492 Gar. cholski, nad bezimienną strugą, która z pod Czerska płynie do rz. Brdy, w okolicy lesistej, około 1 milę od stacyi kolei żel. w Retlu; ma budynk. 6, dm. mieszk. 2, katol. 18. Parafia Czersk, szkoła Lutomski most, poczta Betel. Gardlica, Gardliczka, ob. Garlica. Gardlino, wieś dawniejsza w pobliżu Żar nowca, pow. wejherowski, często wspominana w przywilejach pomorskich książąt. R. ,1276 Mestwin II potwierdza, że ją ojciec jego Świę topełk II darował pp. cysterskom w Żarnówcu zapewne w zamian za inną wieś Growino. W XVI wieku nie istniała, tylko bywa wspomi nana w opisach granicznych, w których mię dzy innemi czytamy Ściana sobienczycka i jeldzińska aż do narożnika gdzie był kamień Sapała, gdzie się kończy ściana jeldzińska, a przy ścianie sobienczyckiej poczyna się żarno wiecka i starodawna gardlińska. Od Sapałykamienia tymże trybem idąc do drogi gdańskiej z Żarnowca jest prętów 30. Tymże trybem prosto przez drogę gdańską i ścianę sobienczy cką przez Gardline role do kamienia Ciętego, który jest narożnikiem sobienczyckim i naroż nikiem kartoszyńskim przy drodze starodaw nej z Kartoszyna do Jeldzina w żłobie między dwiema górami a ścianą zdawna gardlińska, prętów 173. Od Ciętego tymże żłobem prosto do jeziora Piaśnicy tąż drogą starą, którą z Kartoszyna do Jeldzina jeździli a teraz do Sobienczyc i ścianą kartoszyńską i gardlińską zdawna aż do Glinnej góry, która jest zdawna narożnikiem obudwu między Kartoszynem a Gardlinem prętów 333. Jak świadczy doku ment Mestwina II z r. 1276 stykała się grani ca gardlińska także u morza z odargowską ubi termini Udargow et Gardlino conveniunt in littore maris. Jeżeli podług wymienionych granic domysły nie mylą, wieś dawniejsza Gardlino znajdowała się w tej okolicy, gdzie teraz leży król. leśnictwo przy drodze między Żarnowcem a Sobienczycami, na gruncie poklasztornym urządzone. Kś. F. GardlinoDąb, wś i folw. , pow. łomżyński, gm. i par. Zambrowo. W 1827 r. było tu 13 dm. i 161 mk. Folw. miał 188 m. w r. 1867. Wieś ma 3 osady, 1 m. gruntu. Br. Ch. Gardłaki, ob. Górale. Gardłów, niem. Gardel, folw. należący do m. pow. Gliwice. Gardoty, wś szlach. , pow. kolneński, gmina Kubra, par. Romany. W 1827 r. było tu 16 dm. i 86 mk. Gardowa, Garda, ob. Garna. Gardschau niem. , ob. Godziszewo. Gardwingen niem. , wś, pow. fyszhuski, st. p. Pobethen. Gardy, niem. Garden, ob. Gardzień. Gardyny, niem. Gardienen, wś, pow. niborski, ponad jeziorem i lasem, u podnóża dosyć Gar. wysokiego wzgórza, przy granicy pow. ostrodzkiego, około 1 milę od m. Dąbrówna. Opo dal wsi, także nad jeziorem, jest inna góra, zwana zamkową, Schlossberg mapa wojskowa, dlatego niezawodnie, iż tu gród warowny kie dyś się znajdował. Oddawna istniał tu kościół katolicki. R. 1670 wizytator biskupa Olszow skiego donosi, że wcześnie przeszedł w ręce luterskie; prawo patronatu miał dziedzic miej scowy. Od starych ludzi tyle tylko się jeszcze dowiedział, że za czasów katolickich należał jako filia do Turowa; był podówczas w dobrym stanie, murowany. Kś. F. Gardyszówka al. Garniszówka, wś, pow. żytomierski, gm. Ozadówka, par. Berdyczów. Ma cerkiew drewnianą. Należała do Kamińskich, dziś Różniatowskich. X. M. O. Gardzień al. Gardy, Gardzin, niem. Garden, Schoenberg, dobra rycer. , pow. suski, 1 3 mili od traktu bitego iławskosuskiego, nad małą strugą, która tu młyn pędzi, pół mili od miasta Iławy. Obszaru ziemi obejmuje mórg 6710, budynk. 