropny obraz ówczesnych stosunków osad górniczych. Wyliczają w niej wszelkie doznane krzywdy i szkody i usilnie proszą, aby miasta w dawnych przywilejach, swobodach i granicach utrzymywać i bronić, gdyż bez używania dawnych swobód górnictwo rozwijać się w żaden sposób nie może, a mieszkańcy, nie mogąc opłacić czynszu i podatków, będą zmuszeni opuszczać kraj. Maksymilian wydał r. 1576 bardzo ważne rozporządzenie górnicze, którém usiłował podnieść na nowo życie górnicze. Równocześnie prawie Stanisław Thurzo wydał r. 1580 list, którym porządkuje gminy i określa stosunek poddańczy miast do właściciela. Stosunek ten atoli pozostał prostą formą, bo w rzeczywistości dziedzice zmieniali go ustawicznie na szkodę gminy; i tylko w Gielnicy utrzymał się w pierwotnej postaci. Kilka lat spokoju i w ogóle ludzkie obejście się Thurzonów przyprowadziły osady górnicze do lepszego bytu. Atoli nie uniknęły one tych klęsk, jakich doznały wsch. górne Węgry w latach 1576 1618. W ogóle smutne pozostawił po sobie wspomnienia nietylko w tych okolicach, bo także w całych Węgrzech 17 wiek. Zaraza zdziesiątkowała ludność; głód dokonał reszty. Górnictwo upadło całkiem. Po wymarciu rodziny Thurzonów G. uzyskała od Ferdynanda III 1637 1657 r. 1637 odnowienie i potwierdzenie dawnych swobód i praw własności; ale do samodzielności nie powróciła, gdyż wszystkie osady górnicze król Ferdynand r. 1638 oddał w zastaw hr. Stefanowi Csakyemu z Keresztszeg. Panowanie rodziny Csákych dało się im dobrze we znaki, gdyż Osakowie wydzierżawiali górnicze osady obcym i byli nieprzyjaciołmi peotestantyzmu. Jeden z takieh dzierżawców Sylwester Joanell starał się górnictwo podnieść, atoli oddalał on wszystkich protestanckich robotników i na ich miejsce sprowadzał katolickich polskich górników z Wieliczki. Do tego przyłączyły się od roku 1670 klęski wojenne wszelkiego rodzaju, jak Gie. rozboje, gwałtowne wybieranie pieniędzy, przechody i kwaterunki wojsk, pożary, pustosze nia itp. , jużto z powodu powstańczych i bun towniczych Tökölych, Kuruzzów, Talpatów, Labanczów i ich sprzymierzeńców, jużteż z po wodu Turków i Tatarów; już nareszcie z powodu wojsk cesarskich; nastąpiła nędza, G. dawniej bogata, musiała w tym to okresie czasu za stawić grunt za 9 złr. a r. 1685 zastawiła bro war, szynki i młyny swe, by wypłacić kontrybucyą cesarskim wojskom w kwocie 1324 złr. Niemniej początek wieku 18, czasy pano wania Rakoczego, przypomniał upłyniony 17 i wiek. W tymże wieku po r. 1720 poczęło górnictwo się znowu podnosić i dopiero za Maryi Teresy doczekało się rozkwitu. Kwitnęły przede wszystkiem stolnie Trzech króli, Teresy i Józefa; a na początku 19 wieku kwitnęły głównie Kahlehöhe, szyby Katarzyny, Wniebowstąpienia P. Maryi, Klemensa, Józe fa, Roberta, a nieco później Hilfgott, Sturz t Stoszleid. W r. 1811 szyb Ferdynanda był obfitym, dostarczał bowiem rocznie 1000 cetn. miedzi. W r. 1844 miasto Gielnica zostało znowu podniesione do godności uprzy w. wol nego miasta górniczego. Dziś istnieje w G. komisaryat górniczy; jest 106 kopalń. W r. 1876 G. dostarczyła rudy miedzianej z 25 gór 329948 klg. , miedzi i srebra z 16 gór 224894 klg. , rtęci i cynobru z dwóch gór 2603 klg. Według zarządzonego w grudniu r. 1880 obli czenia ludności stan ludności przedstawia się w sposób następujący liczba mieszkańców wy nosi 4359, więc o 846 dusz mniej niż w roku 1870, w którym liczba mieszkańców czyniła 5205. W liczbie 4359 jest 2121 mężcz. , 2238 kob. Co do religii dusz rzym. kat. 2164, ew. 2066, greckokat. 85, żydów 44. Pod wzglę dem języka 364 węgrów, 2948 niemców, 835 Słowaków. Ob. Zipser Bote. 1881 Nr. 4. Czyt. Dr. E. Schwab. Historische Skizze der Gründner Städte Brünn 1864. S. Weber Zip ser Geschichts und Zeitbilder Leutschau. 1880. A. Stark. Beiträge zur Geschichte von Gölnitz. Kachelmann. Das Alter und dio Scbickksale des ungarischen, zunachst Schemnitzcr Bergbaues 1870. Br. G. Gielniów, os. , przedtem mko, nad rz. Brzuśnią i Gielniówką, pow. opoczyński, gm. Goździków, par. Gielniów. Posiada kościół paraf. murowany, wyniesiony około 1861 r. na miejscu dawnego spalonego, dom schronienia dla starców i kalek. Ludność trudni się wyrabianiem osełek do 1500 kóp rocznie i brusów. Targ co poniedziałek. W roku 1827 liczono tu 72 dm. , 491 mk. ; w 1861 r. było 79 dm. , 685 mk. 121 żydów; obecnie jest 76 dm. , 697 mk. Do osady należy 1041 morgów ziemi, G. stanowił odwieczne dziedzictwo rodziny Brzezińskich, z których jednemu, TomaGie. szowi Mszczuj z Brzezinek, przywilejem danym w Opocznie 1455 r. Kazimierz Jagielloń czyk pozwolił tu zaprowadzić targi i jarmark, a ztąd domysł, iż wtedy miasto to założone zostało. W r. 1545 Stanisław syn Mikołaja Brzeziński, dziedzic, przywilejem swoim zastrzegł, aby mieszkańcy tego miasta za opłatą czynszu dziedzicowi grunta posiadali, temi podług upodobania rządzili; nadając im oraz wolne propinowanie piwa, łowienia ryb w rzokach, wolny wrąb do lasu i paszenie bydła; pod warunkami, aby w czasie wojny dostar czali dwóch ludzi z końmi i pewną ilość żyw ności, aby do żniwa pewne dni odrabiali lub płacili i t. d. W roku 1620 król Zygmunt III jarmarki dla G. ponowił, a król August III w r. 1760 nowe sześć nadał. Miejsce to słynące niegdyś dobremi piwami, przeszło następnie do Załuskich i Szaniawskich. G. pamiętny jest urodzeniem w roku 1440 Władysława raczej Ładysława, zwanego Gielniowczykiem lub z Gielniowa, który, zostawszy w roku 1468 za konnikiem reguły świętego Franciszka, sły nął ze świętobliwego żywota, prac apostol skich i wielkiego rozumu, zmarł zaś 4 mar ca 1505 roku w klasztorze oo. bernardynów w Warszawie i tamże jest pochowany. Uznany za błogosławionego w roku 1750, ogłoszony był nowym patronem królestwa, a w szcze gólności Warszawy i Gielniowa. Parafia G. dekan. opoczyńskiego 1925 dusz liczy. Bor. Drzewica. Br. Ch. Gielniówka, rzeczka w pow. opoczyńskim. Poczyna się pod Wygodą na południowyza chód od Przysuchy, płynie pod Gutkami i Wywozem, a przyjąwszy z lewego brzegu pod Gielniowem strugę płynącą od Mechlina, za Gielniowem wpada z prawego brzegu do Brzu szni. Długa 9 wiorst. J. Bl. Gielotyńce 1. mylnie Geletyńce, wieś, pow. proskurowski, gmina, stan i parafia felsztyńska, w części nad błotami i moczarami położona, o wiorst 7 od m. Felsztyna. Mieszkańców 952, w tej liczbie jednodworców 30, ziemi włościan 1172 dz. G. należały