24, dm. mieszk. 11, katol. 1, ewang. 213. Parafia Iława, szkoła w miejscu, poczta Ząbrowo. Gardzienice 1. , wś i folw. , nad rz. Iłżanką, pow. iłżecki, gm. i par. Ciepielów. W 1827 r, było tu 17 dm. i 112 mk. , obecnie liczy 19 dm. , 198 mk. Dobra G. według danych Tow. kred. ziem. składają się z folw. G. , Gardziowa miedza i wsi G. i Kiłków; od Radomia w. 35, od Iłży w. 14, od Ciepielowa w. 1. Rozl. dwor. wynosi m. 1403, grunta orne i ogrody m. 377, lasu m. 774; płodozmian 10polowy, bud. mur. 10, drew. 11, gorzelnia. Rzeka Chotecka przepływa przez terytoryum dóbr. Wieś G. os. 17, gruntu m. 320; wś Kiłków os. 27, gruntu m. 571. 2. G. , wś nad rz. Giełczew, pow. krasnostawski, gm. Rybczewice, par. Częstoborowice. Leży w pobliżu szosy z Lublina do Zamościa pod os. Piaski Luterskie. W 1827 r. liczono tu 100 dm. i 465 mk. , obecnie istnieje tu 73 osad włośc. , do których należy 3378 mr. ziemi. Do dworu należy 936 mr. Istnieje tu gorzelnia produkująca za 19, 000 rs. rocznie i browar z produkcyą na 5000 rs. G. były własnością Stefana Czarnieckiego, woj. ruskiego, słynnego wojownika. Wystawił on tu zamek, który, zamieniony w końcu na śpichlerz, poszedł w ruinę. Opis i rysunek podał Tyg. Illustrow. z 1865 r. N. 308. Dobra G. składają się z folwarków G. , Żegatów, Podgranicznik, Borek; wsi G. i Wola Gardzienicka. Nabyte w r. 1865 za rs. 97, 500; rozl. dworska wtedy wynosiła m. 3474, a mianowicie folw. Gardzienice m. 1689, bud. mur. 22, drewn. 14; folw. Żegatów m. 598, bud. mur. 2, drewn. 2; folw. Podgranicznik m. 785, bud. mur. 2, drew. 2; folw. Borek m. 401, bud. mur. 2, drewn. 2; płodozmian na wszystkich folwarkach 4polo Gar. wy, młyn wodny, obfite pokłady kamienia wapiennego i budowlanego; wś Gardzienice liczyła osad 73, gruntu m. 977; wś Wola Gardzienicka osad 22, gruntu m. 427. Gardzienicka Wola, wś. pow. krasnostawski, gm. Rybczewice, par. Piaski Luterskie. Por. Gardzienice. Gardzili, ob. Gardzień. Gardziołek, os. , pow. kolski, gm. Krzykosy, par. Borysławice. Gare, ob. Gari. Gareckowszczyzna, folw. i zaśc. oraz wś włośc. , nad potok. , pow. oszmiański, 1 okr. adm. , o 26 w. od Oszmiany, 12 domów, 151 mk. , z tego 133 kat. , 18 prawosł. 1866. Garganowo, folw. , pow. obornicki, 1 dm. , 18 mk. , ob. Przebendowo. Gargasy, dwór, pow. rossieński, par. gawrańska, własność w r. 1862 Lewoniewskich. Gargeln, dobra w Kurlandyi, pow. tukumski, par. Talsen. Gari, u Smolera Gare, po niem. Gahry, wieś na dolnych Łużycach, w par. gorjonowskiej, na karcie Smolera mylnie zaznaczona jako nie miecka, bo dziś jeszcze w znacznej części jest serbską. A. J. P. Garka, rzeczka, pow. chełmski, bierze początek pod Majdanem Krzywowolskim, pomiędzy Pawłowem i Chełmem, płynie w kierunku wschodniopółnocnym przez Stołpie, Nowosiołki, Ochożę; od Stawu skręca ku wschodowi i za Horodyszczem wpada z lewego brzegu do Uherki. Długa 13 w. Nazwę jej podaje Enc. większa Orgel. XXIV str. 188. Garki, wieś, pow. odolanowski, śród błót nad Baryczą położonych, 90 dm. , 772 mieszk. , 174 ew. , 583 kat. , 15 żydów, 412 analf. Stac. poczt. w Odolanowie Adelnau o 7 kil. , stac. kol. żel. w Ostrowie o 21 kil. Ewangelicy w Garkach są po większej części polakami, osiedlonymi tam w XVII wieku; szląski hrabia Dohna wypędził ich w tym czasie według podania ze Szląska. Pod wsią odsłonięto w bagnista, staraniem dyrektora gimnazyum poznańskiego Schwartza, kilka szeregów pali wbitych głęboko w grunt pod bagnem się znajdujący, połączonych kilkakrotnie belkami, przypominających mieszkania nawodne. Ponieważ zaś nie znaleziono nasion służących do pożywienia ludzi, powstała wątpliwość czy pale były podstawą osad ludzkich czy też budowli innego rodzaju. Ponad jednym szeregiem pali natrafiono na korzenie dość wielkiego dębu. Dyr. Schwartz do rozprawy umieszczonej w programie swego gimn. z r. 1880 dołączył rycinę przedstawiającą wiernie zachowane jeszcze rzędy pali i belek poprzecznych. Osada G. położona jest blisko drogi handlowej, ważnej w starożytności, prowadzącej z Odolanowa przez Swiecę, Granowiec do Międzyboru Mittenwalde na Szląsku. M. St, Garkowo 1. osada, pow. sierpecki, gm. i par. Gradzanowo, odl. o 24 w. od Sierpca, ma 1 dm. , 5 mk. , 20 mor. gruntu dobr. , 176 nieużytków. 2. G. nowe, wś włośc. , pow. mławski, gm. Mostowo, par. Szreńsk, odl. o 27 w. od Mławy, liczy 12 dm. , 89 mk. , 16 osad, 347 mor. rozl. 3. G. stare, fol. nad rzeczką Miłotką, powiat mławski, gmina Mostowo, parafia Szreńsk, o 28 wiorst od Mławy. W roku 1827 było tu 12 dm. , 87 mk. ; obecnie zaś jest 15 dm. , 153 mk. , gruntu 780 mor. , w tern 321 ornego. Garkusze, wś rządowa, pow. dzisieński, o 56 w. od Dzisny, 1 okr. adm. , 3 dm. , 23 mk. prawosł. 1866. Garle, os. , pow. warszawski, gm. i par. Nieporęt. Garlica, rzeczka w pow. radomskim. Poczyna się pod Młodocinem na południe Wolanowa, płynie ku zachodowi przez Chronówek i pod Mniszkiem wpada z prawego brzegu do Korzeniówki. Długa 8 wiorst. Garlica duchowna, pow. miechowski, gm. Michałowice, par. Korzkiew. Leży nad samą granicą austryacką, jako też na granicy powiatu olkuskiego, nad strumieniem Garliczka lub Gardliczka zwanym, o wiorst 9 od Michałowic. W r. 1827 było tu domów 9, ludności 87 głów; obecnie ma mieszkańców 94, domów drewnianych 12, osad włościańskich 9, z przestrzenią gruntów mor. 67 pr. 211; grunta dworskie zajmują mor. 103 pr. 173. Wieś ta zwana dawniej Gardlica, Gardlycza, w roku 1263 kupioną była przez kapitułę krakowską od klasztoru pp. norbertanek w Krakowie na Zwierzyńcu, i za pozwoleniem Prandoty, biskupa krakowskiego, za 33 grzywien srebra; dochodu wtedy czyniła 4 grzywny. Ob. Dr. Piekosiński, kodeks dypl. kat. krak. 1, 88 90. W dokumencie tej sprzedaży dotyczącym wieś ta zowie się Gardlicia, Grardlicha i Gardlichia. W r. 1440 należała do parafii Zielonki; był tu folwark kapitulny mający dobre budynki i pola, 4 łany kmiece, z których płacili rocznie po 3 wiardunki, dawali jaj 30, kapłonów 2, i odrabiali jeden dzień w tygodniu własnym sprzężajem; z karczmy z polem czynsz wynosił pół grzywny, młyn na rzece Gardliczka czynił dochodu 2 grzywny. Niecała jednak ta wieś musiała być w tym czasie własnością kapituły, Długosz bowiem powiada, że w niej są dwaj dziedzice, Jan Zagórski, posiadający jeden łan kmiecy, karczmę i 3 zagrodników, i Jan Grzegorzowski, mający jeden łan, młyn i zagrodnika Liber benefic, t. III, 71. Garlica do ostatnich czasów była w posiadaniu kapituły katedralnej krakowskiej, dopiero w r. 1874 przeszła na rzecz rządu a w 1877 r. została sprzedana przez publiczną licytacyą. Gardlica Gar Gardlica Gardlino Gardłaki Gardłów Gardoty Gardowa Gardschau Gardwingen Gardy Gardyny Gardyszówka Gardzień Gardzienice Gardzienicka Gardzili Gardziołek Gare Gareckowszczyzna Garganowo Gargasy Gargeln Gari Garka Garki Garkowo Garkusze Garle Garlica