do klucza felsztyńskiego Herburtów, później Grabianków, od których w końcu zeszłego stulecia dostały się w połowie do Kaczkowskich i dotąd noszą miano Kaczkówki a następnie przeszły do Jackowskich i do dzisiejszych właścicieli Żurakowskich. W części tej liczy się 562 dz. ziemi dworskiej używalnej. Drugą połowę Gielotyniec nabył od Grabianków Dr. Chądzyński a jego sukcesorowie sprzedali Nowackim, do których i dziś należy. Ziemi dworskiej 824 dz. Jest tu cerkiew pod. wezwaniem św. Anny; parafian wraz z wsią Żuczkowcami 1678, ziemi cerkiewnej w Gielotyńcach 40 a w Zuczkowcach 42 dz. 2. G. , ob. Gieletyńce. Dr. M. Gielucie, wś włośc. , pow. oszmiański, 3 ok553 Gie. rąg adm. , od Oszmiany o w. 45, od Dziewieniszek 27, dm. 9, mieszk. prawosł. 28, katol. 32. 1866. Gieluuy, wś rząd. , pow. wileński, 4 okr. adm. , o 62 w. od Wilna, 23 dm. , 188 mk. , z tego 183 katol. , 5 żydów 1866. Gielusznik, wś, pow. suwalski, gm. Zaboryszki, par. Jeleniowo, liczy 2 dm. , 12 mk. Gielwany, Gielwiany, ob. Giełwany. Gielwidy, wś i folw. , pow. kowieński, par. Betygoła, nad ruczajem Muką. Wieś ma 10 domów. J. D. Gielże 1. bagna w pow. szawelskim, par. rawdziańskiej, 27 włók rozl. z dóbr poduchownych, obecnie dane na wykup. Latem koszą się łąki a zimą nędzne siano się wywozi. 2. G. , wś, pow. rossieński, par. kroska. Giełaże 1. wś rząd. , pow. wileński, 1 okr. adm. , o 26 w. od Wilna, 4 dm. , 48 mk. katol. 1866. 2. G. lub Giełażewo, ob. Nowydwór i Poławeń. Giełażniki, folw. , pow. wiłkomierski. Roku 1788 własność Baura. A. K. Ł. Giełażuny, wieś rząd. , pow. trocki, 3 okr. adm. , 62 w. od Trok, 20 dm. , 133 mk. , 127 katol. , 6 żydów 1866. Giełażynie 1. wś, pow. maryampolski, gm. Kwieciszki, par. Maryampol. Liczy 7 dm. , 63 mk. ; odl. 7 w. od Maryampola. 2. G. , wś, pow. maryampolski, gm. Jaworowo, par. Igłowka, Liczy 3 dm. , 58 mk. Giełcza, fol. , pow. garwoliński, gm. i par. Wilga, 3 dm. , 15 mk. i 190 mor. obszaru. Por. Cyganówka. Giełczanka, struga, ob. Giełczyn. Giełcze, dobra, pow. oszmiański. Było to dziedzictwo kś. Andrzeja Rudominy Soc. Jesu, misyonarza w Chinach, który około r. 1618 jezuitom je zapisał. A. K. Ł. Giełczew 1. wś, folw. i wójtostwo, pow. lubelski, gm. Piaski, par. Mełgiew. W 1827 r. było tu 9 dm. , 72 mk. Folw. miał 1840 r. 343 m. rozl. i należał do ekonomii lubelskiej. 2. G. , wś nad rz. t. n. , pow. krasnostawski, gm. Wysokie, par. Targowisko. W 1827 roku było tu 106 dm. , 812 mk. Wspomina ją Długosz II 503. Giełczew, Rudomirka dawniej Bełza i Kielczewka, rzeka. Poczyna się w pow. krasnostawskim pod wsią Giełczew, płynie w stronę północnowschodnią pod wsie Radomirkę, Sobieskę, Wolę Sobieską, Dąbie; od Pilaszkowic przybiera kierunek północny, płynie pod Ozęstoborowicami, Rybczowicami, Stryjną, pod Gardzienicami wchodzi w pow. lubelski, a od osady Piaski znowu powraca do kierunku północnowschodniego. Za os. Biskupicami pod Pełczynem wpada z lewego brzegu do Wieprza. Długa w. 38. Przyjmuje z lewego brzegu pod Stryjną i Wygnanowicami strumień Gielniów Gie Gielniów Gielniówka Gielotyńce Gielucie Gielusznik Gielwany Gielwidy Gielże Giełaże Giełażniki Giełażuny Giełażynie Giełcza Giełczanka Giełcze Giełczew